یک روزنامه قطری به یک پرسش مهم پاسخ داد
آیا ترامپ می‌تواند روابط عربستان و ایران را از مسیر خارج کند؟
شاهزاده محمد بن‌سلمان، ولیعهد عربستان در اجلاس سران ریاض خطاب به سازمان کشورهای اسلامی (OIC) و اتحادیه عرب نیز بر مسوولیت جامعه جهانی برای احترام به حاکمیت ایران تاکید کرد، تغییری فاحش نسبت به هشت سال پیش که هر دو کشور روابط دیپلماتیک خود را قطع کردند. آشتی اخیر ریاض و تهران محصول رویکرد عمل‌‌‌گرایانه هر دو کشور برای تحقق اهداف ملی و منطقهای است. چشم‌انداز بلندپروازانه ۲۰۳۰ عربستان سعودی متکی به یک محیط منطقهای با ثبات و امن است که تحت تنش‌های پایدار بین ریاض و تهران محقق نخواهد شد.
برای ایران، دهه‌‌‌ها تحریم و فشار سیاسی و اقتصادی، همراه با افزایش درگیری‌‌‌های داخلی، آشتی با بزرگ‌ترین رقیب منطقه‌‌‌ای‌‌‌اش را ضروری می‌‌‌سازد. از زمان آغاز جنگ اسرائیل علیه غزه در اکتبر سال گذشته، همکاری برای هر دو کشور شتاب بیشتری پیدا کرده است زیرا افزایش بی‌ثباتی منطقهای باعث افزایش تنش و عدم‌اطمینان در سراسر خاورمیانه شده است.در حالی که روابط ریاض و تهران در سال گذشته مسیر مثبتی را ترسیم کرده است، اما به دلیل بی‌اعتمادی طولانی‌مدت و سابقه طولانی و جامع روابط عربستان و ایالات متحده، به‌ویژه با توجه به تلاش‌های گسترده مداوم ریاض برای تضمین یک توافق امنیتی تاریخی با واشنگتن، همچنان پیچیده است.به دلیل چارچوب پیشنهادی اولیه توافق که این روند را به عادیسازی روابط عربستان با اسرائیل مرتبط می‌کند، مذاکرات متوقف شده است. با این حال، مخالفت تل‌‌‌آویو با تشکیل کشور فلسطین، عملا هرگونه چشم‌‌‌اندازی برای عادیسازی روابط با ریاض را از بین میبرد.
تداوم تجاوزات اسرائیل به غزه پس از انتخاب مجدد ترامپ و چشم‌انداز سیاست فشار حداکثری بر ایران نیز می‌تواند آینده روابط عربستان و ایران را به چالش بکشد.در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ، دولت ترامپ کمپین فشار حداکثری را بر ایران اعمال کرد که به‌ویژه در خروج یکجانبه واشنگتن از برنامه جامع اقدام مشترک در سال ۲۰۱۸ مشاهده شد. در دوره دوم ریاست جمهوری او، می‌توان انتظار داشت ظاهری آشکارتر از دیپلماسی اجباری توسط ایالات متحده با تاکید بیشتر بر تهدیدها به جای مشوق‌‌‌ها در دستور کار باشد.انتخاب‌های ترامپ برای وزیر امور خارجه و مشاور امنیت ملی، به ترتیب نشانه‌های بازگشت به این سیاست هستند، زیرا هر دو به طور گسترده به عنوان شاهین‌های ضد ایران شناخته می‌شوند. در سال ۲۰۱۹، دولت ترامپ نتوانست به اندازه کافی به حملات یمنی‌ها به زیرساخت‌های نفتی حیاتی که توسط آرامکو در مناطق شرقی ابقیق و خریص اداره می‌شود، پاسخ دهد.
این ضربه شدیدی به اعتماد ریاض به واشنگتن وارد کرد که تا حد زیادی به عنوان شریک امنیتی اصلی سابق تلقی می‌شد.این بی‌اعتمادی به دنبال تعهدات ملموس واشنگتن از سوی ریاض برای محافظت از عربستان سعودی در برابر هرگونه حمله خارجی به عنوان بخشی از مذاکرات جاری برای یک توافق‌نامه امنیتی دوجانبه است. افزایش بی‌اعتمادی همچنین باعث می‌شود که سعودی در همکاری با آمریکا در راستای همسویی علیه ایران از محدودیت‌های معین فراتر رود. آندریاس کریگ، دانشیار کالج کینگ در دانشکده مطالعات امنیتی لندن، گفت که ابهامات مربوط به آینده نقش ایالات متحده در امنیت خلیج فارس نظم منطقهای را که بر اساس اتکا به خود و نه هژمونی ایالات متحده ساخته شده است، به پیش میبرد.
این تلاش برای اتکا به خود در اقدام پیچیده تعادلی ریاض بین ایالات متحده و نظم جهانی تحت رهبری غرب به طور گسترد‌ه‌تر، و قدرت‌های بزرگی که این نظم موجود تحت رهبری غرب را به چالش می‌کشند، منعکس شده است.غیبت محمد بن‌سلمان در اجلاس سران بریکس در روسیه در اکتبر سال‌جاری گویا بود. در حالی که این نهاد چندجانبه در حال تکامل توسط دو واردکننده عمده نفت خام عربستان، چین و هند هدایت می‌شود، ریاض به دقت در حال تعامل با بریکس و کشورهای عضو بریکس است تا به نظر نرسد که در حال به چالش کشیدن ایالات متحده است.
به طور مشابه، عربستان نیز محتاط است که در ائتلاف‌‌‌های متخاصم با متحدان منطقهای ایران شرکت نکند. عربستان سعودی در عملیات نگهبان رفاه در اواخر سال ۲۰۲۳، ائتلاف دریایی به رهبری ایالات متحده که برای مقابله با حملات حوثی‌ها در دریای سرخ تاسیس شد، شرکت نکرد. این تصمیم نتیجه چند عامل از جمله جنگ اسرائیل علیه غزه و همچنین تلاش‌های ریاض برای به خطر انداختن گام‌های دیپلماتیک در روابط با تهران بود.اگر‌چه حداقل، اما همکاری‌های دفاعی عربستان با تهران افزایش یافته است. همین ماه گذشته، عربستان سعودی به عنوان یک کشور ناظر در یک‌سری مانورهای دریایی در دریای عمان به رهبری ایران، روسیه و عمان شرکت کرد.
سرلشکر محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران پس از دیدار هفته گذشته با همتای سعودی خود نسبت به شرکت عربستان سعودی در رزمایش دریایی با ایران در سال آینده ابراز علاقه کرد.ریاض احتمالا به همکاری امنیتی محدود و کنترل‌شده با ایران ادامه خواهد داد. واشنگتن همچنان حیاتی‌ترین شریک امنیتی ریاض است، بنابراین در حالی که ریاض بازگشت فشار حداکثری بر ایران را تایید نمی‌کند، اتحاد امنیتی خود با ایالات متحده را نیز به خطر نمی‌اندازد. آنا جاکوبز، تحلیلگر گروه بین‌المللی بحران گفت: همکاری جدی دفاعی و اقتصادی بین ریاض و تهران هنوز دور است و به زمان بیشتری نیاز دارد تا دو طرف بتوانند این سطح از اعتماد و هماهنگی را ایجاد کنند.
