رنج بورس از کمبود نقدینگی

احمد اشتیاقی / کارشناس بازار سرمایه بازار سرمایه این روزها همچنان با ابهامات و ریسک‌های سیستماتیک گذشته که بسیاری از آن صحبت می‌کنند، در حال دست و پنجه نرم‌کردن است؛ ابهاماتی مانند احیا یا عدم‌احیای مذاکرات برجام، نرخ دلار، سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی، کمبود نقدینگی در بازار سهام و ... که موجب بی‌‌‌‌‌‌‌تحرکی بازار سهام شده و پیش‌بینی‌پذیر بودن این بازار را دشوار کرده است.

 بازار سهام در سطح کلان با مشکل نقدینگی مواجه است و به دلیل نبود این نقدینگی، بازار براساس اتفاقات مثبتی که رخ می‌دهد (سیگنال‌های خبری مثبت از احیای برجام) فاز افزایشی به خود می‌گیرد. با فرض احیای برجام، بازار سرمایه اقدام به خرید گروه‌های مثبتی  می‌کند که متاثر از خبر احیای برجام هستند.  ابتدای خردادماه سال‌گذشته، شاخص در محدوده یک‌میلیون و ۱۵۰هزار واحد قرار داشت. با کمی دقت متوجه می‌شویم که در حال‌حاضر، قیمت نمادهای بانکی، خودرویی و دیگر نمادهای موسوم به برجام در محدوده قیمتی شاخص یک‌میلیون و ۱۵۰هزار واحدی قرار دارند؛ یعنی نه‌تنها در این مدت با رشد قیمت مواجه نبودند بلکه در همان محدوده قیمتی باقی‌مانده‌‌‌‌‌‌‌اند، بنابراین از نظر قیمتی، نمادهای جذابی محسوب می‌شوند و به دلیل اخبار مرتبط با احیای برجام مورد‌توجه قرارگرفته‌اند.  زمانی‌که اخبار مربوط به برجام منتشر می‌شود، بازار به‌سرعت به فاز احیای برجام واکنش نشان می‌دهد، اما به‌دنبال تاخیر در روند مذاکرات برجامی، بازار سهام دیگر پتانسیل لازم برای خیز جدی در ارتفاعات بالاتر را ندارد و به دلیل خروج نقدینگی، خرید رخ نمی‌دهد. از سوی دیگر با توجه به اینکه بخش بزرگی از بازار سرمایه اقدام به نوسان‌‌‌‌‌‌‌گیری می‌کنند، فشار فروش ایجاد می‌شود (یعنی نوسان‌‌‌‌‌‌‌گیران اقدام به خرید سهمی می‌کنند که با استفاده از فاز مثبت احیای برجام حدودا ۲۰درصد بازدهی کسب کرده و پس از به‌تعویق افتادن این اخبار اقدام به‌فروش سهم می‌کنند.)  همچنین به دلیل عدم‌وجود پول در بازار، مجددا اقدامی در راستای خرید صورت نمی‌گیرد و چنین موضوعی موجب می‌شود که بازار روند کاهشی را درپیش بگیرد؛ عمده‌‌‌‌‌‌‌ترین دلیل این مساله نیز، نبود نقدینگی به اندازه کافی وکاهش فعالیت نوسان‌‌‌‌‌‌‌گیران است، زیرا در حال‌حاضر، نوسان‌‌‌‌‌‌‌گیران وزن بیشتری نسبت به سهامداران بلندمدت و میان‌مدت در بازار دارند. این امر باعث می‌شود که به‌رغم ارزنده‌بودن قیمت‌ها از منظر ذاتی، روند کاهشی تداوم یابد و بازار سرمایه به علت کمبود نقدینگی، پتانسیلی برای رشد نداشته باشد.  در بازار سرمایه، به میزان کافی نقدینگی وجود ندارد؛ این موضوع به سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی از ناحیه کنترل حجم نقدینگی بازمی‌گردد؛ زمانی‌که سیاست‌های انقباضی اتخاذ می‌شود، مطالبات صندوق‌های بازنشستگی پرداخت نمی‌شود و این در حالی است که دارندگان اصلی سهام در بازار سرمایه، همین صندوق‌ها هستند و نه‌تنها خریدار نیستند، بلکه فروشنده محسوب می‌شوند. از سوی دیگر سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی موجب رقابت میان بانک‌ها برای جذب منابع با نرخ‌های بالای ۲۰درصد شده و چنین مساله‌‌‌‌‌‌‌ای پتانسیل رشد در این بازار را از میان می‌‌‌‌‌‌‌برد.