عدالت با افزایش قیمت محقق نمیشود
خوشچهره: در هر حال اصلیترین بحث این است که باید براساس نتایج مطالعات اظهارنظر شود. حتی در مرکز پژوهشها بر سر اینکه افزایش قیمت بنزین، آیا بر سطح همه قیمتها اثر تورمی دارد یا فقط بخش حمل و نقل، اختلاف نظر وجود داشت. در هر حال در اقتصاد ایران، بنزین آثار روانی گستردهای دارد و باید بررسی کرد که در شرایطی که اقتصاد کشور در رکود تورمی به سر میبرد آیا افزایش قیمت با این شتاب میتواند آثار روانی داشته باشد یا خیر. به نظر میرسد در صورتی که به کنترل انتظارات تورمی موفق شویم، ابعاد افزایش قیمت محدود خواهد شد. اگرچه دستیابی به همه این موارد به رعایت الزامات بستگی دارد.
اما از آنجا که کلیه مطالعات انجام شده درباره بنزین، با یکدیگر تناقض دارند و یا یکدیگر را نفی میکنند، نمیتوان به صراحت اظهارنظر کرد.
دنیای اقتصاد – آقای میرتاجالدینی، آیا به نظر شما، این مطلب که آقای دکتر خوشچهره مبنی بر وارد نشدن مجلس در مباحثی مانند بنزین و یارانه و تک نرخی کردن سود بانکها مطرح کردند، باعث بروز مشکل و سلب مسوولیت از مجلس نمیشود؟
میرتاجالدینی: معتقدم که مجلس در این زمینه نیز وظیفه دارد و نمیتواند از کنار مسائل بسیار مهمی که به ثروت و سرمایه کل مربوط است به سادگی عبور کند.
خوشچهره: نظرم این بود که مجلس پیشگام بحث نباشد، بلکه اول دولت نظر خود را ارائه کند.
میرتاجالدینی: در هر حال چه در اول و چه در آخر، مجلس باید نسبت به مسائل اصلی با اتخاذ شیوههای مناسب برای خروج از مشکل، به بحث وارد شود و در کمیسیونهای تخصصی گوناگون با حضور دولت، همفکری کنند و با اتکا به خردجمعی به نقطهای برسند که به نفع جامعه است.
دنیای اقتصاد- آقای دکتر، شما از سویی پیشگامی مجلس را در این موارد نفی میکنید اما از سوی دیگر توزیع ناعادلانه، ترافیک، مصرف بیش از حد و آلودگی را میپذیرید. از سوی دیگر اجرای عدالت، هدف اصلی دولت است و دولت تکلیفی در مقابل توزیع نادرست صنایع متعلق به مردم دارد. اگر دولت گزینه تداوم وضع موجود را انتخاب کرد، چه اتفاقی رخ میدهد؟
خوشچهره : مواردی که ذکر کردید واقعیات موجود در جامعه است. در فرضی که شما مطرح کردید بالاخره دولت، گزینه خود را انتخاب کرده است. بنابراین در فضای دیگر یا عقلایی و یا کارشناسی بررسی میشود اما در حال حاضر این گونه نیست، بلکه میگویند مجلس جلسه گذاشت و این کار را کرد. مجلس باید به طور غیرمستقیم از دولت بخواهد برنامه خود را تشریح کند. اجرای عدالت دغدغه همه ما است اما با افزایش قیمت و با این شیوه اجرا محقق نمیشود. شرایط نظری و تجربی این را نمیپذیرد. بنابراین در صورتی که ملاحظات مقطعی کوتاهمدت و اقدامات آنی و میانمدت در راستای یکدیگر بررسی و اجرا شوند، پاسخ خواهیم گرفت وگرنه استناد به هر یک از این موارد میتواند به تشدید وضعیت منجر شود.
میرتاجالدینی: قبول است. نمیخواهیم با یک هدف به مقصد برسیم. ولی اگر مصلحت اعم و اهم را در نظر بگیریم، خوب است.
خوشچهره: این بسیار عقلایی است. چرا باید هزینه دهیم و یکدیگر را تخریب کنیم وقتی میتوانیم مکمل یکدیگر باشیم.
میرتاجالدینی: این بحث باید دغدغه عموم باشد. به همان اندازه که من در کمیسیون فرهنگی دغدغه حل مساله بنزین را دارم، آقای خادم هم در این کمیسیون مقاله مینویسند. در هر حال اگر همه در برداشتن این بار سنگین کمک کنند، حمل عوارضش راحتتر خواهد بود. اگر همه بپذیرند ممکن است یک تورم ۶ ماه الی یک ساله به وجود آید و برگردد. در ترکیه هم تورم بالا را ایجاد کردند و دوباره آن را تک نرخی کردند.
دنیای اقتصاد- یکی از استنادات اصلی در تورمزایی افزایش قیمت بنزین، تحقیقات بانک جهانی است. این بانک، پیشنهاد دو نرخی کردن بنزین را به عنوان راهحل مشکل بنزین در ایران ارائه کرده است. چگونه میشود فقط یک بخش از مطالعات را قبول داشت؟
خوشچهره: من به استنادات بانک جهانی اشاره نکردم، بلکه به تعدد مطالعات متناقض اشاره کردم و حتی درباره آنها قضاوت هم نکردم. به هر حال این مطلب را عنوان کردم که این مطالعات برای یک جمعبندی میدانی کفایت نمیکند. معتقدم فضای کنونی به سمت دو گزینه به شکل جدی پیش میرود، یکی حفظ وضعیت موجود که در یک پروسه ۳ تا ۶ماه مطرح است و دیگری هم دونرخی شدن بنزین است که دولت در ابتدا با آن موافق نبود.
میرتاجالدینی: در حال حاضر ۴گزینه پیش روی مسوولان وجود دارد. حفظ وضعیت موجود، آزادسازی مطلق نرخ بنزین، حتی پیشنهادهایی هم مبنی بر ارائه یارانه نقدی به افراد وجود دارد. سایر گزینهها نیز سهمیهبندی و دو نرخیشدن است. همانطور که آقای دکتر گفتند، بالاخره باید از این وضع خارج شد، اما ممکن است، فاصلهای تا اجرای این طرح ایجاد شود. حق و عدالت این است که بنزین وارد و قیمتها هم عادلانه شود. یک اصل عقلایی وجود دارد که میگوید، همهچیز را وقتی نمیتوان به دست آورد، هرچه از آن را میتوان باید به دست آورد. در حال حاضر، کالاهایی مانند آب و برق تعرفههای دوگانه دارند، در واقع بنزین هم اینطور شود مشکلی پیش نخواهد آمد. هر چند دونرخی کردن عادلانه نیست، اما باید به این پرسش نیز پاسخ داد که در حال حاضر چه میزان از این ثروت ملی به روستایی با ۴۰۰خانوار میرسد که حتی یک ماشین در آنجا مورد استفاده قرار نمیگیرد.
خوشچهره: در هر حال وضعیت فعلی بنزین را کسی تایید نمیکند اما در مورد شیوههای تغییر این وضع هم بحث وجود دارد. مکانیزم افزایش قیمت در شرایط بازار ناقص کنونی نمیتواند گزینه مطلوب باشد، زیرا این انتخاب در حرکت به سمت عدالت و کاهش قیمت کالاها نقش دارد و مطرح میشود اما اجرای آن مستلزم داشتن کالای جایگزین است و ما در جایگزینی این کالا دچار ضعف هستیم. هر چند ادعای رسیدن به این کالا از سوی مسوولان، دربازه زمانی ۲ تا ۵/۲سال وجود دارد. مسالهای که سایران معتقدند حداقل ۶ تا ۷سال زمان میبرد.
