معمای برون‌رفت بورس از بحران
این وضعیت درحالی‌که متغیرهای اثرگذار از کمترین ثبات برخوردار هستند بازار سهام را بیش از مواقع دیگر در معرض خطر خالی‌شدن پول قرار می‌دهد. برای رسیدن به تصویر مذکور صرفا کافی است چند مولفه مهم و کلیدی را در جهت خط‌دهی به سمت و سوی بازارسهام مورد واکاوای قرار دهیم. آنطور که رفتار بازیگران بورسی نشان‌داده سیگنال‌های ارزی در هفته‌های گذشته سرمایهگذاران را به‌شدت تسلیم خود کرده‌است. برآوردها از روند اسکناس آمریکایی حاکی از آن است که نبض کند برجام، پیشروی انتظارات تورمی ناشی از بی‌ثباتی‌های حاکم بر فضای اقتصادی کشور و تبدیل سپرده‌‌‌‌‌‌‌های بلندمدت به سپرده‌‌‌‌‌‌‌های جاری در کنار پول‌های خارج‌شده از بورس وزنه سنگینی برای تداوم این روند به حساب می‌آیند. محرک‌های افزایش نرخ دلار در حالی کام سرمایهگذاران ارزی را شیرین کرده‌است که تداوم انتشار گزارش تورم بالای آمریکا و افزایش نرخ بهره از سوی فدرال‌‌‌‌‌‌‌رزرو به‌نظر می‌رسد شاخص‌های دلار و سود اوراق بهره خزانه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌داری آمریکا را همچنان با چشم‌انداز افزایشی روبه‌رو کند.
با توجه به این مهم که تصمیمات نرخ بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای فدرال‌‌‌‌‌‌‌رزرو آمریکا به‌طور معمول در کانون توجه سرمایهگذاران بین‌المللی قرار دارد؛ وضعیت فوق تا حدود زیادی جهت بورس تهران را با شبهاتی مواجه خواهد کرد، از این‌رو عبور از شرایط مبهم مزبور درحالی‌که اظهارت اخیر جوزپ بورل، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز بر افق تاریک مذاکرات وین تاکید می‌کند، کار سختی به‌نظر می‌رسد. افزون بر این بررسی رفتار معامله‌گران بازار سهام حاکی از آن است که احتمال ماندن آنها در بازار یادشده منوط به ایجاد شرایط جدیدی است. آغاز رکود فراگیر در بخش معاملات سهام (از ابتدای تابستان تا هفته نخست آبان‌ماه) گرچه به منزله ارزنده نبودن قیمت سهام در تالارشیشه‌ای نیست اما روند مذکور موجب‌شده تا در کنار این مهم، برخی سیاستگذاری‌های مبهم داخلی نیز تبعات منفی بر عملکرد میزان تقاضای موثر سهام برجای بگذارد. این شرایط می‌تواند حول چند محور باشد.
از کاهش نااطمینانی‌ها و تردیدهای به‌وجود آمده در معاملات گرفته تا تغییر برخی از دستورالعمل‌ها. اخیرا نیز سرپرست مدیریت نظارت بر ناشران سازمان بورس از اعمال برخی تغییرات در انتشار گزارش‌هایی که در کدال منتشر می‌شود خبر داده است. به‌عنوان نمونه در برنامه جدید مقرر‌شده تا گزارش ماهانه همه صنایع با فرمت یکسان ارائه شود تا سهامداران بتوانند ضمن بررسی شرکت‌های آن صنعت، آنها را با شرکت‌های دیگر در همان صنعت مقایسه کنند. به نظر می‌رسد برخی اقدامات در این‌خصوص در درازمدت بتواند برای آن دسته از سرمایه‌گذارانی که سابقه فعالیت حرفه‌ای در این بازار را ندارند تا حدودی جذابیت ایجاد کند.
همان‌طور که در سطور پیشین به تنگناهای بازارسهام در روزها و هفته‌های آتی اشاره شد، انجام این دست از اقدامات می‌تواند با افزایش اطلاعات سهامداران در راستای تصمیم‌گیری‌های آنها رابطه مثبتی برقرار کند. در واقع هرچه دسترسی سهامداران به اطلاعات شرکت‌ها و صنایع مختلف با سهولت بیشتر انجام شود، سرمایهگذاران می‌توانند از طریق اطلاعات به‌دست آمده معاملات خود را کنترل کنند و دست از رفتار هیجانی بردارند، ضمن اینکه سازوکار بازار سهام باید به گونه‌ای باشد که در عین‌حال که شرکت‌ها می‌توانند با انتشار اطلاعات خود عرض‌اندام کنند، سهامداران نیز بتوانند به مطالبات قانونی خود را دست‌یابند. علاوه‌بر این موضوع شواهد نیز نشان می‌دهد برخی از سرمایهگذاران حتی نسبت به‌کارآیی سامانه سجام بی‌اطلاع هستند و نمی‌دانند که قرار است چه تغییراتی در نحوه پرداخت سود سهامداران و سودهای رسوب‌شده از طریق این سامانه اتفاق بیفتد. گرچه انجام این اصلاحات در شرایط تعادلی بازار می‌تواند بر جنبه‌های مثبت سرمایه‌گذاری بورسی بیفزاید، اما نکته‌ای که نباید در این راستا فراموش کرد آن است که آیا بازار سهام در قبال این تغییرات می‌تواند واکنش مثبتی از خود نشان دهد؟
بازارسرمایه معمولا با متقاضیان جدیدی روبه‌رو است که به‌روز کردن دستورالعمل‌های معاملاتی، اصلاح و بازنگری در قوانین می‌تواند جذابیت‌های این بازار را ارتقا دهد. به‌عنوان مثال بارها سهامداران نسبت به زمان توقف نمادها گلایه‌مند بودند. این مهم اگر با اصلاح همراه شود، قدر مسلم بخشی از ابهامات ایجادشده در این زمینه را کاهش خواهد داد یا برخی اصلاحات و تعیین‌تکلیف پیرامون مقررات مربوط به شرکت‌های استانی (که بخش عمده‌ای از سهامداران عدالت را دربر می‌گیرد) می‌تواند منجر به شفاف‌سازی و پایان‌دادن به ابهامات این بخش شود. موارد ذکر شده مسلما در مقطعی که بازار با چالش‌های کمتری دست‌به‌گریبان باشد، اثربخشی بیشتری به‌دنبال خواهد داشت. هم‌اکنون بازارسهام متاثر از مولفه‌های اقتصادی و غیراقتصادی با نوسان‌های شدید همراه است. به همین منظور با انجام برخی اصلاحات عنوان‌شده نباید انتظار تغییری شگرف در تدابیر معاملاتی سهامداران را داشته باشیم.
تغییر و اصلاح برخی قوانین به‌طور ذاتی باید در دستور کار سازمان بورس قرار گیرد اما انجام این موارد به منزله عبور از بحران فعلی بورس نخواهد بود. رفتار احتیاطی میان معامله‌گران بازارسهام که در ماه‌های گذشته رو به‌فزونی گذاشته است، در شرایطی که اغلب سهام در بورس تهران با نوسان دست‌به‌گریبان است، همچنان می‌تواند به واسطه بی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اعتمادی نسبت به آینده معاملات در این بازار اوج بگیرد، از این‌رو متولیان بورسی با عنایت به وضعیت مذکور باید به‌دنبال راهکارهای اساسی برای کنترل اوضاع باشند.
