آیا بازار سهام به مسیر افزایشی ادامه می‌دهد؟
واکنش دیرهنگام بورس به انتظارات
در‌‌حالی‌که برخی شواهد از احتمال تداوم روند صعودی ارز و سکه تا آخرین روزهای ۱۴۰۱ حکایت می‌کند، برخی از کارشناسان همین روند را برای بازار پرحاشیه سهام نیز به تصویر می‌کشند. با‌این‌حال اظهارنظرها در این مورد متفاوت است؛ گرچه به نظر می‌رسد در روزهای اخیر و همسو با سیاست‌های جدید ارزی بانک مرکزی، بازار سهام با یک شوک مثبت ارزی در محاسبات خود روبه‌رو شد و خریداران سهام احتیاط افراطی گذشته را تا حدودی کنار گذاشتند. بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار، مرکز مبادله ارز و طلای ایران از روز گذشته فعالیت رسمی خود را در حوزه معاملات ارزی (اسکناس و حواله) آغاز کرد تا بدین ترتیب با راه‌اندازی این مرکز، منابع ارزی ناشران بورسی، از جمله ناشران حاضر در صنایع شیمیایی، فلزی و نفتی بر اساس مکانیزمی جدید مبتنی بر عرضه و تقاضا کشف قیمت شود.
این در حالی است که برخی دیگر از تحلیلگران بورسی رشد عجیب دو روز گذشته را مقطعی و از سر هیجان توصیف می‌کنند. در هفته‌های گذشته عدم همراهی دلار نیمایی با نرخ‌های متشکل وضعیتی را برای بنگاه‌های بورسی رقم زد که طی آن کاهش بازدهی اغلب صنایع سبب شد اقبال سرمایه‌گذاران در جهت حفظ دارایی‌هایشان در برابر موج‌های تورمی به سمت تقاضای خرید کالا‌های سرمایه‌ای همچون سکه طلا حرکت کند. خروج ۹۱۱۹میلیاردتومانی پول حقیقی در بهمن به‌وضوح نشان می‌دهد بازار سهام تا چه حد متاثر از سیاست‌های دستوری و چکشی سیاستگذار، از مسیر افزایشی ماه‌های قبل فاصله گرفته است. اما هم‌اکنون که بانک مرکزی فعالیت معاملات ارزی به شیوه‌ای نوین را به رسمیت شناخته است، سرمایه‌گذاران به دلیل آنچه طی ماه‌های قبل (پیرامون برخی کشمکش‌ها حول محور نرخ سپرده‌های بانکی یا عرضه خودرو در بورس کالا) رخ داده، نسبت به تحولات ارزی اخیر خوش‌بینی چندانی ندارند. برخی از فعالان اقتصادی طی دو روز گذشته نسبت به تداوم اجرای این سیاست از سوی متولیان امر مردد بودند. این امر باعث شده ادامه روند صعودی نماگرهای بورسی در هاله‌ای از ابهام باقی بماند.
دو ابرمحرک رشد بازار
نوید خاندوزی، کارشناس بازار سرمایه، با بیان اینکه عملکرد دولت و برخی از مسوولان نشان می‌دهد برخی سیاستگذاری‌ها با افزایش نرخ دلار همسو نیست، اظهار کرد: فعالان بازار سهام با یک ابهام بزرگ مواجه هستند. به گونه‌ای که می‌توان گفت هنوز مشخص نیست آیا کشف قیمت دلار بر اساس عرضه و تقاضای واقعی خواهد بود یا سیاستگذار مجددا تلاش خواهد کرد تا سقفی برای دلار تعیین کند. این یک ابهام بزرگ است و بر هراس سرمایه‌گذاران می‌افزاید. به گفته این کارشناس، بازار سهام در اسفند با تفاوت‌های فاحشی نسبت به بهمن روبه‌رو خواهد شد. یکی از مهم‌ترین متغیرهای اثرگذار بر بازار سهام در معاملات آتی این بازار، سمت‌و‌سوی بهای اسکناس آمریکایی است. با توجه به تغییر ریل سیاستگذاری‌های بانک مرکزی پیرامون دلار ۲۸۵۰۰تومانی، به نظر می‌رسد این عامل، بورس تهران را در جهت جبران جاماندگی‌های اخیر تا حدودی یاری کند.
بررسی‌ها حاکی از آن است که بازار سهام در یازدهمین‌ماه ۱۴۰۱ نه‌تنها بازدهی مثبت در پرونده کاری خود به ثبت نرسانده حتی در میان بازارهای دارایی با کمترین میزان بازدهی و رشد مواجه بوده است. بازدهی منفی ۲/ ۹درصدی بورس در یک ماه گذشته از وضعیت ناامیدکننده‌ای در این بازار خبر می‌دهد. این شرایط نامطلوب در حالی برای اهالی بازار سهام رقم خورده است که در آن‌سوی تالار شیشه‌ای بازدهی ماهانه بازارهای طلایی و دلار انعطاف بی‌نظیری در جهت دورقمی شدن نشان داده است. بازدهی ۲۲درصدی سکه تمام، ۱۳درصدی نیم‌سکه، ۱۲درصدی دلار و۱۰درصدی ربع سکه تنها در بهمن‌ماه یک پیام روشن برای سرمایه‌گذاران دارد: بورس در هیچ‌کدام از اولویت‌های سرمایه‌گذاری قرار ندارد.
خاندوزی در گفت وگو با «دنیای‌اقتصاد» افزود: در کنار تغییر سیاستگذاری‌های بانک مرکزی، تغییرات اعمال‌شده در بودجه ۱۴۰۲ نیز می‌تواند روند معاملات در این بازار را دستخوش تغییرات جدی کند. در صورت عدم افزایش نرخ خوراک و سوخت شرکت‌های مرتبط، بازار سهام از فضای مه‌آلود کنونی فاصله گرفته و وارد فاز جدیدی از افزایش قیمت خواهد شد. به این ترتیب می‌توان از این دو عامل به عنوان دو ابرمحرک جدی برای افزایش تقاضای موثر سهامی نام برد.
خاندوزی با اشاره به مشکلات عدیده‌ای که بازار سهام با آنها دست‌و‌پنجه نرم می‌کند، توضیح داد: بازار سهام از ابتدای سال با تشدید نااطمینانی‌ها مواجه بوده است. این وضعیت منجر به بی‌اعتمادی و ریسک‌گریزی سرمایه‌گذاران شده است. با توجه به اینکه در ایجاد این وضعیت، سیاستگذاری‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند، رفتار سیاستگذار در ورود و خروج پول اثرگذار است. خاندوزی در ادامه با بیان اینکه فعالان بازار در مورد وضعیت عرضه خودرو در بورس کالا با ابهام مواجه هستند نیز تاکید کرد: موضوع عرضه خودرو در بورس کالا و حواشی ایجادشده آن بلاتکلیفی سرمایه‌گذاران را به دنبال داشته است. از این منظر و بعد از تصویب بودجه احتمالا وضعیت عرضه خودرو در بورس کالا مشخص خواهد شد. تعیین‌تکلیف این موضوع به دلیل حساسیت‌هایی که ایجاد کرده بود می‌تواند به بازگشت نسبی اعتماد به بورس منجر شود. با همه این اوصاف به نظر می‌رسد بازار سهام در اسفند عملکرد قابل‌قبول‌تری نسبت به بهمن داشته باشد. او معتقد است امکان کاهش ریسک‌های بازار در اسفند بیشتر از ماه‌های قبل از آن است. به این ترتیب سهامداران می‌توانند نظاره‌گر سبزپوشی بیشتر تابلوهای معاملاتی در هفته‌های پایانی ۱۴۰۱ باشند.
جاده انتظارات تورمی
برخی از تحلیلگران بازار سرمایه نیز بر این باورند که در صورتی که سیاستگذار بر اجرای دستورالعمل‌های دستوری اصرار ورزد، سرمایه‌گذاران شجاعت کمتری از خود برای ورود به بازار نشان خواهند داد. بازار سهام در رقابت با انتظارت تورمی عملکرد مطلوبی به نمایش نگذاشته است. اگر سیاستگذاری‌ها بر همین منوال ادامه یابد قدر مسلم رشد اخیر بازار مقطعی و زودگذر خواهد بود. حسن رضایی‌پور، کارشناس بازار سرمایه، در همین رابطه به «دنیای اقتصاد» گفت: به دنبال رشد بی‌‌‌‌‌‌‌‌سابقه تورم در اقتصاد ایران بازارهای دارایی خیز تاریخی قیمتی جدیدی برداشتند. اما بورس تهران در این تقابل قیمتی در انزوای مشهودی به سر می‌برد. حال زمان آن است که بازار مزبور در راه انتظارات تورمی گام بردارد. ارزندگی و ارزان بودن این بازار با وضعیت تورمی حاکم بر اقتصاد کشور همخوانی ندارد. از این‌رو به نظر می‌رسد با توجه به افزایش نرخ دلار نیمایی، فرصت مناسبی برای هم‌پیمایی قیمت سهام با نرخ‌های دلار و سکه طلا ایجاد شود.
این کارشناس اظهارکرد: عقب ماندن یک بازار از وضعیت تورمی عاری از توجیه اقتصادی است. از این منظر کاهش فاصله بازارها می‌تواند تعادل بیشتری در این میان ایجاد کند. از طرفی آینده بسیاری از سهام موجود در بورس تهران به سیاست‌های اتخاذشده در بخش دلار گره خورده است. بنابراین تحت‌تاثیر چنین شرایطی برآیند دادوستدهای بورس تهران را باید منوط به تصمیم‌گیری‌های قطعی ارزی از سوی سیاستگذار دانست.
