تلاش برای دریافتن تاریخ

داریوش رحمانیان متاسفانه دانشگاه‌های کشور با کمبود کتاب‌های درسی در حوزه تاریخ روبه‌رو شده‌اند. از سوی دیگر منابع موجود نیز با مشکلاتی درخصوص برنامه‌های درسی مواجهند. در میان کتاب‌های موجود، کتاب‌هایی که دانشجو را به مطالعه بیشتر در حوزه تاریخ ترغیب کند کم است. حدود ۲۶ سال است که در دانشگاه‌های کشور تاریخ معاصر تدریس می‌کنم و در طول این سال‌ها همواره با کمبود کتاب‌های درسی مواجه بوده‌ایم، حتی در برخی دانشگاه‌ها شاهد این بودم که همکاران من به‌ ناچار کتاب‌های غیردرسی یا غیرمرتبط را معرفی می‌کنند. برای نمونه خیلی اوقات کتاب مورخ نامدار و استاد عزیز و ارجمندم یرواند آبراهامیان یعنی «ایران بین دو انقلاب» معرفی می‌شد و به‌ رغم اینکه کتاب بسیار شایسته و ارزشمندی است، اما با اهداف دیگری و نه اهداف آموزشی نوشته شده است.یکی از انگیزه‌های من برای نگارش این کتاب، رفع نقص موجود در زمینه عدم علاقه دانشجوها به مطالعه کتاب‌های بیشتر در زمینه تاریخ بود. یکی دیگر از انگیزه‌های من در نگارش این کتاب، سادگی متن آن و دوری گزیدن از توضیح نظریه‌های مختلف بود.

از آنجا که دسترسی دانشگاه‌های مختلف کشور به منابع مکمل حوزه تاریخ متفاوت است و ممکن است این کتاب در دانشگاه‌های اقصی نقاط کشور تدریس شود، تلاش کردم تا از بیان تئوری‌های پیچیده حوزه تاریخ اجتناب کنم تا کتاب برای همگان ساده‌فهم باشد.

تلاش من این بود که از سیاه و سفید نشان دادن چهره‌های تاریخی در این مقطع اجتناب کنم. نمی‌دانم در این زمینه چه میزان موفق بوده‌ام، اما می‌توانم ادعا کنم که تلاش کردم چهره‌های این مقطع تاریخی را سیاه و سفید نشان ندهم. در مقدمه کتاب هشدار دادم که تاریخ جای دیو و فرشته‌ نیست و نباید آن‌ را تبدیل به دستگاه دیو و فرشته‌ساز کنیم. تاریخ جای سیاه‌ و سفید و تعمیم‌های ایدئولوژیک نیست. تاریخ جایی نیست که ما به‌ حساب هواداری از یک جریان و ایدئولوژی، آن را به ابزاری برای تصفیه‌حساب‌های سیاسی خود تبدیل کنیم. ایران امروز نیازمند تاریخ‌نگاری منصفانه، علمی و روشمند است. سال‌هاست که همه مرا به‌عنوان یکی از تندترین منتقدان رشته تاریخ می‌شناسند، متاسفانه رشته تاریخ در ایران خوارترین و ذلیل‌ترین رشته‌هاست و نهادهای تاریخی در ایران در وضعیت نامناسبی قرار دارند.

در شرایط کنونی کشور ما نیاز زیادی به روایت تاریخی وجود دارد و به‌ همین دلیل باید وضعیت رشته تاریخ اصلاح شود. من بارها به بزرگان کشور هشدار داده‌ام که به فکر تاریخ باشید و افراد باصلاحیت را به این رشته وارد کنید، تاریخ را دریابید و اگر درنیابید، چوب آن را خواهید خورد.