عبور بورس از تنش
اثر مغناطیسی خروج از محدودیت دامنه‌نوسان
محمدصادق میرزایی،کارشناس بازار سرمایه گفت: با توجه به انتخاب رئیس جدید سازمان بورس و اوراق‌بهادار،باید به این موضوع توجه داشت که وظیفه رئیس این نهاد، صرفا بالا بردن ارزش بازار سرمایه نیست، بلکه باید در راستای کارآیی و شفافیت بازار قدم بردارد. در دوره گذشته شاهد تصمیمات یک‌‌‌‌‌‌شبه و غیرکارشناسی و نامه‌‌‌‌‌‌های پنهانی بودیم. جدا از این مساله، سیستم‌های معاملاتی هم باید بهبود پیدا کند، به‌عنوان مثال در دوره گذشته، سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس توسعه پیدا کرد، اما نظارتی روی فعالیت این محصولات وجود نداشت و بازار به سمت تعدد ابزارهای مالی هدایت شد، نه تنوع آنها. نظارت بر محصولات مالی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری از مطالبات فعالان بازار سرمایه است. اینکه از یک ارگان دولتی مطالبه داشته باشیم تا از بازار حمایت کند، به‌نظر می‌رسد، مطالبه اشتباهی است. باید این انتظار را داشت که عملکردهای بازار بهبود پیدا کند و بازار سرمایه راه خود را ادامه دهد. یکی از مواردی که رئیس سازمان می‌تواند آن را پیگیری کند، توسعه و گسترش ابزارهای مالی در بازار مشتقه، اختیار معامله است تا معامله‌گران حرفه‌‌‌‌‌‌ای بازار بتوانند ریسک‌های خود را کنترل کنند. در گذشته اقدامات مثبتی انجام شد اما راضی‌‌‌‌‌‌کننده نبود.
تصمیمات دولتی مانند نرخ بهره 30درصدی، ناترازی گاز و برق در صنایع و توقف خطوط تولید، از جمله مواردی است که روی اقتصاد کلان و بازار سرمایه کشور تاثیرگذار است. با کمک سرمایه‌گذار خارجی و برطرف‌شدن تحریم‌ها می‌توان به بهبود وضعیت صنایع امید پیدا کرد و سرمایه‌گذار خارجی بتواند با انتظار بازدهی 10درصد به‌صورت سالانه و دلاری سرمایه‌گذاری کند. زمانی‌که اعتماد از بازار سرمایه رخت‌بربسته و گزارش‌های فصلی ناامیدکننده است و در کنار این موارد نرخ بهره بالا وجود دارد، به‌طور طبیعی اخبار خوبی که منتشر می‌شوند، نمی‌توانند محرک و موتور رشد بازار سرمایه باشند و فعالان بازار سرمایه با وجود جذابیت در بازارهای رقیب، هنوز قانع نشده‌اند که به بازار سرمایه ورود کرده و این مساله در ارزش معاملات خود را نشان می‌دهد.
میرزایی در رابطه با ادعای رئیس جدید سازمان بورس و اوراق‌بهادار مبنی‌بر ادامه‌یافتن دامنه‌نوسان محدود گفت: اثری در بازار سرمایه وجود دارد که معروف به اثر مغناطیسی است، در صورتی‌که دامنه‌نوسان از حالت محدودیت خارج شود، ممکن است سهام در قیمت‌های مشخص واکنش‌های منفی داشته باشند و مقاومت‌‌‌‌‌‌های زیادی در بازار وجود داشته‌باشد. در مجموع، محدود‌شدن دامنه‌نوسان از ابتدا تصمیم درستی نبود و به بازار سرمایه و به فعالان بازار مشتقه آسیب می‌رساند و بازار را ناکارا کرد، به‌‌‌‌‌‌گونه‌‌‌‌‌‌ای که فعالان بازار سرمایه نمی‌توانند تحلیل درستی در مورد بازار ارائه کنند. در حال‌حاضر، بهترین کار این است که دامنه‌نوسان به‌صورت تدریجی در بازه یک‌ماهه، به‌صورت هفته‌ای یک‌درصد، افزایش پیدا کند و پس از یک ماه به دامنه‌نوسان 7درصدی خواهیم رسید، اما به‌صورت کلی آینده بازار سرمایه وابسته به توسعه و تنوع محصولات مالی و گسترش ابزارها در بازار مشتقه است.
تامین‌مالی کسری، بدون به‌خطر افتادن بورس
نوید خاندوزی، کارشناس بازار سرمایه در مورد پیگیری حقوق سهامداران در سند بودجه توسط چهاردهمین رئیس سازمان بورس و اوراق‌بهادار گفت: چند موضوع حائزاهمیت است. چیزی که در سال‌های گذشته فشار زیادی را به بازار سرمایه وارد می‌کرد، انتشار اوراق بود که در سال‌جاری نیز این مساله تکرار شد و باید سند بودجه و کسری آن به‌نحوی مدیریت شود تا تامین مالی از محل فروش اوراق کاهش پیدا کند.
آنچه که بازار سرمایه در سند بودجه دنبال می‌کند، وضعیت صنایع کشور است. در صنعت پتروشیمی نرخ خوراک، در بخش معدنی کشور مساله بهره مالکانه، عوارض صادراتی و مواد خام وجود دارند که لزوم پیگیری آنها محسوس است و همچنین تمام مواردی که در سال‌های گذشته برای بازار سرمایه آزاردهنده بود و امید وجود دارد که ریاست جدید سازمان بورس و اوراق‌بهادار آنها را دنبال کند. هیچ‌یک از فعالان بازار سرمایه، انتظار حمایت غیرمنطقی یا رانت غیرمنطقی به بازار را ندارند، بلکه امیدوارند که همه‌چیز طبق یک فرمول یا بر اساس قاعده‌‌‌‌‌‌ای قابل‌‌‌‌‌‌پیش‌بینی باشد.
در گذشته دولت از بالا به پایین و بدون‌توجه به تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی، تصمیماتی را اتخاذ می‌کرد که باعث دست‌‌‌‌‌‌درازی به سود صنایع می‌شد. رئیس جدید سازمان بورس و اوراق‌بهادار باید از حقوق سرمایه‌گذاران و سهامداران در‌برابر سایر نهادهای مربوطه حفاظت کند.
یکی دیگر از مسائل مهم، فرار مالیاتی است. باید به افرادی که به‌طور شفاف مالیات خود را پرداخت می‌کنند، تخفیف و تشویقی اعطا شود، تا افرادی که با فعالیت در بازارهای موازی در حال فرار از مالیات هستند، نسبت به پرداخت مالیات انگیزه پیدا کنند و بتوان بخشی از کسری‌بودجه را از این محل جبران کرد تا دولت مجبور به اتخاذ تصمیماتی نباشد که قسمتی از کسری خود را با دست‌‌‌‌‌‌بردن در جیب صنایع تامین کند. خاندوزی در مورد اختیاری‌شدن بازارگردانی اظهار کرد: باید این موضوع شفاف شود که اختیاری یا اجباری‌شدن عملیات بازارگردانی چه تاثیری بر بازار داشته‌است. در یک مقطع به نقدشوندگی سهام در بازار سرمایه کمک کرده‌است، اما در مقطع دیگر برای بازار جذابیت نداشته و اکنون بود و نبود بازارگردانی قابل‌تشخیص نیست و نمی‌توان در مورد تاثیر مثبت یا منفی آن اظهارنظر کرد. البته نمی‌توان علت منفی‌بودن بازار را، بازارگردانی شرکت‌ها دانست. در مجموع باید کمی صبر کرد تا دید آیا اختیاری‌شدن بازارگردانی به بهبود روند بازار کمک می‌کند یا خیر. در مجموع در یک بازار عمیق و توسعهیافته، عملیات بازارگردانی می‌تواند به نحوه مناسبی مورد‌استفاده قرار گیرد.
نکته حائزاهمیت دیگر در مورد بازارگردانی، این است که بررسی این عملیات در هر سهم نیازمند سنجش شرایط هر سهم به‌طور خاص است و نمی‌توان همه نمادها را با یک قاعده و چارچوب مقایسه کرد و منجر به گمراهی خواهد شد.
