سرنوشت بازار مس ۲۰۲۵
با نگاه به یکی از گزارشهای تحلیلی مورد اعتنای دنیا در این زمینه که «بانک آو آمریکا» آن را منتشر کرده است، بازار فلزات در سال ۲۰۲۵پرنوسان و بیثبات پیشبینی شده است. در واقع سال پیش روی میلادی، سالی متلاطم در بازارهای معادن و فلزات برآورد میشود. این بیثباتی پیشبینیشده ناشی از تغییر برخی سیاستهای تجاری و بازرگانی، محدودیتهای عرضه، تقاضاهای پرنوسان برای مس در عرصه جهانی و در نهایت ایجاد یک چشمانداز غیرقابل پیشبینی برای سرمایهگذاران و صنایع مختلف است.
برآورد میشود آلومینیوم و مس به عنوان دو فلز حیاتی، با افت قیمت قابلتوجهی مواجه شوند. پیشبینی میشود میانگین قیمتی آلومینیوم در این سال در محدوده ۲۸۱۳ دلار برای هر تن قرار گیرد که به معنی افت ۶ درصدی است. درعین حال قیمت میانگین مس در سال ۲۰۲۵نیز ۹۴۳۸ دلار برای هر تن برآورد میشود که نسبت به دوره پیشبینیشده گذشته به معنی افت ۱۲درصدی قیمت این فلز مهم است.
نوسانات پیشبینیشده قیمت، منعکسکننده نگرانیهای اقتصادی گستردهتر است؛ تنشهای ژئوپلیتیک و اختلالات زنجیره تامین در این چشمانداز نشاندهنده چالشهای بالقوه برای بخشهایی مانند خودرو، ساختوساز و الکترونیک است که به شدت به این فلزات وابسته هستند. در عین حال احتمال بروز یک جنگ تجاری میان ایالات متحده آمریکا و چین میتواند نوسانات پیشبینیشده بازار را در سال آینده میلادی تشدید کند. با این حال، مساله اصرار بر گذار جهانی به منابع انرژی پاکتر ممکن است بتواند در نقش یک حامی موثر از بازار فلزات حمایت کند. دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب ایالات متحده، اعمال تعرفه ۶۰ درصدی را بر واردات کلیه کالاهای چینی پیشنهاد کرده است که نگرانیها را در مورد تنشهای تجاری دوجانبه تشدید کرده است. با توجه به اینکه چین هم مصرفکننده پیشرو و هم یکی از بزرگترین تولیدکنندگان مس در دنیاست، چنین اقداماتی میتواند عواقب قابلتوجهی بر بازار فلزات و متعاقبا بازار مس داشته باشد.
از زمان پیروزی ترامپ در انتخابات، فلزات اساسی بهدلیل ترس از جنگ تجاری و چشمانداز کاهش تقاضا در چین با فشار فزایندهای مواجه شدهاند. علاوه بر این رشد اقتصادی کند و بطئی در چین بر این بخش تاثیر گذاشته و نگرانیها در مورد تقاضای آینده را تشدید کرده است. چین به عنوان یکی از بازیگران اصلی بازار مس در تابستان سالجاری میلادی شاهد بهبود ملایمی در بازار فیزیکی خود بود. پریمیوم کاتد مس گرید A در شانگهای افزایش قیمت داشت. این بهبود ناشی از انتظارات برای شرایط آربیتراژ وارداتی بهتر پس از کاهش قیمت در بورس فلزات لندن (LME) بوده است، اگرچه چالشها بهدلیل نوسانات قیمتها همچنان وجود دارد. کاهش نرخ بهره بانکی از جانب فدرال رزرو که تاثیر مستقیمی به عنوان یک محرک موثر بر چین دارد از یکسو، و انتظاراتی که برای کاهش تولید کارخانههای ذوب و در نتیجه بهبود تقاضای فیزیکی در چین وجود دارد؛ فصول سوم و چهارم ۲۰۲۴ میلادی را با رشد قابلتوجه قیمت مس روبهرو ساخته که تصور میشود تا پایان سالجاری نیز این روند ادامه پیدا کند.
البته در ماه سپتامبر ۲۰۲۴ چین بستهای پیشنهادی برای تحریک بازار ارائه کرد تا با تزریق ۵۶۰ میلیارد دلار که معادل ۳ درصد تولید ناخالص داخلی چین است، تحرکی در بازار ایجاد کند. اکنون و در شرایطی که فدرال رزرو نرخ بهره بانکی را کاهش داده است، انتظار میرود تا نقدینگی در نظام مالی جهانی افزایش یابد. سفتهبازان دوباره به بازار مس بازخواهند گشت و میتوان انتظار داشت تا پایان سالجاری میلادی، یکی از رشدهای قابلتوجه قیمتی را روی مس اعمال کند به طوری که احتمال میرود قیمت مس به طور متوسط در هر تن ۱۲۶۵ دلار افزایش یابد.
از آنجا که در سمت دیگر دنیا و در آمریکای لاتین شاهد اتفاقاتی هستیم که پازل رشد فزاینده قیمتی و در عین حال افزایش تقاضاست. اعتراضات ضدحکومتی در پرو، دیگر موردی است که احتمال افزایش قیمت را قوت میبخشد، به شکلی که برخی شوک قیمتی ناشی از این موضوع را گاه تا یک افزایش ۲۰ درصدی در یک بازه زمانی سهماهه تحلیل میکنند. در این سناریو که مورد تایید «بانک آو آمریکا» نیز هست، قیمت مس خام از محدوده ۹هزار دلار کنونی تا رقم ۱۲هزار دلار در هر تن بالا خواهد رفت.
مورد مهم دیگر وضعیت شیلی است. شیلی حدود ۲۷درصد از عرضه مس دنیا را در اختیار دارد اما احتمال میرود در نتیجه سیاستهای رئیس جمهور این کشور، شیلی افتی محسوس به میزان سالانه۷درصد را در عرضه خود تجربه کند. موردی که عمدتا به دلیل اولویت دادن به حفظ محیطزیست، هر گونه اقدام در توسعه معادن شیلی را محدود ساخته است. از سوی دیگر پاناما هم که ۱.۵درصد تولید مس جهان را در اختیار دارد از جانب سازمان بنادر و دریانوردی خود بهدلایل سیاستهای داخلی در آن کشور از صادرات مس تا اطلاع ثانوی منع شده است و مجموع این محدودیتها در عرضه و تقاضاهای قبلی و فعلی بازار بر آتش افروخته صعود قیمتها دمیده است. از این منظر انتظار ادامه این روند در سال ۲۰۲۵ نیز منطقی ریاضی دارد.
در پایان مساله توجه بازار به تامینکنندگان جدید و جایگزین میتواند جریانی راهبردی در سیاستگذاری کشورهای صاحب معادن مس در دنیا باشد که به ورود به بازارهای جهانی و گرفتن سهم از آن بازارها بینجامد. موسسه S&P در گزارشی با اشاره به کاهش محسوس سرمایهگذاری شرکتهای معدنی در سال ۲۰۲۳ که معادل ۱۱درصد گزارش شده، از افت ۱۰ تا ۲۰ درصدی در اکتشاف و شناسایی معادن خبر داده است.
سیاستگذاری در بخش توسعه معادن و صنایع وابسته بهویژه در بخش مس و راهبردهایی برای حضور موثر در بازارهای جهانی بهویژه تا مادامیکه شرایط پیشگفته ناشی از وجود برخی تنشهای تجاری بین بازیگران بزرگ وجود دارد و نیز اقبال جهانی چه در سمت غرب و چه در سمت شرق برای جایگزینی، میتواند فرصتی بینظیر برای صنعت مس ایران و تولیدکنندگان این حوزه در پاییندست باشد. موضوعی که برای تحقق نیاز به طرحی جامع اما سریع دارد که بتواند نقشآفرینی ایران در عرصههای بینالمللی را میسر سازد.