بررسی تجربی اظهار نظر وزیر بهداشت

بده بستــــــان در درمان

اخیرا حسن قاضی‌زاده‌هاشمی، وزیر بهداشت در مصاحبه‌ با صداوسیما صحبت‌هایی کرده که اختلاف‌نظرهای زیادی بین کارشناسان ایجاد کرده است. وزیر بهداشت در پاسخ به این سوال مجری که چرا داروی بیماران SMA وارد نمی‌شود؟ گفت: «آیا مردم حاضرند برای دو سال طول عمر بیشتر بیماران اس‌ام‌ای، یک میلیارد هزینه کنیم؟» منظور صحبت وزیر این است که دولت باید بین مخارجی که طول عمر فرد را تنها ۲ سال افزایش می‌دهد و مخارج ضروری‌تر مانند تهیه شیرخشک و واکسن دست به انتخاب زد.

 در روزهای اخیر تعدادی از خانواده‌های مبتلایان به بیماری اس‌ام‌ای در اعتراض به عدم پیگیری خواسته‌های درمانی و دارویی خود یا فرزندانشان مقابل ساختمان وزارت بهداشت و درمان تجمع کردند. در واکنش به این اظهارنظر وزیر، موضع کارشناسان را می‌توان به دو دسته موافقان و مخالفان صحبت وزیر تقسیم کرد. موافقان عمدتا مساله کمبود منابع در تنگناهای اقتصادی اشاره می‌کنند. به عقیده این گروه، زمانی که سیاست‌گذار با مساله کمبود منابع مواجه است، مجبور است بین زمینه‌های مختلف «هزینه‌کرد»، انتخاب کند. به عبارتی دیگر در شرایط کمبود منابع، سیاست‌گذار با مساله «بده‌بستان یا Trade-off» مواجه است به این معنی که سعی می‌کند ترکیبی از هزینه‌کردها را انتخاب کند که به بیشترین میزان برای جامعه مطلوب باشد. به‌علاوه، این گروه معتقدند مخارج عمومی از جیب مالیات‌دهندگان پرداخت می‌شود به همین دلیل لازم است در یک محیط متعارف خود پرداخت‌کنندگان مالیات درخصوص زمینه‌های هزینه‌کرد مالیات تصمیم بگیرند. در طرف مقابل، مخالفان صحبت وزیر، روی اقتصاد سیاسی مخارج سلامت تمرکز می‌کنند به‌طوری‌که این گروه معتقدند سیاست‌گذار نمی‌تواند مساله سلامت و زنده‌ماندن انسان را در معرض محدودیت بودجه قرار دهد. به بیانی دیگر، در کشوری که یارانه‌های مختلف به انرژی، سوخت و شرکت‌های مختلف داده می‌شود نمی‌توان در خصوص بده‌بستان مخارج بین «افزایش طول عمر به مدت ۲ سال» و «شیرخشک و واکسن و سایر ضروریات حوزه سلامت» صحبت کرد. بررسی تجربه دنیا نشان می‌دهد که رویکرد کشورهای مختلف درخصوص مخارج بخش سلامت یکسان نیست و به حد قابل‌توجهی به ساختار بخش سلامت کشورها بستگی دارد.