آسوریان در جنگ اول
کتاب راه بی‌سرانجام در راستای رفع روایت یکجانبه گرایانه‌ای که تا به امروز نسبت به آسوریان در جنگ جهانی اول وجود دارد اقدام به بهره‌گیری از اسناد و منابع نویافته کرده است. به عبارت دیگر، این پژوهش برخلاف روایت نهادینه شده موجود از مساله که صرفا بر آثار تاریخ‌نگارانی چون (احمد کسروی، رحمت‌الله معتمدالوزاره، رحمت‌الله توفیق، محمد تمدن، امین الشرع‌خویی، علی دهقان، احمد کاویانپور) استوار است، به تفصیل به استفاده از اسناد منتشر نشده وزارت خارجه، اسناد آرشیو ملی، اسناد منتشر نشده وزارت خارجه بریتانیا، روزنامه‌ها، دست نوشته‌های آسوریان، یادداشت‌های مسیونری‌های غربی، پژوهش‌های جدید نویسندگان آسوری و غربی، و همچنین پژوهش‌های کُردی متکی بر اسناد روسی و انگلیسی اقدام کرده است و به این وسیله روایتی مبتنی بر تعدد منابع ارائه داده است.
کتاب متشکل از یک مقدمه و پنج فصل و سه پیوست است. برخی از محورها و مسائل مورد بحث در این فصول برای نخستین بار مطرح می‌شوند مثلا مساله ظهور ناسیونالیسم در میان آسوریان، قتل عام و درحقیقت نسل‌کشی مسیحیان خوی (اعم‌از آسوری و ارمنی)، و.... دیگر موضوعات نیز با استفاده از اطلاعات و داده‌های نویافته به گونه‌ای متفاوت بازخوانی شده‌اند که ازجمله چنین مواردی می‌توان به نقش و عملکرد کاپیتان گریسی در تشکیل قوای مسلح مسیحی، چگونگی وقوع جنگ مسلمان و مسیحی در ارومیه، پشت پرده قتل مارشیمون و مواردی دیگر اشاره کرد. از آنجا که یکی از دغدغه‌های اصلی پژوهش حاضر پایبندی به رسالت علمی، یعنی خلق نوآوری و تازگی بوده است جای جای کتاب مملو از تازگی و نوآوری است. روی هم‌رفته باید گفت برخلاف روایت غالب در تاریخ ایران که کاملا علیه آسوریان و فعالیت‌هایشان در جنگ جهانی اول است، پژوهش حاضر با مراجعه به قرن نوزدهم و بررسی سیر تحولات مدنی- سیاسی آسوریان، اقدام به ترسیم زمینه‌هایی کرده است که با تکیه بر آنها کنش‌های آسوریان در ربع نخست قرن بیست قابل فهم‌تر می‌شود. بر این اساس به نظر می‌رسد در « راه بی‌سرانجام» سرگذشت آسوریان آنگونه که بوده روایت شده است.
ارسال نظر