بر این اساس فصل جدید رایزنی‌های اقتصادی ایران و اتحادیه اروپا با محوریت گفت‌وگوی صنعتی در راه است. این گفت‌وگو حول چهار حوزه ماشین‌سازی، داروسازی، تکنولوژی‌های اطلاعاتی و نساجی انجام خواهد شد و این خبر را سفیر بلغارستان در دیدار با رئیس پارلمان بخش‌خصوصی اعلام کرده است. آریستو پولنداکوف، سفیر بلغارستان در ایران در دیدار با غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی ایران با اشاره به ریاست دوره‌ای بلغارستان در اتحادیه اروپا، از آغاز گفت‌وگوی صنعتی اروپا با ایران خبر داد که قرار است طی ۱۰ روز آینده آغاز شود و اعضای کمیسیون انرژی و محیط‌زیست اروپا به ایران سفر کنند.

او تاکید کرد: اروپا در مورد چگونگی ارتباط مستقیم شرکت‌های فعال در این منطقه با شرکت‌های ایرانی وارد مذاکره می‌شود و این مهم در حوزه‌های ماشین‌سازی، داروسازی، تکنولوژی‌های اطلاعاتی و نساجی خواهد بود. او همچنین به اظهارات رئیس‌جمهوری آمریکا در مورد خروج این کشور از توافقات هسته‌ای (برجام) اشاره و تاکید کرد: اروپا و ایران باید در این شرایط حساس و مهم با واقع‌بینی و استفاده بهینه از موقعیت‌ها براساس حفظ منافع دو طرف حرکت کنند. پولنداکوف در بخش دیگری از سخنان خود به موضوع سفر وزیر اقتصاد بلغارستان به ایران و حضور او به همراه هیات اعزامی در اتاق ایران در ۲۴ اردیبهشت ماه اشاره کرد و افزود: در این سفر علاوه بر فعالان اقتصادی، جمعی از نمایندگان پارلمان این کشور و استانداران سه منطقه مهم بلغارستان حضور خواهند داشت. براساس اظهارات سفیر بلغارستان در ایران، بازدید از یکی از پارک‌های صنعتی در حوالی تهران، ملاقات با معاون اول رئیس‌جمهوری، وزیر اقتصاد، رئیس‌کل بانک مرکزی و حضور در پارلمان بخش‌خصوصی ایران از جمله برنامه‌هایی است که در طول سفر وزیر اقتصاد بلغارستان به ایران صورت می‌گیرد. او یادآور شد: موضوع اصلی مذاکرات این هیات اقتصادی خواهد بود.

شافعی نیز در این نشست، از موضع‌گیری منطقی اروپا و بلغارستان در مورد برجام تشکر کرد و گفت: به باور ما آمریکا همزمان با حضور ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا از برجام خارج شده بود و حال این موضوع به‌صورت رسمی اعلام شد. او تاکید کرد: ما باور داریم که گذشته قابل تکرار نخواهد بود. البته گاه موضع‌گیری‌ها زحمتی را به‌وجود می‌آورند ولی اگر براساس منطق نباشند، نمی‌توانند به‌طور کامل سرنوشت‌ساز باشند. مطمئن هستیم با کشورهای دوست روابط خود را ادامه می‌دهیم. شافعی در مورد حضور وزیر اقتصاد بلغارستان در ایران نیز پیشنهاد تاسیس شورای مشترک ایران و بلغارستان را یادآوری کرد و افزود: همچنین در گذشته تفاهماتی با کنفدراسیون صنعتگران و کارفرمایان این کشور صورت گرفته بود که هنوز اجرایی نشده است که این موضوع باید پیگیری شود. او همچنین با تاکید بر رویکرد اتاق ایران مبنی بر اهمیت برقراری روابط استانی ایران با دیگر کشورها تصریح کرد: حضور استانداران در این هیات می‌تواند زمینه توسعه روابط اقتصادی دو کشور را براساس ظرفیت‌های منطقه‌ای بین دو کشور فراهم کند. بنابراین اتاق ایران نیز تلاش می‌کند با دعوت از استانداران مناطقی که ظرفیت همکاری اقتصادی با استان‌های مهم بلغارستان دارند، زمینه مساعدی برای توسعه همکاری‌ با بلغارستان ایجاد کند.

رویکرد پنج شریک عمده تجاری ایران

گفت‌وگوی صنعتی ایران و اتحادیه اروپا در حالی در دستور کار قرار گرفته است که شرکای بزرگ تجاری ایران نسبت به خروج آمریکا از برجام ابراز نارضایتی کردند و خواهان تداوم روابط تجاری با ایران شدند. در میان شرکای عمده اقتصادی ایران، تنها امارات بود که از موضع‌گیری آمریکا استقبال کرد.

در سال ۲۰۱۷ بزرگ‌ترین شریک تجاری ایران، چین بود که حجم مبادلات تجاری‌اش با ایران به حدود ۲۴ میلیارد دلار می‌رسید. چینی‌ها در دوره تحریم، مهم‌ترین شریک تجاری ایران محسوب می‌شدند. از سویی برخی از کارشناسان بر این باورند که به علت رقابت چین با آمریکا در فضای تجاری، شرایط کنونی این امکان را برای این کشور آسیایی به‌وجود می‌آورد که از فضای به‌وجود آمده بهره‌برداری کند. ضمن اینکه رئیس پاویون ایران در منطقه آزاد تجاری شانگهای چین نیز گفته است: روابط تجاری ۲ کشور تنها به سوی توسعه پیش می‌رود و هیچ عامل خارجی در آن اثر نخواهد داشت. خوآنگ عنوان کرده است: خروج آمریکا از برجام بر آینده روابط تجاری شرکت‌های ایرانی و چینی اثری ندارد و راهبرد چین به رهبری شی‌جین‌پینگ براین امر استوار است که حجم مبادلات افزایش یابد. رئیس پاویون ایران در شانگهای بیان کرده است: ایجاد جاده ابریشم جدید و ادامه روند گذشته به جد پیگیری می‌شود، گرچه روابط تجاری ایران و چین در دهه‌های گذشته نیز با مشکل خاصی روبه‌رو نبوده است.

امارات دومین شریک تجاری ایران در سال ۲۰۱۷ محسوب می‌شود که حجم مبادلات ایران و این کشور عربی بیش از ۲۰ میلیارد دلار است. امارات برای ایران نقش واسطه را برای صادرات مجدد کالاهای ایرانی را نیز ایفا می‌کرده؛ اما هیچ‌گاه از سنگ‌اندازی برای شرکت‌های ایرانی دریغ نکرده است. حتی برخی از کارشناسان بخشی از نوسانات اخیر بازار ارز را به اقدامات امارات در قبال ایران نسبت می‌دهند. مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران در این باره گفته است: «بخش عمده‌ای از مبادلات ارزی ما در دبی صورت می‌گرفت که با توجه به برخی شرایط، این نقل‌وانتقالات بسیار کمرنگ شد و پس از آن هم توافق‌نامه‌ای میان وزارت خزانه‌داری آمریکا، عربستان و ابوظبی در رابطه با مبارزه با تروریسم صورت گرفت که بانک‌های امارات، نقل‌وانتقال را با مشکل مواجه کردند. اعمال مالیات ارزش افزوده بر نقل‌وانتقالات نیز برای ایران مساله‌ساز شد و بخشی از نوسانات ارزی به این دلایل به‌وجود آمد.» پس از آنکه رئیس‌جمهوری آمریکا، خروج این کشور از برجام را به‌صورت رسمی اعلام کرد، تنها چند کشور از این تصمیم استقبال کردند که یکی از آنها امارات بود. در واقع از میان شرکای بزرگ تجاری ایران، اماراتی‌ها تنها شریکی بودند که نسبت به وضعیت به‌وجود آمده ابراز رضایت کردند.

سومین شریک بزرگ تجاری ایران در سال ۲۰۱۷ نیز اتحادیه اروپا با حجم تجارت حدود ۲۰ میلیارد دلار است. تجارت ایران با اتحادیه اروپا در زمان تحریم‌ها به‌شدت کاهش یافت. اما پس از برجام نخستین کشورهایی که برای ورود به ایران چراغ سبز نشان دادند، کشورهای اروپایی بودند. قراردادهایی نیز در دوره برجام با کشورهای اروپایی منعقد شد. اگرچه روابط ایران و اتحادیه اروپا پس از لغو تحریم‌ها رو به گسترش گذاشت، اما مشکلات بانکی با این کشورها اجازه نداد آن‌طور که انتظار می‌رفت، این روابط توسعه یابد. به هر حال در فصل جدید پسابرجام، با توجه به خروج آمریکا از برجام و تاکید اتحادیه اروپا برای ماندگاری در این توافق، قرار است مذاکرات جدیدی بین دو طرف صورت گیرد و راه‌های توسعه همکاری اتحادیه اروپا با ایران بررسی شود. انگلیس، فرانسه، آلمان، چین و روسیه هم اعلام کردند که در برجام باقی خواهند ماند. فدریکا موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در سخنانی ضمن مخالفت با اقدام ترامپ بر همکاری اتحادیه اروپا با ایران در چارچوب توافق‌نامه هسته‌ای تاکید کرد. علاوه بر این، حسن روحانی رئیس‌جمهوری ایران هم در واکنش به اقدام ترامپ، اعلام کرد که تهران به همکاری‌های خود با ۵ کشور باقی مانده در توافق‌نامه ادامه خواهد داد و چنانچه از منافع برجام منتفع نشود، تصمیم مقتضی را خواهد گرفت. در این میان برخی فعالان اقتصادی اروپایی که همچنان به برقراری روابط با ایران علاقه‌مند هستند، از تریبون‌های مختلف، اعلام کرده‌اند که همکاری‌های اقتصادی را با ایران ادامه می‌دهند؛ برخی نیز منتظرند ارزیابی دقیق‌تری از ابعاد تحریم‌های جدید علیه ایران داشته باشند.

هند، چهارمین شریک تجاری ایران در سال ۲۰۱۷ بوده که توانسته مبادلات حدود ۱۰ میلیارد دلاری را در کارنامه تجارت با ایران ثبت کند. هند نیز در دوره تحریم‌ها از دیگر کشورهایی بود که روابط خود را با ایران حفظ کرد. ایران پس از عراق و عربستان سعودی، سومین تامین‌کننده نفت هند است. در شرایط کنونی که آمریکا از برجام خارج شده، هندی‌ها هم خواهان تداوم رابطه اقتصادی با ایران هستند. ضمن اینکه پس از لغو تحریم‌ها قراردادهایی نیز با هندی‌ها منعقد شده است. از سویی معاون وزارت بازرگانی هند اعلام کرده که تحولات برجام تغییری در تجارت هند و ایران ایجاد نمی‌کند. ریتا تیوتیا گفته است: لغو تحریم‌های تجاری آمریکا علیه ایران منجر به افزایش تجارت میان هند و ایران نشد ولی دو کشور همچنان رویه متعادل گذشته را ادامه می‌دهند. او تاکید کرده است که تجارت هند با ایران با شرایط جدید به‌طور ناگهانی کاهش نمی‌یابد. همچنین یک مقام ارشد دولتی هند نیز گفته است: تا زمانی که کشورهای اروپایی از تصمیم دولت آمریکا برای وضع تحریم‌های جدید علیه ایران حمایت نکنند، واردات نفت هند از ایران صدمه نخواهد دید. این مقام دولتی همچنین تاکید کرده است که هند بهای نفت ایران را از طریق بانک‌های اروپایی به‌صورت یورو پرداخت می‌کند و تا زمانی که این شبکه‌های بانکی مسدود نشده‌اند، واردات نفت از ایران ادامه خواهد داشت.

ترکیه نیز پنجمین شریک بزرگ تجاری ایران در سال ۲۰۱۷ است که توانسته بیش از ۹ میلیارد دلار با ایران مبادلات تجاری داشته باشد. ترکیه تنها کشور همسایه ایران است که در بین شرکای عمده تجاری ایران قرار گرفته است. مقامات این کشور نیز اعلام کرده‌اند که خروج آمریکا از برجام خدشه‌ای به رابطه اقتصادی ترکیه با ایران وارد نمی‌کند. وزیر اقتصاد ترکیه در واکنش به تصمیم آمریکا برای بازگشت تحریم‌های ثانویه ایران گفته است: کشورش تا حد امکان به تجارت با ایران ادامه خواهد داد و در این باره به کس دیگری حساب پس نمی‌دهد. نیهات زیبکچی، وزیر اقتصاد ترکیه عنوان کرده است: از حالا به بعد، ما مبادلات تجاری‌مان با ایران را در چارچوب ساختار ممکن انجام خواهیم داد.

اخبار مرتبط