عدم‌کارآیی تحلیل در بازار سهام
جدال بورس در رینگ رکود و رونق
عكس: علی محمدی
حجم و ارزش معاملات کم در بازار این روزها مبین این نکته است که بورس تهران در برهه کنونی خالی از فروشنده است و فروشندگان در نمادهای مختلف زور چندانی برای ایجاد فشار فروش مفرط در جریان معادلات و معاملات بورس تهران ندارند. بورس تهران این روزها مجددا وارد فضای رکودی و خنثی شده است. ارزش معاملات خرد بازار سهام در سطوح کمتر از ۴هزار میلیاردتومان تثبیت‌شده است و در اکثر روزهای معاملاتی، شاهد خروج پول حقیقی از گردونه معاملات سهام هستیم. به‌نظر می‌رسد که اهالی بازار سهام و آنها که بازار سرمایه را به عنوان یکی از بهترین بازارهای سرمایه‌گذاری که توان حفاظت از سرمایه فرد در مقابل تورم را دارد، انتخاب کرده‌‌‌‌‌‌‌اند، در مقطع کنونی از خرید و فروش سهام فاصله‌‌‌‌‌‌‌گرفته و از دور نظاره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گر تغییر و تحولات حادث‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شده در فضای اقتصاد کلان کشور و بورس تهران هستند تا بعدا در زمانی مناسب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تر و بهتر، مجددا راهی مرزهای تالار شیشه‌ای شوند.
بازار در آینه آمار
در روز گذشته شاخص‌کل بورس تهران با کاهش اندک ۰.۰۴درصدی همراه شد. نماگر هم‌‌‌‌‌‌‌وزن نیز که نشانی از اثرگذاری یکسان کلیه نمادهای معاملاتی است و چهره بازار را به‌نحو مطلوب‌تری نمایش می‌دهد، با افزایش ۰.۲۸درصدی همراه شد. این شاخص هفتمین روز مثبت متوالی خود را تجربه کرد. شاخص‌کل فرابورس نیز افت ناچیز ۰.۰۱درصدی را تجربه کرد. همچنین در روز گذشته، ۲۰میلیاردتومان سرمایه حقیقی از بازار سهام خارج شد.
افزون بر این ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، رقم ۳هزار و ۷۲۹میلیاردتومان را ثبت کرد. ثبت چنین ارقامی در ارزش معاملات خرد بازار سهام گویای این نکته است که بازار همچنان از سمت فروش، قدرت چندانی ندارد و سمت تقاضا نیز آن‌قدر قوی نیست که قطار قیمت‌ها را به‌حرکت درآورد.
رکود در بازار؟
به هر روی آنچه که این روزها از رصد متغیرهای تاثیرگذار بر بازار سهام مخابره و دریافت می‌شود، این است که بازار سهام در شرایط کنونی از داشتن محرکی که موجب شود تا قیمت‌ها در بازار سهام با رشد همراه شوند، محروم است.
به بیانی ساده‌‌‌‌‌‌‌تر، معاملات این روزهای تالار شیشه‌ای در شرایطی پیگیری می‌شود که بازیگران بازار سهام در یک وضعیت چراغ خاموش، منتظر ظهور اخبار مثبت تاثیرگذار بر روند بازار سهام هستند تا در صورت شکل‌‌‌‌‌‌‌گیری روند صعودی ادامه‌دار در بورس تهران، به‌تدریج سرمایه خود را از حساب آنلاین کار‌‌گزاری خود، سپرده‌‌‌‌‌‌‌های بانکی یا صندوق‌های بادرآمد ثابت به سهام تبدیل کنند. به‌عبارت دیگر می‌توان این‌چنین استنباط کرد که این گروه از فعالان بازار سهام، در جست‌وجوی زمان مناسب ورود به گردونه معاملات سهام هستند تا این‌بار از قافله بازار عقب نمانند. با توجه به اینکه در بازارهای موازی نیز روند صعودی خاصی به‌چشم نمی‌خورد، به‌نظر می‌رسد حجم عظیمی از پول‌های خارج‌‌‌‌‌‌‌شده از بازار سهام در ماه‌های اخیر در حساب آنلاین معاملاتی کار‌‌گزاری‌‌‌‌‌‌‌ها رسوب کرده است تا در زمانی مناسب مجددا به سمت خرید سهام رهسپار شوند.
مهجوریت تحلیل
به کرات در ماه‌های اخیر این جمله را از زبان سهامداران مختلف و تحلیلگران خبره بازار شنیده‌‌‌‌‌‌‌ایم که روند حرکت در بازار سهام به‌شدت به نوسانات قیمت اسکناس آمریکایی وابسته است و در صورتی‌که دلار نتواند افزایش قابل‌توجهی را ثبت کند، بازار سهام نیز قادر نخواهد بود، خود را از قید و بند‌محدوده‌‌‌‌‌‌‌های کنونی برهاند. در سال‌های اخیر نیز نمود عینی و مصداق‌بارز این قضیه در جریان معاملات تالار شیشه‌ای عیان شده و بازار سهام همواره مسیر حرکتی خود را با نوسانات قیمت اسکناس آمریکایی همگام و همسو کرده‌است، اما نکته قابل‌توجه این است که بازار سهام یک بازار تخصصی و پیشرفته در بین بازارهای دارایی است و کسب سود در این بازار وابسته به آگاهی از مقتضیات اقتصاد کلان کشور و وضعیت مالی و عملیاتی شرکت‌های حاضر در آن است، اما این موضوع که در رشد بازار سهام به مسائلی مانند بهره‌‌‌‌‌‌‌وری شرکت‌ها و همچنین تغییرات سودآوری شرکت‌ها اهمیت داده نمی‌شود و فقط رشد بازار سهام به افت و خیزهای قیمتی اسکناس آمریکایی گره خورده‌است، وضعیت بازار سهام را آشفته و به دور از تخصص نشان می‌دهد. به بیانی ساده‌‌‌‌‌‌‌تر در زمان‌‌‌‌‌‌‌هایی که اقتصاد کشور دچار جهش ارزی می‌شود همه بازارهای دارایی با افزایش قیمت همراه می‌شوند.
نوسانات قیمت در بازار طلا و سکه به‌شدت وابسته به افت و خیزهای قیمت دلار است. بازار خودرو و مسکن نیز وضعیت مشابهی دارند و شامه حساسی نسبت به افزایش یا کاهش قیمت دلار دارند و به‌سرعت خود را با نوسانات قیمت دلار هماهنگ می‌کنند.
رفتار متفاوت سهام
حال در این اثنا بازاری مثل بازار سهام نیز وقتی قیمت ارز به طرز افسارگسیخته‌‌‌‌‌‌‌ای با افزایش همراه می‌شود، دیر یا زود خود را با افزایش قیمت دلار همگام می‌سازد. مساله‌ای که در اینجا ذهن مخاطب را درگیر خود می‌کند این است که در مواقع جهش ارزی، همه بازارها به مانند بازار سهام، دیر یا زود خود را با افزایش قیمت دلار مطابقت می‌دهند و برای سرمایه‌گذاران خود بازدهی‌‌‌‌‌‌‌های شیرینی را به ارمغان می‌‌‌‌‌‌‌آورند.
در این میان به‌نظر می‌رسد سهامداران بورس تهران که هم ریسک بیشتری به نسبت سایر بازارها متقبل می‌شوند و هم ادعای سرمایه‌گذاری در بازاری را دارند که به قولی یک بازار پیچیده و تخصصی است، به بازدهی مطلوب خود دست پیدا نمی‌کنند.
هرچند در بلندمدت اثبات شده که بازار سرمایه در جدال با سایر بازارهای دارایی، همواره عملکرد مناسبی از خود برجای گذاشته است و گوی سبقت را از سایر بازارهای دارایی ربوده‌است، اما وقتی جهشهای بزرگ در بازار سهام مقارن با جهشهای ارزی می‌شود، موضوعاتی مثل تحلیل سودآوری آتی شرکت‌ها و بررسی وضعیت بنیادی شرکت‌ها به کل زیر سوال قرار می‌گیرد.
