رسانه‌های نزدیک به ترامپ خبر دادند
قرائن جدید به نفع برجام
عكس: رویترز
رئیس‌جمهوری جوان فرانسه در سفر به واشنگتن تمام تلاش خود را به کار گرفته تا در چالش دیپلماتیک بر سر برجام، پیروز میدان شود؛ یعنی ضمن آنکه دونالد ترامپ را راضی به ماندن در برجام کند با ایجاد برخی محدودیت‌ها و تحریم‌ها بر سر برنامه‌های موشکی و همچنین نقش منطقه‌ای ایران، به‌زعم خود نگرانی‌های پایتخت‌های اروپایی از جمله پاریس را نیز مرتفع سازد. در واقع به‌نظر می‌رسد در طرح مورد توافق اروپا و آمریکا قرار است توافقی بزرگ‌تر با ایران حاصل شود که برخی مسائل دیگر همچون مساله موشکی و نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی را نیز شامل شود. این درحالی است که مقامات ایران هرگونه مذاکرات دیگری درخصوص مسائل دفاعی و منطقه‌ای ایران را بارها رد کرده‌اند.اگرچه هنوز خبر رسمی و دقیقی از تصمیم ترامپ پس از دیدار با مکرون منتشر نشده‌است، اما برخی رسانه‌ها نشانه‌هایی از احتمال تغییر نظر ترامپ درباره برجام و باقی‌ماندن در توافق هسته‌ای مخابره کرده‌اند.
توافق بزرگ‌تر
دیدار اخیر امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه با دونالد ترامپ همتای آمریکایی او، ظاهرا «خروجی» بسیار مهمی برای ایران و برجام داشته است. ترامپ بیان کرده که آمریکا به‌‌زودی می‌تواند با فرانسه به «توافقی» دست پیدا کند که منجر به «حفظ توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران» شود. تحلیلگران بر این باورند که نشانه‌های تغییر رویکرد در ترامپ بعد از این ملاقات مشهود است. اما همزمان به اعتقاد برخی دیگر از ناظران سیاسی، صدور پیام‌های ضد و نقیض ترامپ حاکی از این واقعیت است که او در سردرگمی به سر می‌برد و با توجه به فشارهای مضاعف همپیمانان غربی واشنگتن برای حفظ برجام و همچنین موج فزاینده مخالفت‌های داخلی آمریکا با خروج از این توافق بین‌المللی، نمی‌داند چگونه باید از مواضع ضدبرجامی خود عقب‌نشینی کند.روسای‌جمهور آمریکا و فرانسه پس از دیدارشان در واشنگتن در نشستی خبری تاکید کرده‌اند که درخصوص توافق هسته‌ای با ایران می‌توان قبل از رسیدن زمان تصمیم‌گیری آمریکا برای تمدید تحریم‌ها (۱۲ مه) به یک توافق رسید.به گزارش تابناک، ترامپ گفته است: «ما همدیگر را درک می‌کنیم و باید ببینیم که مسائل چطور پیش می‌رود. حداقل می‌توانیم بین خودمان به یک توافق سریع و منصفانه برسیم. فکر می‌کنم خیلی خوب به درک همدیگر نزدیک شده‌ایم و به‌نظرم دیدار رودرروی ما خیلی خوب پیش رفت.»
همچنین رئیس‌جمهوری آمریکا پس از دیدار رئیس‌جمهوری فرانسه در یک کنفرانس خبری مشترک به تکرار ادعاهای خود علیه فعالیت‌های هسته‌ای، سیاست‌های منطقه‌ای و برنامه موشکی ایران پرداخت و گفت که اگر ایران برنامه هسته‌ای خود را از سر بگیرد با مشکلاتی به مراتب بزرگ‌تر روبه‌رو خواهد شد. ترامپ در ادامه با اشاره به ضرب‌الاجل تعیین شده برای اصلاح برجام گفت: «هیچ‌کس نمی‌داند که من می‌خواهم روز ۱۲ مه چه کاری انجام دهم. خواهیم دید که آیا بنده همان کاری را خواهم کرد که برخی انتظار دارند و اینکه امکان دارد به توافق جدیدی دست پیدا کنیم که پایه‌های محکمی داشته باشد. زیرا توافق هسته‌ای ساختاری بد دارد، درحال فروریختن است و هرگز و هرگز نباید منعقد می‌شد. باید منتظر ماند و دید که روز دوازدهم مه چه اتفاقی رخ خواهد داد.» به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه اینترنتی کاخ سفید، ترامپ برجام را یک توافق بد توصیف و تاکید کرد: «ما می‌توانستیم توافقی بهتر با ایران داشته باشیم که منطقی باشد، اما من ماه‌هاست که می‌گویم این توافق مناسب نیست اما دست کم به ما اجازه داد تا سال ۲۰۲۵ بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران کنترل داشته باشیم.»
او همچنین مدعی شد که ایران از تروریسم حمایت می‌کند. ترامپ افزود: «من امیدوارم از حالا به بعد روی یک توافق جدید با ایران کار کنیم. من فکر می‌کنم باید روی چهار موضوع تمرکز داشته باشیم. اول اینکه مانع از هرگونه فعالیت هسته‌ای ایران تا سال ۲۰۲۵ شویم که تاحدودی ذیل برجام حاصل شده است. دومین موضوع این است که اطمینان یابیم در درازمدت هیچ فعالیت هسته‌ای در ایران وجود ندارد. سوم اینکه بتوانیم به فعالیت‌های موشکی ایران در منطقه پایان دهیم و چهارمین مساله نیز این است که به یک راه‌حل سیاسی برای مهار ایران در منطقه، یمن، سوریه، عراق و لبنان دست یابیم.»رئیس‌جمهوری آمریکا در پاسخ به این سوال که آیا در نظر دارید در توافق با ایران بمانید، گفت: «ما درباره این مساله صحبت خواهیم کرد. مردم نظرات من را درباره این توافق می‌دانند. این یک توافق بسیار بد است. این توافق هرگز نباید ایجاد می‌شد. ما می‌توانستیم یک توافق بهتر داشته باشیم که منطقی باشد. اما توافق با ایران وحشتناک است.»
واکنش ترامپ به ازسرگیری برنامه هسته‌ای ایران
او در پاسخ به این سوال که ایرانی‌ها می‌گویند اگر توافق نقض شود برنامه هسته‌ای‌شان را از سر می‌گیرند، مدعی شد: «برای آنها از سرگیری خیلی راحت نخواهد بود. آنها قرار نیست چیزی را از سر بگیرند و دوباره آغاز کنند. اگر آنها از سر بگیرند، با مشکلات بزرگی روبه‌رو خواهند شد، مشکلاتی بزرگ‌تر از مشکلاتی که تاکنون داشته‌اند.»
رئیس‌جمهوری آمریکا تاکید کرد که هنگام امضای برجام باید به مساله سوریه و یمن نیز توجه می‌شد.این در شرایطی است که وزیر خارجه ایران برای بار چندم طی روزهای اخیر تاکید کرده که اگر آمریکا از برجام خارج شود احتمالا ایران نیز خارج خواهد شد. به گزارش «ایسنا» ظریف در گفت‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت: «در صورتی که آمریکا توافق را کنار بگذارد ایران دیگر به تعهدات بین‌المللی خود ذیل برجام عمل نمی‌کند و این امر به ما اجازه می‌دهد غنی‌سازی خود را فراتر از محدودیت‌های توافق هسته‌ای از سر بگیریم.» روز گذشته نیز رضا نجفی، نماینده دائم ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واکنش به تحولات و اظهارنظرهای اخیر درباره برجام و با اشاره به عدم پایبندی آمریکا به تعهداتش در ذیل برجام گفت: «برجام به هیچ‌وجه قابل مذاکره مجدد نیست. آمریکا اعتبارش را از دست داده است و برای هیچ توافقی قابل اعتماد نیست.»
طرح مکرون
همچنین مکرون روز سه‌شنبه یک طرح کلی سه مرحله‌ای را مورد اشاره قرار داد که اغلب ـ اما نه همه ـ نگرانی‌های ترامپ در مورد توافق هسته‌ای را پوشش می‌دهد. این طرح که در جزئیات بسیار کوتاه است، به‌نظر مبنای اصلی مذاکرات جدی‌تری میان اروپا و آمریکا در این خصوص را فراهم می‌کند.اگرچه رسانه‌ها از جزئیات طرح رئیس‌جمهوری فرانسه گزارش مفصل‌تری ارائه نکرده‌اند، اما به‌نظر می‌رسد دائمی کردن حفظ برجام، دائمی کردن محدودیت‌های برنامه هسته‌ای ایران، موضوع فعالیت‌های موشکی و دفاعی جمهوری اسلامی و نقش منطقه‌ای تهران، مهم‌ترین محور‌های طرح مکرون برای قانع کردن ترامپ با هدف حفظ برجام است.ترامپ در این کنفرانس خبری بیان کرد: «هیچ‌کس هنوز نمی‌داند، من قرار است در دوازدهم ماه مه چه تصمیمی بگیرم و سپس رو به امانوئل مکرون گفت: «البته شما آقای رئیس‌جمهور ایده روشنی درخصوص آن دارید، ولی باید ببینیم که اوضاع چطور به پیش خواهد رفت.»در همین حال، شبکه خبری فاکس‌نیوز در گزارشی بیان کرد، احتمالا دونالد ترامپ درخصوص مذاکره بر سر توافق هسته‌ای ایران با اروپا آمادگی لازم را پیدا کرده است. این شبکه خبری بیان کرده که مکرون در دیدار خود با دونالد ترامپ ظاهرا به خوبی موفق شده است تا اعتماد وی را جلب کرده و رئیس‌جمهوری آمریکا را برای یک مذاکره جدی بر سر نگرانی‌هایش در مورد توافق هسته‌ای ایران آماده کند.
دولت ترامپ در پی آن است که فعالیت‌های موشکی ایران را متوقف یا محدود ساخته، دسترسی بازرسان آژانس را بیش از آنچه در توافق هسته‌ای آمده افزایش دهد و از انقضای محدودیت‌های مهمی بر فعالیت هسته‌ای ایران بعد از ده یا پانزده سال جلوگیری کند. همچنین ترامپ به‌دنبال آن است که سرنوشت توافق هسته‌ای را با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران به‌ویژه در سوریه، یمن و عراق پیوند زند.روز سه‌شنبه مکرون بیان کرد، اکنون فرانسه خواهان پیشرفت در توافقی است که به عقیده او اولین قطب از قطب‌های چهارگانه برای ثبات در خاورمیانه است. این طرح به گفته او با اولویت‌های ترامپ همپوشانی دارد.مکرون در پی آن است که جامعه بین‌المللی، برخی از محدودیت‌ها بر برنامه هسته‌ای ایران را ـ وقتی جنبه‌های مهمی از توافق به زمان انقضای خود رسید ـ مورد «توجه» قرار دهد؛ بااین‌حال از بیان اینکه این محدودیت‌ها همیشگی باشد، خودداری کرده است.مکرون همچنین بیان کرده که در مذاکرات آینده باید موضوع برنامه موشکی ایران و حمایت ایران از حوثی‌ها در یمن و حزب‌الله در لبنان را مورد توجه قرار دهد.
خروجی مبهم
در این باره جیمز رابین، مشاور سیاست خارجی رئیس‌جمهور پیشین آمریکا در امور عمومی، بیان کرده که خروجی‌های این دیدار میان مکرون و ترامپ مبهم است، ولی ظاهرا مکرون در تلاش برای یک پیروزی در چالشی دیپلماتیک از طریق گسترده کردن و افزایش اهمیت موضوع است.
وی به خبرگزاری CNBC گفته است: «آنچه مکرون انجام داده، تلاش برای مخفی کردن این توافق (میان خود و ترامپ) در پوشش تعداد زیادی از اصطلاحات دیپلماتیک است که نشان می‌دهد، قرار است توافق بزرگ‌تری در میان باشد که چهار بخش دارد. توافقی از قبل وجود دارد (توافق هسته‌ای با ایران) که قرار است زیربنای اصلی باشد و همه توافق‌های جدید دیگر قرار است روی آن ساخته شود.» با این حال، وی معتقد است، این بخش‌های جدید قرار نیست به این زودی‌ها ساخته شوند، زیرا ایران با تغییر مفاد توافق هسته‌ای مخالف است.همچنین «ریچارد نفیو» متخصص ارشد تحریم‌ها که یکی از مذاکره‌کنندگان توافق هسته‌ای در دولت قبل آمریکا بوده است، در مورد هرگونه نتیجه‌گیری از دیدار مکرون و ترامپ هشدار می‌دهد و می‌گوید، ترامپ پیش از این نیز در گذشته در مورد سیاست‌های خود مدام تغییر نظر داده است.
وی گفت: «این دیدار به‌نظر خیلی خوب و مثبت می‌آید، ولی نباید فراموش کنیم که قبل از این هم ما در موارد دیگر به پیشرفت‌هایی رسیده و سپس پسرفت کرده‌ایم. این بحث، بحثی میان دو نفر بوده که یکی از آنها خواهان ابقای برجام است. بگذارید از هم اکنون بیست دقیقه جلو رفته و به دیدار ترامپ با وزیر خارجه جدیدش پمپئو و جان بولتون نگاه کنیم – دو تن از تندروهای دولت ترامپ که به‌شدت مخالف برجام هستند.»آنچه به‌نظر می‌رسد، این است که در طرح چهار مرحله‌ای مکرون اگر تغییری در رویکرد ترامپ ایجاد نشود، قرار است ایران را دوباره به پای میز مذاکرات بنشاند. این طرح ظاهرا با حفظ توافق هسته‌ای به شکل فعلی در پی آن است که دغدغه‌های ترامپ را در مورد فعالیت‌های ایران مورد توجه قرار دهد.گویا اروپا تنها در پی آن است که فعالیت‌های موشکی ایران را درخصوص موشک‌های بالستیک دور برد محدود یا تحریم کند. این مساله همچنین می‌تواند به همین شکل در مورد فعالیت‌های منطقه‌ای ایران نیز مورد توجه قرار گیرد.
پیام‌های ضدونقیض ترامپ
همزمان با تلاش‌های اروپا و تاکید ترامپ بر این مساله که احتمالا از برجام خارج نخواهد شد اما موج فزاینده نگرانی مسوولان و شخصیت‌های مختلف آمریکا از عواقب احتمال تصمیم دونالد ترامپ برای خروج از برجام تا جایی پیش رفته که حتی جمعی از نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره که اساسا مخالف برجام بودند، اکنون در صف دلواپسان تبعات خروج احتمالی واشنگتن از این توافق قرار گرفته‌اند.به گزارش «ایرنا» تارنمای نشریه آمریکایی هیل (The Hill) که عموما اخبار مربوط به رویدادهای کنگره را پوشش می‌دهد، در گزارشی نوشته است: «تهدید رئیس‌جمهوری آمریکا مبنی بر خروج از توافق هسته‌ای ایران، با مخالفت و نگرانی فزاینده نمایندگان کنگره از جمله نمایندگان هم حزبی ترامپ مواجه شده است.»
این تارنمای آمریکایی در گزارش روز سه‌شنبه خود نوشت: «ترامپ پیام‌های ضدونقیضی را درباره تصمیمی که قرار است روز ۱۲ ماه مه(۲۲ اردیبهشت) درباره برجام اتخاذ کند، صادر کرده است.» به اعتقاد ناظران سیاسی، صدور پیام‌های ضدونقیض ترامپ حاکی از این واقعیت است که او در سردرگمی به‌سر می‌برد و با توجه به فشارهای مضاعف همپیمانان غربی واشنگتن برای حفظ برجام و همچنین موج فزاینده مخالفت‌های داخلی آمریکا با خروج از این توافق بین‌المللی، نمی‌داند چگونه باید از مواضع ضدبرجامی خود عقب‌نشینی کند.به نوشته هیل، نمایندگان جمهوری‌خواه کنگره درباره اقدام ترامپ اختلاف‌نظر دارند. برخی نگران آن هستند که خروج از توافق یاد شده باعث افزایش سرعت برنامه‌های هسته‌ای ایران شود. آنها همچنین نگرانند که این اقدام باعث آزرده شدن متحدان اصلی آمریکا شود و مذاکره با کره‌شمالی درباره توافقی هسته‌ای را برای ترامپ دشوارتر کند.
ترامپ با وجود انتقاد از توافقی که در دولت «باراک اوباما» رئیس‌جمهوری سلفش امضا شده است، اظهار کرده که از توافقی جدید که برخی از مفاد توافق کنونی را تقویت می‌کند، استقبال می‌کند. این موضع‌گیری ترامپ با مواضع جمهوری‌خواهانی سازگار است که از ترامپ می‌خواهند به توافق پایبند باشد اما با متحدان آمریکا برای بهبود آن همکاری کند.«رند پال» سناتور جمهوری‌خواه و از مخالفان برجام گفته است: «به‌نظر من خروج ترامپ از توافق ایده بدی است. این یک توافق چندجانبه است و علت موثر بودن تحریم‌های چندجانبه علیه ایران این بود که ما در مذاکره درباره توافق، متحد بودیم.»سناتور «باب کورکر» رئیس‌جمهوری‌خواه کمیته روابط خارجی سنای آمریکا در این زمینه گفت، هنوز هم فکر می‌کند که ترامپ از توافق خارج خواهد شد. وی افزود: «اگر تا ۱۲ ماه مه به چارچوب توافقی با سه کشور اروپایی نرسیم، وی (ترامپ) از توافق خارج می‌شود. به همین دلیل مکرون و آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان زمانی که به آمریکا می‌آیند، بر این مساله تمرکز دارند.»
هیل نوشت که یکی از انتقادهای مهم ترامپ درباره پایان زمان محدودیت‌های هسته‌ای ایران است. کورکر به مقام‌های فرانسوی و آلمانی گفته است که اگر چنین محدودیت‌هایی تمدید شوند، توافق تا حد زیادی بهبود خواهد یافت.یکی دیگر از انتقادهای ترامپ درباره برنامه موشکی و نپرداختن به آن در توافق هسته‌ای است. رند پال عضو کمیته روابط خارجی سنای آمریکا دراین باره گفت: «ایران به توافق پایبند بوده است؛ توافقی که شامل برنامه موشک بالستیک نیست.»وی همچنین گفت: «این توافق ممکن است کامل نباشد اما تا حالا دولت ترامپ تایید کرده که ایران به آن متعهد بوده است. به جای خروج از توافق، پیشنهاد می‌دهم درباره توافق دیگری درباره موشک‌های بالستیک مذاکره شود.»
بی‌اعتباری توافق اروپا و آمریکا
از دیگر سو، دریابان علی شمخانی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی در سخنانی در نشست سوچی، با اشاره به بحث‌هایی درمورد مذاکرات مکمل گفت: «من در این نشست امنیتی بین‌المللی که نمایندگان عالی بیش از ۱۰۰ کشور از پنج قاره جهان حضور دارند به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران اعلام می‌کنم، هر توافقی که اروپا و آمریکا در مورد آینده برجام و آینده برنامه هسته‌ای ایران برای دوره بعد از محدودیت پیش‌بینی شده در برجام داشته باشند، از نظر ما بی‌اعتبار بوده و فاقد ارزش است. به شما اطمینان می‌دهم که به‌طور قطع رویاهای آنها در مورد ایران تعبیر نخواهد شد.» به گزارش خبرگزاری فارس، او افزود: «گفت‌وگوی مجدد در مورد پایان دوره محدودیت فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای ایران به معنای نابودی برجام است، زیرا لغو محدودیت‌ها و عادی شدن روند برنامه هسته‌ای ایران در چارچوب معاهده بخش مهمی از تعهد ارائه شده به ایران در توافق‌نامه بین‌المللی برجام است.»
برجام باید حفظ شود
همزمان فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز گذشته در واکنش به اظهارات مطرح شده در دیدار روسای‌جمهوری آمریکا و فرانسه درباره توافق دیگری با ایران گفت: «از سخنان پرزیدنت مکرون مشخص است که ما در زمان حاضر تنها یک توافق با ایران داریم که موفق بوده و باید حفظ شود.»مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تاکید کرد: «مکرون در کاخ سفید به روشنی گفت که به اعتقاد ما اجرای کامل برجام برای امنیت اروپا و منطقه ضروری است و اروپا به آن پایبند خواهد بود.» به گزارش «ایرنا» وی افزود: «اینکه چه اتفاقی ممکن است روی دهد، در آینده مشخص می‌شود اما در زمان حاضر یک توافق موجود است، موفق بوده و باید حفظ شود.» همزمان دیمیتری پسکوف سخنگوی کاخ کرملین در سخنانی ضمن تاکید بر حمایت مسکو از برجام گفت که هیچ اطلاعی ندارد که رئیس‌جمهور آمریکا درباره برجام چه در سر دارد. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از «رویترز»، وی در ادامه گفت: «درباره این مساله که جایگزینی برای برجام وجود داشته باشد و یک توافق هسته‌ای جدید با ایران امکان‌پذیر باشد، تردید وجود دارد.»
ارسال نظر