حدنصاب پوشش‌ریسک با ETF
به این‌صورت که مدیر صندوق با مشخص‌کردن سهام چند شرکت از گروه‌های مختلف سرمایه‌گذاری، وزن‌دهی مالی مناسبی به خرید سهام اختصاص داده و در قالب یک واحد صندوق قیمت‌گذاری می‌کند. در تمامی کشورهای دنیا، صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌ویژه صندوق‌های سهامی به دلیل متنوع‌سازی سرمایه‌گذاری از خطر ریسک سرمایه‌گذاری تا حد بسیار زیادی دور هستند. به‌عنوان مثال اگر تنها سهام فلزات به روش مستقیم در یک پرتفوی شخصی خرید شود و صنایع فلزات بعد از مدتی دچار افت قیمت جهانی شود، بی‌شک آن پرتفو دچار زیان خواهد شد اما اگر یک صندوق سرمایه‌گذاری سهامی با خرید سهام مختلف متشکل از فلزات، بانک، نفت و خدمات سبد متنوعی تشکیل دهد، همین مساله باعث می‌شود کاهش قیمت گروه فلزات در کنار افزایش قیمت گروه‌های سرمایه‌گذاری دیگر کمرنگ‌تر شود و این همان پوشش‌ریسک صندوق است. در تمام بازارهای مالی دنیا از صندوق‌های سرمایه‌گذاری به‌عنوان نقطه امن برای سرمایه‌گذاری استفاده می‌شود که البته با این تعاریف، در کشور ما هم باید چنین باشد؛ اما سوال اینجاست که سازوکار خرید سهام در پرتفوی سهامی صندوق در ایران چگونه است؟ محاسبه پوشش‌ریسک صندوق توسط چه اشخاصی محاسبه می‌شود؟ انتخاب سهم در گرو چه فاکتورهایی است؟ و اینکه آیا پوشش‌ریسک در این صندوق‌ها می‌تواند در نتیجه عملکردشان تاثیر مطلوبی داشته باشد؟ در پاسخ به این سوال باید گفت، انتخاب سهام شرکت برای خرید، در صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیاز به دانش مالی در سطوح بسیار بالا دارد که این موضوع به سواد و دانش تیم فنی آن صندوق بازمی‌گردد. متاسفانه به‌جز در چند مورد انگشت‌شمار، در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بازار سرمایه، تیم تحلیل و تیم مهندسی مالی از تجربه و دانش کافی برای تجزیه و تحلیل شرکت‌ها و محاسبات مدیریت ریسک برخوردار نبوده و نیستند. این مورد را می‌توان در پرتفوی سهام خریداری‌شده در این صندوق‌ها به‌وضوح مشاهده کرد.
به‌عنوان مثال در پرتفوی یکی از صندوق‌ها، سهام خریداری‌شده شرکتی با حدود ۴۰درصد زیان از زمان خریداری‌شده ۵۰درصد وزن پرتفو را به خود اختصاص داده و در همین پرتفو سهام شرکتی در همان بازه زمانی بدون سود و زیان وزنی در حدود ۵درصد پرتفو را به خود اختصاص داده‌است. از نتیجه این آمار ساده به‌وضوح مشخص است که مهندسی ریسک و تحلیل درست در خرید سهام این صندوق رعایت نشده‌است.
موضوع دیگری که باید به آن اشاره کرد فاندامنتال‌محور نبودن بازار است؛ به این‌صورت که باتوجه به کامودیتی‌محور‌بودن بازار سرمایه ما، واکنش چندانی به بازارهای جهانی نشان نمی‌دهد و عملا شاهد هستیم در زمان مثبت یا منفی‌بودن بازار، گروه‌های مختلف سرمایه‌گذاری همرنگ تمامی بازار حرکت می‌کنند و این موضوع عملا باعث کم اثر‌شدن پوشش‌ریسک می‌شود و به همین دلیل است که در صورت‌های مالی منتشرشده بسیار از صندوق‌ها در روند‌های نزولی بازار، عملا از تعدیل منفی سهام استفاده کرده و NAV صندوق خود را بالاتر نشان می‌دهند. مشکل دیگر عملکرد صندوق‌ها، تغییر مداوم قوانین درصد دارایی‌های صندوق‌هاست. موضوعات این‌چنینی در بسیار صندوق‌ها باعث ایجاد رفتار هیجانی در برخی صندوق‌ها می‌شود که مغایر با اهداف آنها است و در بسیاری از موارد شاهد عرضه‌های آبشاری سهام یک یا چند شرکت در صندوق‌های سرمایه‌گذاری بوده‌ایم که البته ناگفته نماند در یک سال‌اخیر نظارت بهتری بر عملکرد صندوق‌ها انجام شده‌است.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند نقشی تعیین‌کننده در بازارسرمایه داشته باشند. در یک سال‌گذشته شاهد افزایش تعداد صندوق‌های سرمایه‌گذاری با ریسک‌های مختلف در بازار سرمایه بوده‌ایم که این موضوع می‌تواند نقطه مثبتی برای بازار باشد. به‌نظرم افزایش هرچه بیشتر این صندوق‌ها و ایجاد فضای رقابتی در عملکرد واقعی صندوق‌ها می‌تواند به کاهش معاملات هیجانی بازار در نوسانات قیمتی بازار کمک کند. این در شرایطی است که سازمان بورس اوراق‌بهادار اقدامات بیشتری در جهت آگاه‌سازی معامله‌گران خرد برای فعالیت در این صندوق‌ها انجام دهد. در صورت ایجاد این فضای رقابتی و همینطور فرهنگ‌سازی بیشتر در بین معامله‌گران می‌توان شاهد کمک هرچه بیشتر صندوق‌های سرمایه‌گذاری در جهت پویایی بازار سرمایه بود. اینکه آیا خرید یونیت‌های صندوق‌های سرمایه‌گذاری با شرایط حال‌حاضر پیشنهاد می‌شود؟ باید گفت متاسفانه از سال۹۸ تا به امروز مرجع بسیاری از سهامداران خرد برای خرید سهام، کانال‌های تلگرامی و فضای‌مجازی بوده‌است که در موارد بسیار متعدد مشاهده شده که افراد سودجو باعث وارد‌آمدن زیان هنگفت به سرمایه‌گذاران خرد و تازه‌وارد شده‌اند. به سهامداران خرد و تازه‌وارد بازار توصیه اکید می‌شود که به‌رغم مشکلاتی که در برخی صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار وجود دارد، به‌جای معامله‌کردن با سیگنال‌های خرید در فضای‌مجازی و انجام معاملات هیجانی، نسبت به بررسی پرتفوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری و شناسایی صندوق‌های با عملکرد بهتر، اقدام به خرید واحد سرمایه‌گذاری کرده و قطعا با نوسانات شدید بازار، نوسانات به نسبت کمتری را در مبلغ دارایی خود ایجاد کنند.
