نتیجه سیاست‌های اشتباه دولت چین برای حمایت از بازار سرمایه
تغییر شکل نامطلوب بورس چین
البته نتیجه تلاش برای راضی نگه‌داشتن تمامی بازیگران به چیزی جز یک باخت جمعی ختم نخواهد شد.سرمایه‌گذاران در بازار سهام چین در سال‌جاری عملکرد خوبی داشته‌‌‌‌‌اند. صرف‌نظر از افت اخیر، شاخص ترکیبی شانگهای نسبت به پایین‌ترین سطح خود در چند سال‌اخیر که در فوریه ۲۰۲۴ ثبت شد، ۱۳درصد رشد داشته‌است. روند روبه‌رشد بازار برای شی؛ رهبر چین نیز آرامبخش بود. از آنجا که سرمایه‌گذاران خرد بیش‌‌‌‌‌از ۸۰درصد بازار سهام چین را در اختیار دارند، افت بازار طی سال‌گذشته به‌شدت به آنها آسیب زده و نگرانی‌ها درخصوص آینده اقتصادی این کشور را شدت بخشیده بود.
برای بسیاری از سرمایه‌گذاران، بهبود بورس بازتاب حکمرانی خوب و آینده درخشان است. بخشی از روند صعودی در بورس چین ناشی از خرید ده‌‌‌‌‌ها‌میلیارد دلار سهام توسط صندوق‌های تثبیت این کشور است. این صندوق‌ها که در چین با نام «گروه ملی» شناخته می‌شوند، گروهی از موسسات دولتی هستند که در هنگام متزلزل‌شدن بازارهای چین به نجات آنها می‌آیند، اما دولت به روش‌های دیگری نیز در بازار دخالت کرده‌است و این دخالت‌‌‌‌‌ها الزاما نتایج خوبی به ارمغان نیاورده‌‌‌‌‌اند. دولت برای کمک به افزایش قیمت سهام، به رونق عرضه‌های اولیه عمومی (IPOs) پایان داده‌است. با فرصت خروج کمتر برای سرمایه‌گذاران شرکت‌های خصوصی درنتیجه عدم‌عرضه اولیه این شرکت‌ها در بورس، سرمایه دولتی تسلط بیشتری بر بازار سهام یافته‌است.
داستان یک سقوط
شی طی دهه‌گذشته توانسته بود سرمایه‌گذاران را متقاعد کند؛ بازارهای مالی همانقدر که از سیاست‌های دولتی اثر می‌پذیرند، توسط سیگنال‌های قیمتی و هیجان مالی (animal spirit) نیز هدایت می‌شوند. او در این بازه توانست سرمایه را از بخش‌های پرحبابی مانند خدمات اینترنتی مصرف‌کننده و فین‌تک به بخش‌هایی چون ساخت تراشه، هوش‌مصنوعی و تولیدات پیشرفته هدایت کند. هزاران صندوق دولتی در این زمینه‌‌‌‌‌ها سرمایه‌گذاری کرده و به بازیگران فعال در سرمایه‌گذاری خطرپذیر چینی (VC) و سهام خصوصی تبدیل شده‌اند. بازارهای عمومی چین برای مدتی تحت این سیاست‌ها رونق‌گرفتند.
دولت چین در سال۲۰۱۹ بازاری مخصوص شرکت‌های حوزه فناوری به‌نام استار (Star) ایجاد کرد. دو سال‌بعد، بورس اوراق‌بهادار جدیدی در پکن برای شرکت‌های کوچک ایجاد شد و قانون‌گذاران برای حفظ جریان نقدینگی، شرایط پذیرش شرکت‌ها در این بازار را آسان‌تر کردند. روند رشد بازار سهام چین و جذب سرمایه آن به‌گونه‌ای بود که در سال۲۰۲۲، چین میزبان داغ‌‌‌‌‌ترین بازار سهام در جهان بود و شرکت‌ها در طول سال۸۱میلیارد دلار جذب کردند، اما اکنون تمام این پیشرفت‌‌‌‌‌ها متوقف شده‌است. بازار سهام چین از نیمه‌دوم ۲۰۲۳ شروع به ریزش کرد و سپس در ابتدای ۲۰۲۴ به کمترین حد خود در بیش‌‌‌‌‌از پنج سال‌گذشته رسید. این مساله موجب شد قانون‌گذاران بازار سهام بر ایجاد شرایط «سرمایه‌گذار پسند» برای بازار تاکید کنند. در عمل قانون‌گذاران مجوز عرضه اولیه بسیار کمتری دادند به این امید که نقدینگی بازار به‌جای خرید عرضه‌های اولیه، به معاملات سهم‌های موجود منتقل شده و منجر به افزایش قیمت این سهم‌ها شود. طبق آمار، درحالی‌که در آوریل گذشته ۳۵ شرکت در بورس چین عرضه اولیه داشتند، در آوریل سال‌جاری این تعداد به پنج رسید. این مساله موجب شد میزان افزایش سرمایه حاصل از عرضه‌های اولیه در چهار ماه ابتدایی ۲۰۲۴ نسبت به مدت مشابه سال‌قبل ۸۰درصد کاهش یابد.
تغییر ریل غلط به نفع دولتی‌‌‌‌‌ها
در حال‌حاضر قوانین پذیرش در بورس چین بسیار سخت شده و شرکت‌هایی که درخواست پذیرش می‌دهند، مورد ارزیابی بسیار سختی قرار می‌گیرند. به گزارش رویترز، اکنون بررسی معاملات تجاری گذشته این شرکت‌ها و حساب‌های بانکی مدیران آنها به بازرسی‌‌‌‌‌های پیشین افزوده شده‌است. در مواجهه با این موضوع، حداقل ۸۰شرکت در سه‌ماهه اول۲۰۲۴ درخواست برای پذیرش در بورس چین را رها کردند. اثرات ثانویه این رفتار موجب افت کل زنجیره تخصیص سرمایه شده‌است. اکنون که عرضه اولیه سهام سخت‌تر شده‌است، سرمایه‌گذاران در شرکت‌های غیربورسی گزینه‌‌‌‌‌های خروج کمتری دارند. بر این اساس، ارزش معاملات سرمایه‌گذاران سهام خصوصی چین از ۸۹میلیارد دلار در سال۲۰۲۲ به تنها ۴۶میلیارد دلار در سال۲۰۲۳ کاهش‌یافت. کاهش قیمت‌گذاری‌های ناشی از آن، جمع‌‌‌‌‌آوری سرمایه را سخت‌تر کرده و سرمایه‌گذاران را نسبت به استفاده از سرمایه‌‌‌‌‌شان محتاط‌‌‌‌‌تر کرده‌است.با کاهش جریان سرمایه خصوصی، اکنون صندوق‌های تثبیت که زمانی قرار بود سیاست‌های دست نامرئی بازار و سیاستگذاری دولت را به‌هم پیوند دهند، بازار را تحت‌سلطه دارند. درست است که این صندوق‌ها نیز به زیان حساس هستند اما برخلاف سرمایه‌گذاران خصوصی که تقاضای بازدهی سریع دارند، می‌توانند برای بازگشت سرمایه خود بیشتر منتظر بمانند.
به گفته یکی از سرمایه‌گذاران چینی، اگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر این کشور می‌خواهند زنده بمانند، باید راهی برای دریافت پول از دولت‌های محلی پیدا کنند، اما اهداف و خواسته‌‌‌‌‌های سرمایه‌گذاران خصوصی و دولتی همسو نیستند. برخلاف سرمایه‌گذاران خصوصی که به‌دنبال افزایش بازدهی هستند، دولت ممکن است به‌دنبال افزایش اشتغال یا مالیات اخذشده باشد. علاوه‌‌‌‌‌بر آن، بوروکراسی طولانی دولتی موجب سخت‌تر‌شدن شرایط برای شرکت‌های با سرمایه‌گذار دولتی شده‌است. مشکل دیگری که پدید آمده، اگرچه آقای شی ممکن است آن را موفقیت‌آمیز بداند، تمرکز بیشتر بر صنایع منتخب دولت است. محدودیت عرضه اولیه باعث‌شده بسیاری بر این باور باشند که فقط شرکت‌هایی که در راستای سیاست‌های دولتی هستند، پذیرش می‌شوند، بنابراین سرمایه‌گذاران به سراغ حوزه‌هایی مانند تاکسی‌‌‌‌‌های پرنده می‌روند.علاوه‌‌‌‌‌بر آن، محدودیت عرضه اولیه اثر عمیقی بر توسعه شهرهای غیرمرکزی نیز داشته‌است. شهرهایی مانند هیفی (Hefei) طی سال‌های گذشته توانسته بودند میزبان شرکت‌های بسیاری شوند، با این‌وجود اکنون تعداد معاملات سرمایه‌گذاران این شرکت‌ها بسیار کاهش یافته‌است. با افق منفی اقتصاد چین و سیاست‌های کاهش عرضه اولیه بورس این کشور که منجر به تیره‌شدن چشم‌‌‌‌‌انداز سرمایه‌گذاری در آنها شده‌اند، شرکت‌های این شهرها به‌شدت آسیب‌‌‌‌‌پذیر شده‌اند. شی تلاش می‌کند الهام‌‌‌‌‌بخش نوآورترین شرکت‌های جهان باشد و در عین‌حال عمده سرمایه‌گذاران خصوصی و بازیگران بازار را راضی نگه دارد، اما درنهایت یک نفر باید ببازد!
