بازدهی بازارها همگرا می‌شوند؟
سه هفته تردید حقیقی‌ها
میانگین تغییرات روزانه در هفته گذشته نیز 93/ 0درصد برآورد می‌شود. تمایلات معامله‌‌‌‌‌‌‌گری بورس‌بازان در هفته‌ای که سپری شد بیشتر سمت و سوی عرضه داشت؛ به‌گونه‌ای که عدم‌چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز مثبت از آینده معاملات سهام خود را در موقعیت‌های فروش از سوی سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران به تصویر کشید. چربش حجم عرضه‌‌‌‌‌‌‌کنندگان سهام در‌برابر متقاضیان نیز در حالی تشدید شد که از ابتدای نخستین روز معاملاتی در بهمن ماه همزمان با شکل‌‌‌‌‌‌‌گیری موج تازه‌‌‌‌‌‌‌ای از انتشار گزارش‌های عملکرد 9ماهه شرکت‌ها روی سامانه کدال شاهد آن بودیم. در این میان شاخص هم‌وزن که از تمام نماد‌‌‌‌‌‌‌های معاملاتی به یک میزان تاثیر می‌پذیرد در هفته منتهی به 5 بهمن ماه افت 6/ 2درصدی را نمایش داد. به روایت آمار شرکت‌های کوچک و متوسط نیز هرچند موفق به کسب بازدهی مثبت نشدند اما در نهایت افت به‌مراتب کمتری را نسبت به بزرگان بورس تجربه کردند. میانگین تغییرات روزانه این معیار بورسی در هفته گذشته از رقم 52/ 0درصد منفی حکایت دارد.
کاهش انگیزه متقاضیان
مروری بر جریان بازدهی شاخص‌کل بورس تهران طی چند هفته گذشته نیز حاکی از آن است که در نخستین هفته دی ماه نماگر اصلی 1/ 10درصد افزایش یافت که بیشترین میزان بازدهی هفتگی شاخص از هفته منتهی به 18 آبان ماه تا موعد مذکور بوده‌است، درحالی‌که بدترین عملکرد زمستان تا پیش از این در دومین هفته دی با منفی 14/ 4درصد گزارش شده بود، در این هفته این رقم به منفی 57/ 4درصد رسیده که نشان از کاهش انگیزه متقاضیان سهام دارد. به‌عبارت دیگر هفته سوم و چهارم دی ماه بازدهی شاخص‌کل مثبت بود. به هر روی ارزیابی ارزش معاملات خرد از ابتدای فصل زمستان تاکنون حاکی از آن است که در 5دی ماه این معیار بورسی در بیشترین سطح، رقم 7هزار و 321میلیارد‌تومان قرار داشت. در حال‌حاضر اما با توجه به افزایش میل معامله‌گران بورسی به‌فروش سهام، ارزش معاملات خرد بورس تا سطح 3هزار و 784میلیارد‌تومان عقب‌‌‌‌‌‌‌نشینی کرده‌است. به‌عبارتی دیگر در هفته‌ای که گذشت کمترین مقدار از 30آذر ماه 1401 تاکنون در این معیار به‌ثبت رسید. میانگین هفتگی ارزش معاملات خرد در سطحی بالغ بر 5هزار و 423میلیارد‌تومان برآورد می‌شود که اکنون سومین هفته متوالی است که با کاهش همراه بوده‌است. از طرفی پس از 13 روز معاملاتی ارزش کل بازار، در آخرین روز دادوستدها در بورس اوراق‌بهادار تهران به ارقامی کمتر از 6هزار همت افت پیدا کرد. به روایت آمار در هفته‌ای که سپری شد 7 صنعت شاهد ورود پول و 32صنعت خروج پول حقیقی را تجربه کردند. نگاهی دقیق‌تر به رفت‌وآمدهای بورسی نیز نشان می‌دهد، میانگین خروج پول به‌صورت هفتگی در سطحی بالغ بر 556میلیارد‌تومان قرار دارد؛ به‌عبارتی بیشترین میزان میانگین خروج پول هفتگی امسال با 577میلیارد تومان مربوط به هفته منتهی به 21مهر ماه سال1400 بوده، یعنی پس از 68 هفته (17 ماه) رقم مذکور به‌ثبت رسیده است.
نامه بودجه‌‌‌‌‌‌‌ای بورس
اخیرا تصویر نامه‌‌‌‌‌‌‌ای از سوی رئیس کمیسیون اقتصادی به وزیر اقتصاد منتشرشده که در آن پیشنهادهایی در جهت اعمال در تدوین لایحه بودجه1402 از سوی مجلس و سازمان بورس به وزارت اقتصاد مطرح شده‌است. حال با توجه به اینکه دولت در قبال پیشنهاد‌های اقتصادی که انتفاع جامعه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران بورسی را به‌همراه دارد تا حدودی منفعل عمل کرده از چنین نامه‌‌‌‌‌‌‌ای رونمایی می‌شود که تاریخ آن مربوط به نیمه آذر ماه است. اکنون که کلیات بودجه‌در مجلس به تصویب رسیده و کمیسیون‌ها موظف به بررسی دقیق جزئیات این مهم هستند، به‌نظر می‌رسد که نوبت بهارستان‌‌‌‌‌‌‌نشینان است تا در چنین برهه‌‌‌‌‌‌‌ای از مواضع بازار سرمایه صیانت کنند. سقف 4هزار‌تومانی گاز خوراک پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌ها، خروج صنعت خودرو از قیمت‌گذاری دستوری و ضرورت عرضه 50درصدی محصولات پر تیراژ در بورس‌کالا، الزام دولت به جبران خسارات ناشی از قطعی گاز، برق و قیمت‌گذاری دستوری و غیره از نکات حائزاهمیت برای جامعه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران محسوب می‌شود که در نامه ارسالی اشاره شده‌است. در صورت موافقت کمیسیون‌ها با پیشنهادات مذکور طبعا می‌توان شاهد برگشت ورق بازار سهام بود.
شوک خودرویی بازار
به باور صاحب‌نظران بورسی در هفته‌ای که سپری‌شد شوک دیگری که توانست جریان معاملات بورس تهران را تا حدودی تحت‌تاثیر قرار دهد به رویدادهای اخیر صنعت خودرو و ساخت قطعات بازمی‌گردد. انتشار نامه شورای رقابت مبنی‌بر توقف عرضه خودرو در بورس‌کالا موضوعی بود که مطرح شد. این مهم در ادامه توانست یک هراس تمام‌عیار بین معامله‌گران خودرویی ایجاد کند، تشکیل صفوف سنگین فروش در معاملات بازار سهام از سوی گروه خودرویی و سرایت به سایر صنایع و شرکت‌ها از جمله مواردی بود که توانست جریان معاملات بازار سهام را با انحراف مواجه کند. در این میان سازمان بورس و اوراق‌بهادار نیز در واکنشی زودهنگام مانع از ایجاد اخلال در حوزه عرضه شفاف خودرو در بورس‌کالای ایران شد و تا حدودی زمینه بازگشت برای آرامش به صنعت مذکور فراهم شد.
تعمیق شکاف بازدهی
آنچه که پیداست، اکنون قیمت سهام صنایع و شرکت‌ها همچنان نسبت به سایر بازارهای مالی کمتر ارزیابی می‌شود. به هر ترتیب تغییر راهبرد معامله‌گران بورس و تعمیق شکاف بازدهی بازار سرمایه نسبت به سایر بازارهای مالی در حالی بیشتر شده که سیاست تثبیتی نرخ نیمایی 28هزار و 500تومانی روی کار آمد. در توضیح تبعات آن نیز باید توجه داشت که حاشیه سود شرکت‌ها در پی چنین موضع‌‌‌‌‌‌‌گیری از سوی بانک‌مرکزی با کاهش چشمگیری مواجه شد و فضای رانتی با محوریت قانون برای بخشی از ذی‌نفعان در سایه هموار شد.
تاثیر‌‌‌‌‌‌‌گذاری گزارش‌های 9ماهه
عملکرد ضعیف‌‌‌‌‌‌‌تر از انتظار شرکت‌ها در گزارش‌های 9 ماهه که از ابتدای ماه‌جاری در خروجی سامانه جامع اطلاع‌رسانی ناشران نمایان شد نیز به وضعیت ناپایدار بازار سهام دامن زد. هرچند همچنان گزارش‌ها در حال انتشار هستند اما برآورد و انتظارات نسبت به مابقی شرکت‌ها نیز منفی است. آن‌طور که به‌نظر می‌رسد احیای اقتصاد چین توام با تشکیل تقاضا برای نفت در بازارهای جهانی در کنار بهبود وضعیت کامودیتی‌‌‌‌‌‌‌ها نیز نتوانست به گزارش‌های عملکرد شرکت‌ها نفوذ کند.
چرایی واگرایی بورس و سایر بازارهای مالی
در وضعیت کنونی واگرایی بورس و سایر بازارهای مالی در قالب اعداد و ارقام برای فعالان اقتصادی به‌وضوح نمایان است. اینکه چرا با وجود تورم 50درصدی، در جریان خرید و فروش سهام در بازار سرمایه شاهد نزول‌‌‌‌‌‌‌های پی‌درپی هستیم اما در مقابل بخش‌های غیر‌مولد همچون اسکناس آمریکایی، مسکن، طلا، خودرو عمدتا به‌طور روزانه با افزایش همراه هستند نیز قابل‌تامل است. پاسخ به این مهم را می‌توان در تعدد ریسک، ابعاد اقتصادی و سیاسی جست‌وجو کرد. اینکه سیاستگذار دست‌درازی به حاشیه سود صنایع و شرکت‌ها را در قالب بودجه سال1402 پیگیری می‌کند و به‌دنبال تامین منابع مالی خود از طریق افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌‌‌‌‌‌‌ها یا سوخت سایر صنایع بوده نیز می‌تواند به جاماندگی بورس از تورم و حتی نسبت به بازدهی سایر بازارهای مالی نیز ارتباط پیدا کند. از سویی حذف معافیت‌های مالیاتی و اتخاذ رویکردی مبنی‌بر اخذ عوارض صادراتی از مواد خام و نیمه‌خام دیگر موضوعی است که می‌تواند سودآوری فعالان بخش مولد اقتصاد کشور را نشانه رود. سیاست بانک‌ها در حوزه نرخ سود نیز جالب به‌نظر می‌رسد، با اینکه نرخ 21درصدی به‌عنوان سقف از سوی بانک‌مرکزی مطرح بوده اما در این میان بانک‌هایی هستند که به مشتریان اعداد و ارقام بالاتری را پیشنهاد می‌دهند. در چنین شرایطی طبعا انگیزه برای تزریق منابع به بازار سهام کاهش پیدا می‌کند.
واگذاری بلوک سهام سرخابی
از دیگر رویدادهای حائزاهمیت هفته گذشته به تصویب واگذاری بلوک ۵۱درصدی سرخابی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها در اسفند ماه می‌توان اشاره کرد. بر اساس این مهم خریداران می‌توانند به‌صورت نقدی با پرداخت رقمی بالغ بر ۵۴۰میلیارد تومان برای پرسپولیس و ۴۶۰میلیارد‌تومان برای استقلال، مالکیت و کنترل باشگاه‌‌‌‌‌‌‌ها را در اختیار بگیرند. با توجه به تنفس درنظر گرفته‌‌‌‌‌‌‌شده (تقریبا ۲ سال) در این بازه زمانی
هیچ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گونه پرداختی برای خریدار وجود نخواهد داشت و در ادامه اقساط ۶ماهه در ۶سال به شرکت سپرده‌‌‌‌‌‌‌گذار پرداخت خواهد شد.
