کرونا با خودروسازی ایران و جهان چه کرد؟
اما با تعطیلی شرکت‌های خودروساز اروپایی، آمریکایی و آسیایی در چین، کلید تغییر و تحولات در بزرگ‌ترین صنعت دنیا دومینووار کلید خورد؛ به‌طوری‌که در ابتدا خودروسازان فعالیت خود را متوقف کردند و پس از آن شرکت‌های قطعه‌ساز یک به یک مجبور به تعطیلی واحدهای تولیدی خود شدند. اگرچه توقف فعالیت خودروسازان چینی بر عرضه و فروش خودرو در دنیا تاثیرگذار بود، اما عدم تامین قطعه از کشوری که بیشترین تولید لوازم یدکی جهان را دارد خود زمینه‌ساز بحرانی در این صنعت محسوب می‌شود.
آنچه مشخص است چین بزرگ‌ترین بازار خودروی جهان را در اختیار دارد و ووهان که «شهر موتور» نامیده می‌شود، مرکز کارخانه‌های بزرگ خودروسازی از جمله جنرال موتورز، هوندا، نیسان، گروه پژو و رنو است. حدود ۵۰ درصد تولید شرکت هوندا به تنهایی، در شهر ووهان صورت می‌گیرد. در سال ۲۰۱۹ استان هوبی با ظرفیت ۱۰ درصدی تولید خودرو، چهارمین تولیدکننده بزرگ خودرو در چین بود و ۲۴/ ۲ میلیون خودرو تولید کرد. بنابراین شروع ویروس کرونا آن هم از شهر ووهان اولین ضربه خود را به خودروسازی دنیا وارد کرد به‌طوری‌که علاوه بر توقف تولید خودروسازان بزرگ در این شهر، زنجیره تامین قطعه دنیا نیز آسیب جدی دید. به‌عنوان مثال، هیوندای و کیا مجبور شدند چند خط تولید خود را در کره متوقف کنند و نیسان هم اعلام کرد فعلا تولید در ژاپن را معلق می‌کند. تولید جنرال موتورز در برخی ایالت‌های آمریکا تحت‌الشعاع قرار گرفت و جگوار لندرور هشدار داد که شیوع کرونا مشکلاتی در خط تولید آن در بریتانیا ایجاد کرده است. به این ترتیب آنچه مشخص است خودروسازی دنیا تحت تاثیر شیوع کرونا که از چین آغاز شد و هم اکنون شرکت‌های اروپایی و آمریکایی را نیز گرفتار کرده، به سمت بحرانی در حرکت است که برخی آن را با بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ مقایسه می‌کنند. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا بحران پیش‌بینی شده گریبانگیر خودروسازان کشورمان نیز خواهد شد؟
آنچه مشخص است اگرچه خودروسازان ایران پس از گذشت یک هفته از تعطیلات نوروزی فعالیت خود را از شنبه هفته جاری به‌طور محدود آغاز کردند با این حال به نظر می‌رسد که همچون خودروسازان جهانی بار این مهمان ناخوانده را مدت‌ها باید به دوش بکشند. با این حال آنچه در شرایط کنونی خودروسازی ایران را متمایز از دیگر شرکت‌های فعال خودرویی در دنیا می‌کند بحران‌هایی است که از سال‌ها پیش همراه تولید‌کنندگان ایرانی بوده و فعالیت این شرکت‌ها را متاثر از خود کرده است. خودروسازان کشورمان اعم از نیمه دولتی و خصوصی سال ۹۷ و ۹۸ را به سختی پشت‌سر گذاشتند. در این دو سال مهم‌ترین چالشی که تولید‌کنندگان داخلی با آن دست به گریبان بودند اعمال تحریم‌هایی بود که به کاهش تولید، خروج شرکای خارجی و همچنین افزایش زیان انباشته و زیان تولید انجامید. در کنار این اتفاقات بحران شیوع کرونا درست زمانی شکل گرفته که اقتصاد ایران با بحرانی عمیق دست به گریبان است و رشد اقتصادی منفی، نرخ بیکاری دو رقمی و تورم نیزبه حد بالایی رسیده است بنابراین خودروسازی کشور در کنار بحران تولید، با وضعیتی در کسب‌و‌کار کشور روبه‌رو است که چندان امیدی به بهبودی آن در آینده نزدیک نیست. به این ترتیب اگرچه خودروسازی دنیا با شیوع کرونا وضعیت قرمز اعلام کرده و فعالیت خود را متوقف نگه داشته اما در ایران با بازگشایی زودهنگام تولید بازهم چشم‌انداز روشنی در وضعیت خودروسازی قابل تصور نیست. اما در کنار تمام مصائبی که خودروسازی کشور از مدت‌ها پیش با آن روبه‌رو بوده، توقف واردات قطعه از چین نیز به‌دلیل شیوع کرونا احتمال تولید ناقص خودرو و همچنین کاهش یا توقف تولید برخی از خودروها را رقم زده است. همانطور که عنوان شد کشور چین بزرگ‌ترین تامین‌کننده قطعات خودروی جهان است، این در شرایطی است که توقف حمل‌و‌نقل هوایی و دریایی، صادرات قطعه از این کشور را تعلیق کرده است. از سوی دیگر ایران به‌دلیل اعمال تحریم‌های بین‌المللی بخش اعظمی از قطعات وارداتی خود را از چین تامین می‌کرد که با توجه به شرایط کنونی احتمال توقف تولید برخی از خودروهایی که قطعات وارداتی دارند زیاد است. از سوی دیگر برخی از دست‌اندرکاران صنعت خودرو پیش‌بینی می‌کنند که تولید خودروهای ناقص که طی دو سال گذشته به بزرگ‌ترین چالش صنعت خودروی کشور تبدیل شده بود، با توجه به توقف واردات قطعه از چین بار دیگر در دستور کار خودروسازی داخلی قرار گیرد؛ بنابراین به نظر می‌رسد که صنعت خودروی ایران تحت‌تاثیر توقف و با فعالیت محدود قطعه‌سازان چینی با کمبود قطعه در خطوط تولید روبه‌رو شود.
طبق اعلام انجمن تولید‌کنندگان خودرو (CAAM) در چین تا هفته آخر فوریه، بیش از ۹۰ درصد از تامین‌کنندگان قطعات خودرو در خارج از هوبی تولید را از سر گرفته‌اند، این در شرایطی است که بسیاری از کارخانه‌های چین فعالیت‌های خود را آغاز کردهاند، اما از آنجا که کشورهای دیگر همچنان درگیر این ویروس هستند و محدودیت‌هایی را در زمینه واردات محصولات غیر‌ضروری اعمال کردهاند سفارش‌ها کاهش یافته و در نتیجه نرخ تولید همچنان پایین است.
