آنکتاد از وضعیت تجارت‌جهانی خبر داد؛
رشد بی‌سابقه ۳۳تریلیون دلاری
طبق آخرین گزارش «آنکتاد»، چین با مازاد تجاری ۲۸۰میلیارد دلاری، یکی از بزرگترین شرکای ایالات‌متحده است و با وضع تعرفه ۶۰درصدی بر کالاهای این کشور، زیان بزرگی به این کشور وارد می‌شود. به گفته کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل، تجارت‌جهانی در سال۲۰۲۴، به ۳۳تریلیون دلار رسید‌که رکودی بی‌سابقه را به‌ثبت رسانده ولی بیشترین اثر را در این رشد، بخش خدمات داشته و مراودات کالایی با اقبال چندانی مواجه نبوده‌است. سال۲۰۲۵ را می‌توان سال نااطمینانی نامید، جهان همچنان از درگیری نظامی بین کشورها و ریسک جنگ‌جهانی رنج می‌برد، ضمن اینکه افزایش تعرفه‌‌‌‌‌ها خطر وقوع رکود تورمی در سطح بین‌المللی را افزایش داده‌است.
بر اساس آخرین گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل(آنکتاد)، تجارت‌جهانی در سال۲۰۲۴ به رکورد بی‌سابقه ۳۳تریلیون دلار دست‌یافته‌است. این رشد چشمگیر، حدود یک‌تریلیون دلار نسبت به سال‌قبل افزایش نشان می‌دهد و نشان‌دهنده رونق قابل‌توجه در فعالیت‌های تجارت‌جهانی است. بخش قابل‌توجهی از این رشد به افزایش ۷درصدی در تجارت خدمات اختصاص دارد که حدود ۵۰۰میلیارد دلار به کل حجم تجارت افزوده است. در مقابل، تجارت کالاها با رشد کندتر ۲درصدی همراه بوده و هنوز به اوج خود در سال۲۰۲۲ نرسیده‌است.
براساس این گزارش، تجارت‌جهانی در سه‌ماهه سوم سال۲۰۲۴ رونق قابل‌توجهی را تجربه کرد و انتظار می‌رود این روند مثبت در آخرین فصل سال‌نیز ادامه پیدا کند. در این دوره، کشورهای توسعه‌‌‌‌‌یافته عملکرد بهتری نسبت به کشورهای درحال‌توسعه داشتند. اقتصادهای توسعه‌‌‌‌‌یافته با پشتوانه تقاضای پایدار و بهبود محیط کسب‌وکار، سهم عمده‌ای در رشد تجارت‌جهانی داشتند. واردات این کشورها ۳درصد و صادرات آنها ۲درصد افزایش‌یافته‌است. ژاپن عملکرد بسیار خوبی از خود نشان‌داد و با ثبت ۵درصد رشد در صادرات کالا و ۱۳درصد رشد در صادرات خدمات، در صدرجدول قرارگرفته‌است. ایالات‌متحده نیز با افزایش ۴درصدی واردات و ۲درصدی صادرات، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد. اتحادیه اروپا نیز در حوزه تجارت خدمات عملکرد بسیار خوبی داشت و پیش‌بینی می‌شود این روند مثبت در طول سال‌ادامه یابد.
در سوی دیگر جهان، اقتصادهای درحال‌توسعه در همان بازه زمانی با چالش‌هایی جدی روبه‌رو شدند. تجارت کالا در این مناطق با کاهش یک‌درصدی روبه‌رو شد و حتی تجارت درون‌‌‌‌‌گروهی کشورهای درحال‌توسعه(که به تجارت جنوب-جنوب معروف است) نیز یک‌درصد کاهش‌یافت. این کاهش، روند روبه‌رشد قبلی را برعکس کرد، با این‌حال در نگاه کلی به کل سال، تجارت این کشورها همچنان با رشد تقریبی ۳درصدی همراه بود.چین، به‌عنوان یکی از غول‌های اقتصادی درحال‌توسعه، در این دوره با کاهش یک‌درصدی در واردات کالا و ۲درصدی در صادرات کالا مواجه شد. با وجود این کاهش در بخش کالا، خدمات چین همچنان رونق چشمگیری داشت و صادرات خدمات این کشور ۹درصد در سه‌ماهه سوم و ۹درصد در کل سال‌افزایش یافت. واردات خدمات چین نیز با رشد ۱۷درصدی در سال‌همراه بود. هند نیز در این دوره با نوساناتی روبه‌رو بود. واردات و صادرات کالاهای هند به ترتیب یک و سه‌درصد کاهش‌یافت، اما در مقابل، خدمات هند با رشد یک‌درصدی روبه‌رو شد. در کل سال، واردات کالا در هند ۴درصد و صادرات ۲درصد افزایش‌یافت. در آسیای‌شرقی، جریان تجارت تقریبا متوقف شد. واردات بدون تغییر باقی‌ماند و صادرات نیز تنها یک‌درصد افزایش‌یافت.
در سه‌ماهه سوم سال۲۰۲۴، بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات(ICT) و صنعت پوشاک، موتور محرک رشد تجارت‌جهانی بودند. این دو بخش با رشدی چشمگیر، به تنهایی توانستند رونق قابل‌توجهی را در اقتصاد جهانی ایجاد کنند. به گفته آنکتاد، تجارت تجهیزات ارتباطی در این دوره با افزایش ۱۳درصدی، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد که بسیار فراتر از میانگین رشد سالانه این بخش بود. تجهیزات اداری نیز با افزایش ۱۳درصدی واردات و صادرات، عملکرد بسیار خوبی از خود نشان‌داد. این رشد چشمگیر نشان‌دهنده تقاضای روزافزون برای فناوری‌های جدید در سطح جهان است. صنعت پوشاک نیز در این میان از قافله عقب نماند. با وجود کاهش ۵درصدی در کل سال، این صنعت در سه‌ماهه سوم با افزایش ۱۴درصدی تجارت، رشد قابل‌توجهی را تجربه کرد. این رشد نشان می‌دهد؛ مصرف‌کنندگان همچنان به‌دنبال خرید پوشاک جدید هستند، درحالی‌که بخش‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات و پوشاک با رشد قابل‌توجهی روبه‌رو بودند، برخی بخش‌های دیگر با کاهش روبه‌رو شدند. این تفاوت در عملکرد نشان می‌دهد؛ اقتصاد جهان در سال۲۰۲۴ با نوساناتی همراه بوده‌است
در سه‌ماهه سوم سال۲۰۲۴، بازار خودرو با کاهش تقاضا مواجه شد و ارزش تجارت آن ۳درصد کاهش‌یافت، با این‌حال پیش‌بینی می‌شود در کل سال، این صنعت ۴درصد رشد کند. در همین دوره، تجارت انرژی نیز با کاهش ۲درصدی در سه‌ماهه و ۷درصدی در کل سال‌روبه‌رو شد. بخش فلزات نیز شرایط مشابهی را تجربه کرد و واردات و صادرات آن در هر دو مقطع سه‌ماهه و سالانه ۳درصد کاهش‌یافت، همچنین تجارت منسوجات ۴درصد در سه‌ماهه کاهش‌یافت و در کل سال نیز رشدی نداشت. با نگاهی به آینده، سال۲۰۲۵ با ابهامات زیادی همراه است. تنش‌های تجاری و چالش‌های ژئوپلیتیک موجود، چشم‌‌‌‌‌انداز تجارت‌جهانی را تحت‌‌‌‌‌الشعاع قرارداده‌اند. به ویژه، تغییرات احتمالی در سیاست‌های ایالات‌متحده، از جمله اعمال تعرفه‌های جدید، می‌تواند زنجیره‌های تامین جهانی را مختل‌کرده و بر کشورهای دیگر تاثیر منفی بگذارد. چنین تصمیماتی نه‌تنها واکنش‌های تند و تلافی‌‌‌‌‌جویانه را برمی‌‌‌‌‌انگیزد، بلکه موجی از تغییرات را در سراسر زنجیره‌های تامین جهانی ایجاد می‌کند و صنایع و اقتصادهای بسیاری را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. کشورهایی که بیش از دیگران در معرض توفان تغییرات سیاست‌های تجاری ایالات‌متحده قرار دارند، آنهایی هستند که مازاد تجاری قابل‌توجهی با این کشور دارند و در عین حال، موانع تعرفه‌‌‌‌‌ای بالایی را اعمال می‌کنند.
بر اساس آمار سال۲۰۲۳، چین با مازاد تجاری حدود ۲۸۰میلیارد دلار، هند با ۴۵میلیارد دلار، اتحادیه اروپا با ۲۰۵میلیارد دلار و ویتنام با ۱۰۵میلیارد دلار در صدر این فهرست قرار دارند. کشورهایی چون کانادا(با مازاد تجاری ۷۰میلیارد دلاری)، ژاپن(با مازاد تجاری ۷۰میلیارد دلاری)، مکزیک(با مازاد تجاری ۱۵۰میلیارد دلاری) و کره‌جنوبی(با مازاد تجاری ۵۰میلیارد دلاری)، به‌رغم برخورداری از تعرفه‌های کمتر و توافق‌های تجاری با ایالات‌متحده، از توفان تغییرات تجاری در امان نخواهند ماند. مازاد تجاری قابل‌توجه این کشورها با آمریکا، آنها را در معرض تهدیدات ناشی از سیاست‌های جدید تجاری ایالات‌متحده قرارداده‌است.
نوسانات نرخ دلار و تغییرات در سیاست‌های اقتصادی آمریکا، بر ابهامات حاکم بر فضای تجارت جهانی افزوده است. حتی تهدید اعمال تعرفه‌های جدید نیز کافی است تا موجی از عدم‌اطمینان در بازارهای جهانی ایجاد کند و بر تجارت، سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی کشورها تاثیر منفی بگذارد. این وضعیت، آینده تجارت‌جهانی را با ابهامات جدی مواجه ساخته‌است.
