علل رسوب سودهای پرداختنشده
براساس قانون تجارت شرکتها در پایان سال مالی و در زمان برگزاری مجمع پس از تصویب صورتهای مالی، در خصوص سود محققشده شرکت تصمیمگیری میکنند. شرکتهایی که در بورس تهران پذیرفته شدهاند بر اساس قانون باید حداقل ۱۰ درصد از سود شناساییشده خود را بین سهامداران تقسیم کنند. در این میان یکی از مواردی که در زمان تقسیم سود توجه سهامداران را به خود جلب میکند، مدتزمان پرداخت سود شرکتهای بورسی است. بر همین اساس طبق ماده ۲۴۰ قانون تجارت، شرکتهای بورسی باید در مدت ۸ ماه پس از تصویب سود، در مجمع سالیانه سود موردنظر را به حساب سرمایهگذاران واریز کنند.
با این وجود برخی از شرکتها با وجود تصویب میزان پرداخت سود نقدی در سال جاری در حضور سهامداران به دلایل مختلفی پرداخت سود را به حالت معلق نگه میدارند. از این رو میتوان دلایلی همچون مشکلات نقدینگی برنامهریزینشده، هزینههای پیشبینینشده، رشد منابع مالی و به تاخیر افتادن پرداخت سود سهام ممتاز را از جمله مهمترین دلایل عدم پرداخت سود سهام به سهامداران توسط شرکتهای بورسی عنوان کرد. در صورتی که درآمد شرکت به هر دلیلی کاهش پیدا کند یا اینکه هزینهها به دلایل گوناگونی مانند تورم افزایش یابد، مقدار نقدینگی یا سود نهایی باقیمانده برای سود سهام در پایان سال ممکن است کاهش جدی داشته باشد. از آنجایی که سود سهام از محل سود انباشته به سهامداران شرکت پرداخت میشود، برخی شرکتها برای تامین هزینههایی که احساس میکنند در آینده با آنها مواجه خواهند بود، از تقسیم سود نقدی خودداری میکنند.
هزینههای پیشبینینشده دلیل دیگری است که شرکتی از پرداخت سود نقدی سهام در یک سال مالی صرفنظر میکند. حتی در صورتی که بعضی هزینهها و درآمدهای شرکت را بتوان ثابت در نظر گرفت، اما به وجود آمدن مشکلات مختلف حقوقی، نیاز واحدی از کارخانه به تعمیرات فوری یا بهروز کردن تجهیزات ممکن است شرکت را ملزم کند درآمدها را در جای دیگری هزینه کند و سود تقسیمی را دستخوش تغییراتی خواهد کرد. سودهای انباشته منبعی برای پرداخت سود سهامداران است که در طول زمان انباشت شده و در سالهای متمادی به سهامداران پرداخت نشده یا اینکه شرکت از آنها استفادهای نکرده است. شرکتهای مختلف نیز در طول فعالیت خود طرحها و پروژههای توسعهای گوناگونی را کلید میزنند که این طرحهای توسعهای نیاز وافری به نقدینگی دارند و یکی از اساسیترین هزینههای هر شرکت تلقی میشوند که البته در آینده معمولا به افزایش درآمد شرکتها منجر میشوند. از این رو این طرح با تزریق نقدینگی از محل سود انباشت میزان سود پرداختی را کاهش میدهند یا به حالت تعلیق درمیآورد.
قوانین پرداخت سود سهام
ولیالله جعفری، مدیر نظارت بر ناشران سازمان بورس:ابلاغیه سازمان الزام ناشران به اصلاح اساسنامه جهت پرداخت سود در مهلت ۴ماهه بوده است. بدین معنا که اگر ناشری اساسنامه خود را اصلاح نکند تخلف از ابلاغیه سازمان بورس صورت پذیرفته که بر اساس ماده ۱۴ قانون توسعه ابزارها و آییننامه با آن برخورد خواهد شد. فارغ از مهلت ۴ یا ۸ماهه برخی شرکتها از پرداخت سود تخطی میکنند که باید مطابق مقررات با آنها برخورد شود. به موجب اینکه پرداخت سود در مهلت ۴ماهه تثبیت شود نیازمند مطالبهخواهی سهامداران نیز است. سهامداران باید در مجامع از سرمایهگذاران عمده و مدیران ناشران بخواهند اساسنامه را اصلاح کنند و سود را در مهلت ۴ماهه دریافت کنند.