آثار کاهش مالیات فروش سهام
بهتر است برای پاسخ به این سوال مهم نگاه چند بعدی به این مساله داشته باشیم. در نگاه کوتاه‌مدت به‌نظر می‌رسد تصویب این طرح موجب افزایش دلگرمی سهامداران چند میلیونی بازار سرمایه به پشتیبانی مجموعه دولت و حاکمیت از بازار سرمایه خواهد شد و اعتماد به‌شدت آسیب‌دیده سهامداران در دو سال‌اخیر اندکی ترمیم می‌شود، اما در نگاه بلندمدت کاهش نرخ مالیات به افزایش جذابیت بازار سرمایه، افزایش حجم معاملات، بالارفتن کارآیی بازار و حتی از جنبه‌هایی تقویت شاخص منجر خواهد شد.
مجموع مالیات در بورس ایران بالای یک‌درصد است که رقم بسیار زیادی است و معاملات روزمره سهامداران بالاخص نوسان‌گیران را تحت‌تاثیر قرار داده است، بنابراین کاهش معنادار آن می‌تواند موجی از تقاضا را برای افزایش ارزش و حجم معاملات رقم بزند و عملا کلیت بورس را برای سرمایه‌داران جذاب‌تر کند. همچنین به‌صورت تاریخی همبستگی بالایی بین افزایش ارزش معاملات، دوره‌های صعودی بورس و در طرف مقابل کاهش ارزش معاملات و دوره رکودی آن مشاهده شده‌است، بنابراین می‌توان انتظار داشت در صورت کاهش رقم مالیات بر معاملات بورسی و با افزایش میزان و ارزش معاملات، شاخص نیز مجددا از این موضوع منتفع شود. همچنین باید درنظر داشت یکی از عوامل بنیادی تاثیرگذار بر جامعه بورسی نگاه سیاستگذاران اقتصادی و میزان حمایت آنها از بازار سرمایه و در ادامه مقبول‌افتادن این اقدامات از نگاه سهامداران است، از این‌رو تصمیمات حمایتی بزرگ و موثر (از جمله همین طرح کاهش مالیات بر معاملات) نیز میزان جذابیت بازار سرمایه را برای سهامداران و سرمایه‌گذاران افزایش خواهد داد که نتیجه مثبت جداگانه‌ای بر روند حرکتی شاخص و کلیت بازار سرمایه خواهد داشت.
اخبار غیر‌رسمی از تلاش مضاعف و قابل‌تقدیر سازمان بورس برای بسط این طرح به گذشته نیز برای ابتدای سال‌جاری به گوش می‌رسد که در صورت عملیاتی‌شدن آن گام بلند دیگری در راستای حمایت از بورس برداشته خواهد شد. در این طرح حمایتی پیشنهاد شده‌است که مابه‌ازای ۸۰درصد از مالیات محاسبه و دریافت شده از سهامداران به صندوق تثبیت بازار سرمایه واریز شود که رقم بسیار بالایی خواهد بود. در هفته‌های اخیر که این صندوق بیشتر به کمک بازار آمده و در چهره خریدار صرف ظاهر شده، توان مالی آن را افزایش خواهد داد و با تقویت تقاضا در کلیت بورس شاخص نیز می‌تواند در مدار صعودی باثبات بالاتری قرار بگیرد. البته تاکید می‌شود که این موضوع نیز مشابه کاهش مالیات گام بلند و دشواری است که باید دید سازمان بورس و متولیان امر در به سرانجام رساندن این مورد نیز موفق خواهند بود یا خیر.
نکته حائزاهمیت دیگر اینکه باید توجه کرد؛ اجرایی‌شدن این طرح لزوما به معنای کاهش ۸۰درصدی درآمد دولت از بورس نخواهد بود زیرا دو انتفاع مهم برای آن متصور است؛ اولا با کاهش درصد مالیات، به‌طور قطع میزان و ارزش معاملات افزایش پیدا خواهد کرد، بنابراین با افزایش رقم معاملات میزان ریالی مالیات دریافتی لزوما متناسب با درصد کاهش، افت نخواهد کرد. باید درنظر بگیریم که چنانچه ارزش معاملات به‌صورت حدودی و میانگین در سال‌جاری ۳هزار‌میلیارد تومان بوده‌است با اجرایی‌شدن این طرح و درحالت غیر‌بدبینانه به ۶ هزار‌میلیارد تومان برسد، از این‌رو حاصل ضرب درصد مالیات در رقم معاملات به‌عنوان درآمد دولت به جای افت فرضا ۸۰ در صدی از محل مالیات بر فروش، افت ۶۰درصدی در این بخش خواهد داشت.
از این‌رو باید درنظر گرفت که سال‌جاری به دلیل وضعیت چالشی بورس و عدم‌استقبال معامله‌گران و ظرفیت فضای بورس، عرضه‌های شرکت‌های دولتی و هرگونه صندوق etf در بورس به میزان قابل‌توجهی کاهش داشته است؛ در صورتی‌که با رونق‌گرفتن فضای عمومی معاملات ناشی از اجرای این طرح می‌توان به عرضه شرکت‌های ارزشمند دولتی در بورس و کسب درآمد قابل‌توجه دولت از این محل مطابق ردیف‌های بودجه سال‌جاری خوش‌بین بود؛ موضوعی که در سال‌های آتی نیز می‌تواند دوام داشته باشد. علاوه‌بر این، اجرای این طرح به تنهایی نمی‌تواند تمام مشکلات فعلی بازار را حل کند و نیاز به طرح‌های حمایتی بزرگ دیگر از جمله مالیات بر عایدی سرمایه، کنترل نرخ بهره و تعدیل دلار نیمایی و... نیز به‌صورت ضروری حس می‌شود که آنها نیز در دستور کار دولت با پیگیری مداوم سازمان بورس قرار دارند.
در انتها انتظار می‌رود که سازمان بورس، دولت و مجموعه تصمیم‌گیران اقتصادی به رویه تقویتی مهم موضوع این یادداشت در وضعیت تصویب‌شده نیز اکتفا نکنند و در آینده طرح‌های تکمیلی دیگری نیز ضمیمه این حوزه شود که به‌عنوان پیشنهاد می‌توان به کاهش مجدد مالیات در سال‌های آینده و همچنین کاهش مالیات برای سهامداران بلندمدتی اشاره کرد که در گام دوم برای سهامدارانی که در دوره‌های بلندمدت اقدام به نگهداری سهام خریداری‌شده توسط آنها می‌کنند، طرح‌های تشویقی از طریق کاهش مالیات در زمان فروش تخصیص داده شود که موجب هدایت بیشتر نقدینگی به سمت بازار مولد سرمایه و نگهداری این نقدینگی در اکوسیستم بورس خواهد شد.
