سه سناریوی بازگشت غول منفی به بورس
در سال جاری اما نه تنها بازار سرمایه بلکه فضای کلی برای کشور تحت تاثیر ریسک‌های بزرگ‌تری قرار گرفته است. داستانی که با ترور اسماعیل هنیه در تهران آغاز شد و در ادامه و با افزایش تنش‌ها در منطقه و حمله‌های متقابل ایران و اسرائیل به اوج رسید. در این بین دولت چهاردهم که با مسائل غیرقابل پیش‌بینی و حساس سیاسی و نظامی مواجه شده بود کوشید تا در درجه اول با استفاده از ابزار ایجاد محدودیت در دامنه نوسان، خبردرمانی و وعده‌هایی در راستای حمایت از بازار سرمایه و تولید، جو روانی را حفظ کند که آن‌طور که باید و شاید موفق نبود. سرمایه‌های ذاتا ترسو به سمت بازارهای موازی جذب شدند و این شرایط تا ابتدای هفته جاری پیش رفت و بعد از آن با این برداشت که خطرها رفع شده وضعیت بورس بهتر شد، اما جو مثبت تا میانه‌های هفته بیشتر دوام نیاورد و سه‌شنبه ورق بورس برگشت. تحلیلگران نظرهای متفاوتی در خصوص این افت دارند، برخی این افت را حاصل بازگشت ریسک‌های سیاسی و احتمال حمله‌های متقابل می‌دانند. برخی تقصیر را به گردن انتخابات آمریکا می‌اندازند و برخی نیز معتقدند تا دولت چراغ را روشن نکند و به بورس نقدینگی تزریق نکند وضعیت بهبود نمی‌یابد.
بازگشت ریسک‌های سیستماتیک؟
ابراهیم سماوی، تحلیلگر بازار سرمایه با بیان اینکه روز گذشته مهم‌ترین لایحه مالی دولت توسط رئیس دولت چهاردهم آقای پزشکیان به مجلس شورای اسلامی تقدیم و کلیات تصویب شد، گفت: قالیباف، در این جلسه از شفافیت این لایحه از دولت تشکر کرد. اما برخی از مخالفان این لایحه از بودجه سال 1404، در مجلس بر این عقیده بودند که دولت در آوردن بودجه به مجلس عجله کرده است. برخی دیگر نیز می‌گفتند که در این لایحه عدم پایبندی به رشد اقتصادی ۸ درصدی را شاهد هستیم و این بودجه، بودجه استقراضی است.
اما موافقان لایحه تقدیمی به این نکته اشاره کردند که برای نخستین‌بار در بودجه سنواتی، سرمایه بانک‌ها ۲۰۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته و حقوق کارمندان کمتر از ۲۴ میلیون تومان معاف از مالیات شدند. همچنین گفته شد که یک کاسه شدن وضعیت بودجه کلان کشور نیز از دیگر مسائل ارزشمند در بودجه سال آینده است که بر اساس برنامه هفتم توسعه تنظیم شده است.
این تحلیلگر ادامه داد: در مورد بحث درآمدهای دولت باید گفت بیشترین رشد در این قسمت را در خالص ورود گمرکی و درآمدهای مالیاتی شاهد بودیم. به صورت کلی دولت در درآمدها 42 درصد رشد داشته است و سوال اینجاست که درآمدها پوشش هزینه‌ها را خواهد داد یا نه. در بودجه واضح است که هزینه‌ها کامل پوشش داده نمی‌شود و کسری بودجه بزرگی وجود دارد که مقرر شده بخشی از آن را – 500 همت- از طریق صندوق توسعه ملی برداشت کنند و بقیه هم اوراق چاپ شود. بر این اساس می‌توان گفت بودجه به شکل انبساطی بسته شد و این موضوع در کنار فشار فروش اوراق که طبیعتا تاثیرگذار است می‌تواند نرخ بهره واقعی را در محدوده فعلی حفظ کند که برای بازار سرمایه خبر خوبی نیست.
سماوی گفت: اما نکته دیگری که امروز منجر به منفی شدن بازار شد این بود که مجددا در رسانه‌ها و مخصوصا صداوسیما به این موضوع پرداخته شده که ممکن است وعده صادق 3 را داشته باشیم و این اتفاق گمانه زنی‌ها را در مورد اینکه ایران ممکن است پاسخ دهد و این رفت و برگشت‌ها ممکن است ادامه‌دار باشد، تشدید کرد.این تحلیلگر ادامه داد: از این‌رو در روز گذشته بیشترین ورود حجم نقدینگی را ابتدا به صندوق‌های درآمد ثابت داشتیم و بعد از آن صندوق‌های طلا بیشترین ورود پول نقدینگی حقیقی را داشتند و می‌توان گفت تقریبا 76 درصد از نمادها قرمزرنگ بودند. همان‌طور که بارها به ریسک‌های سیستماتیک پرداخته شده متاسفانه این ریسک‌ها همچنان وجود دارد و تا سایه ریسک‌های سیستماتیک و مناقشات منطقه کمرنگ نشود -که در روزهای گذشته برآوردها مبنی بر این بود که کمرنگ می‌شود و از بازار استقبال شد- وضعیت بورس بهبود نمی‌یابد. در این بین بخشی از کارشناسان سیاسی تحلیل خود مبنی بر اینکه این صحبت‌ها ممکن است یک فشار روانی باشد ارائه کردند اما برخی تمام قد در مورد وعده صادق 3 صحبت می‌کنند که این موضوع بازارها را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
آشتی پول با بورس به واسطه دولت؟
محمد خبری‌زاد، تحلیلگر بازار سرمایه گفت: بازار سرمایه مجددا به حالت اولیه برگشت و دوشنبه هم بازار خوبی را پشت سر نگذاشتیم. با وجود اینکه ریسک تنش‌ها کاهش پیدا کرده امروز در بازار دلار هم شاهد برگشت قیمت‌ها به سقف قبلی بودیم. متاسفانه می‌توان گفت پول هوشمند هنوز قانع نشده که به سمت بازار سرمایه حرکت کند و این اطمینان حاصل نمی‌شود که خرید سهام سود خوبی دارد و آشتی بین جریان سرمایه و بازار سرمایه شکل نگرفته است و همچنان بازارهای موازی و گزینه‌های جایگزین برای سرمایه‌گذاری جذاب‌تر هستند.وی ادامه داد: برخی دلیل فعلی منفی شدن بازار را انتخابات آمریکا و نتیجه آن و اینکه شخص جدید چه سیاستی در قبال ایران خواهد داشت، می‌دانند، اما به نظر من این بهانه است و باید یک اتفاق بزرگ بیفتد که پول با بازار آشتی کند.
شروع این موضوع می‌توانست با تزریق پول به بازار از طریق صندوق‌های حمایتی باشد. باید یکی، دو بار دست فروشنده‌ها بسوزد، اما این اتفاق هنوز نیفتاده و مادامی که این اتفاق نیفتد فروشنده خیلی راحت اقدام به فروش سهام خود می‌کند و به خیال اینکه بعد می‌تواند در قیمت پایین‌تری بخرد ریزش‌ها ادامه می‌یابد. این تحلیلگر گفت: در حال حاضر با وجود اینکه بازار ارزنده است و رشد قیمت دلار و فاصله کم دلار نیما و آزاد اتفاق افتاده و برای خیلی از نمادها نسبت به دو ماه پیش شرایط بنیادی بازار بهتر شده و ارزنده است، متاسفانه این جریان همچنان شکل نگرفته و این در حالی است که چراغ اول را باید دولت روشن کند. دولت باید به این نتیجه برسد که به سمت ایجاد رونق در بازار برود و تا آن زمان سرمایه با بازار آشتی نمی‌کند.
