آمار دو دستاورد الکترونیکی ۶ ماه نخست سال بررسی شد
مزایا و معایب سامانه‌های مجازی بورسی
روش‌های کسب سود در بورس
کسب سود از بازار سرمایه به دو صورت انتفاع از نوسانات قیمتی و تقسیم سود نقدی شرکت‌ها امکان‌پذیر است. از این رو یکی از موضوعات بااهمیت در فرآیند سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه، توجه به برگزاری مجامع شرکت‌های بورسی است. شرکت‌ها برای واکاوی ترازنامه، صورت سود و زیان سال مالی پیشین و رسیدگی به گزارش مدیران، اعضای هیات‌مدیره، بازرسان و سایر امور مربوط به حساب‌های سال مالی، دست به تشکیل مجامع می‌زنند. از این رو ناشرانی که سهام شرکت‌های خود را در بازارهای ثانویه بورس اوراق بهادار و فرابورس منتشر می‌کنند، موظف به برگزاری سالانه مجمع عمومی‌اند که در آن ضمن بررسی عملکرد شرکت در سال مالی پیشین، برنامه‌های آتی شرکت نیز در دست بررسی قرار می‌گیرد. با این وجود در سال‌های اخیر توسعه و گسترش تکنولوژی، موجب کوچ معاملات بازار سرمایه از حالت دستی و تلفنی به حالت آنلاین شده، به طوری که نوع معاملات از دستی به حالت الگوریتمی در حال تغییر است.
انواع مجامع بورسی
مجامع بورسی به مجمع عمومی موسس، مجمع عمومی عادی سالیانه و مجمع عمومی فوق‌العاده تقسیم می‌شوند. به نخستین اجتماع سهامداران و موسسین شرکت برای تصویب اساسنامه شرکت و تعیین مدیران و بازرسان مجمع عمومی موسس گفته می‌شود. براساس قانون تجارت، هر شرکت سهامی موظف است حداکثر تا چهار ماه بعد از پایان سال مالی خود، مجمع عمومی عادی سالیانه را تشکیل داده و در خصوص تعیین DPS یا همان سود نقدی سهام تصمیم‌گیری کند. همچنین در صورتی که شرکت تصمیم به تغییر اساسنامه یا انحلال شرکت یا تغییر در سرمایه شرکت داشته باشد، باید نسبت به تشکیل مجمع عمومی فوق‌العاده اقدام کند. افزایش سرمایه شرکت یکی از مهمترین مباحث و موضوعاتی است که در مجمع عمومی فوق العاده پیرامون آن تصمیم‌گیری به عمل خواهد آمد.
با این وجود در گزارش اخیر «دنیای اقتصاد» با عنوان «علل رسوب سودهای پرداخت‌نشده» در تاریخ ۱۸شهریورماه سال جاری به موضوع تقسیم سودهای پرداختی در مجامع اشاره شد که در بخشی از آن عنوان شده است: براساس قانون تجارت شرکت‌ها در پایان سال مالی و در زمان برگزاری مجمع پس از تصویب صورت‌های مالی، در خصوص سود محقق‌شده شرکت تصمیم‌گیری می‌کنند. شرکت‌هایی که در بورس تهران پذیرفته شده‌اند بر اساس قانون باید حداقل ۱۰درصد از سود شناسایی‌شده خود را بین سهامداران تقسیم کنند. در این میان یکی از مواردی که در زمان تقسیم سود توجه سهامداران را به خود جلب می‌کند، مدت‌زمان پرداخت سود شرکت‌های بورسی است. بر همین اساس طبق ماده ۲۴۰ قانون تجارت، شرکت‌های بورسی باید در مدت ۸ ماه پس از تصویب سود، در مجمع سالیانه سود موردنظر را به حساب سرمایه‌گذاران واریز کنند.
با این وجود برخی از شرکت‌ها با وجود تصویب میزان پرداخت سود نقدی در سال جاری در حضور سهامداران به دلایل مختلفی پرداخت سود را به حالت معلق نگه می‌دارند. از این رو می‌توان دلایلی همچون مشکلات نقدینگی برنامه‌ریزی‌نشده، هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده، رشد منابع مالی و به تاخیر افتادن پرداخت سود سهام ممتاز را از جمله مهمترین دلایل عدم‌پرداخت سود سهام به سهامداران توسط شرکت‌های بورسی عنوان کرد. در صورتی که درآمد شرکت به هر دلیلی کاهش پیدا کند یا اینکه هزینه‌ها به دلایل گوناگونی مانند تورم افزایش یابد، مقدار نقدینگی یا سود نهایی باقی‌مانده برای سود سهام در پایان سال ممکن است کاهش جدی داشته باشد. از آنجایی که سود سهام از محل سود انباشته به سهامداران شرکت پرداخت می‌شود، برخی شرکت‌ها برای تامین هزینه‌هایی که احساس می‌کنند در آینده با آنها مواجه خواهند بود، از تقسیم سود نقدی خودداری می‌کنند.
هزینه‌های پیش‌بینی‌نشده دلیل دیگری است که شرکتی از پرداخت سود نقدی سهام در یک سال مالی صرف‌نظر می‌کند. حتی در صورتی که بعضی هزینه‌ها و درآمدهای شرکت را بتوان ثابت در نظر گرفت، اما به وجود آمدن مشکلات مختلف حقوقی، نیاز واحدی از کارخانه به تعمیرات فوری یا به‌روز کردن تجهیزات ممکن است شرکت را ملزم کند درآمدها را در جای دیگری هزینه کند و سود تقسیمی را دستخوش تغییراتی خواهد کرد. سودهای انباشته منبعی برای پرداخت سود سهامداران است که در طول زمان انباشت شده و در سال‌های متمادی به سهامداران پرداخت نشده یا اینکه شرکت از آنها استفاده‌ای نکرده است. شرکت‌های مختلف نیز در طول فعالیت خود طرح‌ها و پروژه‌های توسعه‌ای گوناگونی را کلید می‌زنند. این طرح‌های توسعه‌ای نیاز وافری به نقدینگی دارند و یکی از اساسی‌ترین هزینه‌های هر شرکت تلقی می‌شوند که البته در آینده معمولا به افزایش درآمد شرکت‌ها منجر می‌شوند. از این رو این طرح با تزریق نقدینگی از محل سود انباشت میزان سود پرداختی را کاهش می‌دهد یا به حالت تعلیق در‌می‌آورد.
برگزاری مجامع برخط
ضرورت اثربخشی به چرخه‌های اقتصادی کشور و جلوگیری از توقف فعالیت‌های اداری و حقوقی شرکت‌های خصوصی و بنگاه‌های اقتصادی در شرایط خاص و بحرانی مانند بیماری‌های همه‌گیر و حوادث غیر‌مترقبه، بهره‌مندی از ظرفیت‌های ارتباطی و دیجیتالی بیش از پیش در کشور احساس می‌شود. در چند سال گذشته با افزایش شرکت‌های بورسی و فرابورسی و ورود سرمایه‌گذاران خرد و کلان، در بازار سرمایه ضرورت تغییر مکانیزم عملیاتی بازار نیازمند همگامی و پذیرش تکنولوژی‌های جدید است. بر همین مبنا با توجه به اهمیت گام نهادن در مسیری بر مبنای دولت الکترونیک و دیجیتال، در اردیبهشت‌ماه سال 99، «سامانه مجامع آنلاین کشور» برای ارائه خدمات به مدیران و سهامداران شرکت‌های سهامی عام و خاص در کشور، طراحی و راه‌اندازی شده است. این سامانه می‌تواند علاوه بر صرفه‌جویی در زمان، انرژی و هزینه‌ها برای مدیران شرکت‌ها در برگزاری مجامع، این امکان را برای سهامداران فراهم آورد تا از نقاط مختلف کشور و حتی هنگام سفرهای خارجی در مجامع موردنظر شرکت کنند.
مزایا و معایب سامانه برخط مجامع
سامانه مجامع آنلاین می‌تواند علاوه بر استفاده بهینه از زمان، انرژی و هزینه‌های مختلف این امکان را برای سرمایه‌گذاران و سهامداران فراهم آورد تا حتی از دورترین نقاط در مجامع موردنظر شرکت کنند. این سامانه‌ها هزینه‌های برگزاری مجامع را کاهش می‌دهند و امکان مدیریت این جلسات را تسهیل می‌بخشند. با این وجود باید بیان کرد که یکی از مهمترین معایب چنین سامانه‌ای محدود شدن راه ارتباطی سهامداران شرکت‌کننده با صحن علنی مجمع است. بدین صورت که در بعضی از این مجامع به سوالات و ابهامات شرکت‌کنندگان توجه چندانی نشده و به نظر می‌رسد باید تدبیر بخصوصی برای حل آن اندیشیده شود.
هفته گذشته مدیر سامانه‌های خدمات ارزش افزوده سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار از تسویه وجوه تزریق ۶۷۷میلیارد تومان نقدینگی به بازار سهام با پذیره‌نویسی الکترونیکی حق تقدم‌ها خبر داد. نیما قجری، مدیر سامانه‌های خدمات ارزش افزوده شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه، گفت: پذیره‌نویسی الکترونیکی حق تقدم را با دو شرکت گل‌گهر و چادرملو آغاز کردیم و در‌حال‌حاضر ۱۴ نماد را اتمام پذیره‌نویسی داشتیم و اکنون ۱۵ نماد باز در حال پذیره‌نویسی داریم. در کل مجموع آورده پذیره‌نویسی الکترونیکی حق تقدم این ۲۹ نماد برای بازار سرمایه حدود ۶۷۷میلیارد تومان بوده است. او در ادامه گفت: ۶۲هزار و ۱۹۲ نفر در پذیره‌نویسی ۱۴ نماد مشارکت موفق داشتند و تا حدودا اواخر شهریورماه هم ۹۳هزار نفر در پذیره‌نویسی ۱۵ نماد که همچنان پذیره‌نویسی آنها جاری است مشارکت داشته‌اند.
همچنین افزایش تعداد ناشران مشارکت‌کننده در پذیره‌نویسی الکترونیک و به تبع آن افزایش میزان مشارکت سهامداران می‌تواند به افزایش آورده نقدی به بازار سرمایه و رشد دانش سهامداران نسبت به فرآیند پذیره‌نویسی منجر شود. افزایش سرمایه شرکت‌ها به چند روش صورت می‌گیرد که هر کدام از این روش‌ها ویژگی‌های خاص خود را داشته و در شرایط مختلف از آنها استفاده می‌شود. از طرفی در بیست و ششمین روز شهریورماه شرکت سپردهگذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه از برگزاری مجمع 11 شرکت به صورت الکترونیک با استفاده از سامانه (دیما) برای سهامداران در مردادماه پرده برداشت. بنابراین به نظر می‌رسد گسترش شبکه‌های برخط از سال‌های گذشته موهبتی بی‌دریغ را برای اشخاص به‌ویژه سهامداران فراهم آورده و توسعه آن با شتاب زیادی در حال انجام است.
