جان تیرمن، استاد دانشگاه MIT تحلیل کرد
برجام؛ فرصت طلایی اروپا برای ایجاد تعادل با آمریکا
سایت «پرشیا دایجست» درباره آخرین تحولات توافق برجام با جان تیرمن مدیر اجرایی و پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات بین‌الملل دانشگاه ام‌آی‌تی مصاحبه کرده است. جان تیرمن مقالات متعددی درباره روابط ایالات‌متحده و ایران نوشته است. او به همراه عباس ملکی نویسنده و گردآورنده کتاب «سوءبرداشت‌های ایران و آمریکا: یک گفت‌وگو» هستند. بخش‌هایی از مصاحبه «پرشیا دایجست» با جان تیرمن را در ادامه بخوانید.
اتحادیه اروپا حداقل در سخن همچنان خواستار حفظ برجام بوده و با اقدام ترامپ مخالفت کرده است. اما آیا آنها قادر هستند به ایران تضمین و سازوکاری ترتیب دهند که تحریم‌های ثانویه آمریکا نتواند در مراودات ایران با سایر کشورها تاثیر بگذارد؟
این سوالی کلیدی است. مشخص نیست که آلمان، فرانسه و بریتانیا چه خواهند کرد؛ آیا به‌صورت هماهنگ جلو خواهند رفت یا جداگانه و اینکه واکنش‌های روسیه و چین در تصمیمات آنها چگونه تاثیر خواهد گذاشت. حدس من این است که اتحادیه اروپا سعی خواهد کرد بخش‌هایی از تجارت مجاز را با ایران مشخص کند. به این ترتیب که با ایالات‌متحده پشت درهای بسته مذاکره خواهد کرد. اینکه آیا ایران راضی خواهد شد یا خیر را باید دید.
برخی عنوان می‌کنند ترامپ با تصمیم به خروج آمریکا از برجام در واقع متحدان اروپایی خود را نادیده گرفت. در این میان طرح روی جلد نشریه اشپیگل نیز جالب توجه بود که با تیتر «خداحافظ اروپا» مزین شده بود. پیش از این تصمیم ترامپ به افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم باعث خشم اروپا شده بود. آیا خروج آمریکا از برجام می‌تواند منجر به شکاف بیشتر میان اروپا و آمریکا شود؟
این یکی از نگرانی‌های مهم تشکیلات امنیتی در واشنگتن است و آنها حق دارند. اتحاد با اروپا منافع آمریکا را برای ۷۰سال به‌خوبی تامین کرده است. این اختلالات، بدون هیچ دلیل موجهی، بسیار زیان‌آور هستند، نه‌تنها به دلیل ذات اقدامات، بلکه به‌دلیل تاثیرات ناخوشایند آن بر آینده. به‌نظر می‌رسد ترامپ با طرفداران استبداد (پوتین، اردوغان، شی جین پینگ، دوترته، بن سلمان، نتانیاهو و ...) احساس راحتی بیشتری می‌کند تا با روابط پیچیده‌تر که شامل دموکراسی‌ها و متحدهای واقعی می‌شود. این مساله خیلی نگران‌کننده است.
استفن والت استاد روابط بین‌الملل دانشگاه هاروارد در دوم ماه مه امسال در مقاله‌ای در فارن پالیسی، سران سه کشور اروپایی را مقصر اصلی مرگ احتمالی توافق هسته‌ای ایران دانسته بود. اگر اروپا همچنان با انفعال خود نتواند منافع ایران از باقی ماندن در توافق برجام را تضمین کند و باعث خروج ایران از این توافق و نابودی آن شود، به جایگاه اتحادیه اروپا در نظام بین‌الملل چه خدشه‌ای وارد خواهد شد؟
این یک فرصت طلایی برای اتحادیه اروپا است تا این اتحاد را که برای چندین دهه ایالات‌متحده آمریکا بر آن تسلط داشته است، دوباره متعادل کند. اروپا با طرح برنامه خود این پیام را به ترامپ و روسای‌جمهوری آینده آمریکا می‌دهد که اروپا را نمی‌توان دست‌کم گرفت. این موضوع اتحادیه اروپا را تشویق خواهد کرد که با روسیه، اسرائیل، ترکیه و سایر سرکشان در نظام بین‌الملل قاطعانه‌تر برخورد کند. مرکل و مکرون اعتبار لازم برای دنبال کردن این مسیر را دارند.
اگر ایران در برجام باقی بماند نفوذ و کارآیی تحریم‌های آمریکا علیه ایران چگونه خواهد بود؟ آیا تحریم‌ها خواهد توانست همچون دوره قبل از توافق بر اقتصاد ایران تاثیر بگذارد؟
پیامدهای تحریم‌ها برای اقتصاد ایران یکی از مهم‌ترین مسائل برای روحانی است که هنوز تکلیف این موضوع مشخص نیست؛ به این دلیل که چین و روسیه ممکن است دستورالعمل‌های ایالات‌متحده را نادیده بگیرند و احتمالا اروپا نیز چنین خواهد کرد. به خصوص چین می‌تواند آنچه ایران از ایالات‌متحده و اروپا از دست داده است را تامین کند. اما شکی نیست که به‌طور کلی اقتصاد ایران متحمل ضرر خواهد شد. با این حال، اگر تهران برجام را ترک کند، بیشتر از آن ضرر خواهد کرد.
آیا خروج آمریکا از توافق چندجانبه برجام، پیامدهای عینی و عملی برای این کشور خواهد داشت؟ برخی از انزوا و بی‌اعتباری آمریکا در میان سایر کشورها سخن می‌گویند.
تا چه اندازه پیامدهای این تصمیم برای آمریکا واقعی و عینی خواهد بود؟
طبق معمول این مساله بستگی دارد به اینکه چه اتفاقی قرار است بیفتد. اگر ایران در برجام باقی بماند و اروپا با ایران تجارت کند، آسیب به ایالات‌متحده بر خلاف تصور، به حداقل می‌رسد. اگر اسرائیل یا ایالات‌متحده به تاسیسات هسته‌ای ایران حمله کنند، این امر پیامدهای به شدت منفی علیه واشنگتن در جهان خواهد داشت. ایالات‌متحده به‌عنوان یک قدرت برتر جهانی، می‌تواند از بسیاری از سیاست‌های فاجعه‌آمیز و غیرانسانی (همچون جنگ در ویتنام، عراق و...) جان سالم به در ببرد، اما هر کدام از اینها، اقتدار اخلاقی آمریکا را کمرنگ‌تر می‌کند. هنجارها و نهادهای بین‌المللی، هر چقدر هم ناکارآمد باشند، به ایالات‌متحده و بسیاری از کشورهای جهان به خوبی خدمت کرده‌اند و جایگزین‌های حکومت قانون، خیلی خوشایند نیستند. ایجاد اختلال مداوم در این نهادها و هنجارها بسیار مخرب تلقی خواهد شد و بار مسوولیت چنین تخریبی بر دوش ترامپ است.
ارسال نظر