چالش‌های پیشروی صنایع اثرگذار بر روند سهام در سال‌جاری بررسی شد
مختصات ۱۴۰۱ سه لیدر بورس
داد و ستد سهام در این روز در شرایطی خاتمه یافت که به لطف رشد قیمت نفت به محدوده ۱۲۰ دلار در هر بشکه معاملات گروه پالایشی رونق داشت و در مقابل دو گروه برجامی بازار یعنی بانکی و خودرویی علی‌رغم مواجهه با خبر سفر مذاکرهکننده ارشد ایران به نروژ بی‌تفاوت بودند. بررسی این سه صنعت از این جهت حائزاهمیت است که در طول دو‌ماه گذشته گروه‌های یادشده بیشترین اثر را در جذاب‌شدن بازار سرمایه و روند سهام داشته‌اند. همین مساله باعث‌شده تا حالا با ضعیف‌شدن روند صعودی بسیاری به‌دنبال آن باشند تا روند پیشروی سه صنعت یادشده در ماه‌های آتی را تحلیل کنند.
ساز ناکوک صعود
روز گذشته معاملات یک روز دیگر نیز در بورس تهران خاتمه یافت تا دفتر فراز و فرودهای قیمت سهام در سال۱۴۰۱ به صفحه بعدی برود. در این روز نیز قیمت سهام به مانند روزهای دیگر از اخبار و رویدادهای داخلی جهانی اثر پذیرفت تا در مواجهه عرضه و تقاضا به مانند تمامی روزهای سپری‌شده از عمر خود نمایانگر صادق انتظارات عمومی باشد. معاملات روز سه‌شنبه نیز چنین ماهیتی داشت. در این روز برآیند داد و ستدها در بازار یادشده به‌نحوی بود که تاثیر اخبار بر فضای معاملات به شکلی مثبت نمایان شود. بر این اساس شاخص‌کل بازار مذکور طی روز یادشده و پس از آنکه در روز دوشنبه افزایشی ناچیز را به ثبت رسانده بود، به میزان ۵۳۳۰واحد رشد کرد. به سبب این رشد سطح شاخص به محدوده یک‌میلیون و ۵۴۲هزار واحد رسید که نسبت به روز گذشته تغییری ۳۵/ ۰درصدی را در میانگین وزنی معاملات این روز نشان می‌دهد.
در میانگین هموزن نیز تحولات روز سه‌شنبه نقشی سازنده ایفا کرد، به‌نحوی‌که این نماگر نیز به موازات پیشروی دماسنج اصلی بازار افزایشی ۷۳/ ۰درصدی را شاهد بود. اینطور که به‌نظر می‌آید پس از چند ریزش تقریبا شدید در روزهای گذشته، روند کنونی بازار سهام بر مدار اصلاح ریزش یادشده قرار گرفت و خریداران فعال در این بازار در تلاش هستند تا نمادهای دارای پتانسیل کافی را از افتادن در دام یک روند نزولی بازدارند. دقیقا به همین دلیل بود که در روز گذشته تقاضا برای نمادهای کوچک در بازار بیش از نمادهای بزرگ بود و شرایط یادشده به رشد تقریبا دوبرابر شاخص‌کل در نماگر هموزن انجامید. چنین وضعیتی عموما ناشی از آن است که در وضعیت کاهش تقاضا در بازار سهام، فعالان کوتاه‌مدتی‌تر بازار در کنار اشخاص حقیقی یا حقوقی خوشبین، به سمت نمادهایی می‌روند که امکان افزایش قیمت در آنها بیشتر است. به‌نظر می‌آید به همین دلیل بوده که در روز سه‌شنبه میزان رشد شاخص هموزن اگرچه ناچیز اما بیشتر از نماگر اصلی بوده است.
بررسی آمار و ارقام به ثبت رسیده در بازار سهام طی روز گذشته حکایت از آن دارد که ارزش معاملات خرد طی روزهای گذشته روند نزولی جدی را شاهد بوده است. معاملات روز اخیر در حالی به اتمام رسید که این سنجه مهم در سال‌جاری به کمترین میزان ثبت‌شده خود رسید و تا سطح ۲۵۷۲ میلیارد‌تومان کاهش یافت؛ این در حالی است که تا همین دو هفته قبل ارزش معاملات در برخی از روزها به بیش از دوبرابر رقم یادشده رسیده بود. در شرایط کنونی مشخص نیست که این سیر نزولی در ارزش معاملات خرد تا کجا ادامه پیدا خواهد کرد، با این‌حال چیزی که واضح است اینکه در تلاقی میان عرضه و تقاضا، میزان فروش نیز به سبب خروج مستمر پول حقیقی تا حدی کاهش پیدا کرده که سطح ناچیز تقاضا در شرایط فعلی نیز می‌تواند معادله مذکور را به نفع خریداران سهام تغییر دهد و منجر به افزایش قیمت‌ها شود.
فارغ از پایین‌بودن ارزش معاملات خرد اما می‌توان اینطور برداشت کرد که در بحث خروج پول حقیقی در بازار در همچنان بر همان پاشنه قبلی می‌چرخد.
دهمین روز از خردادماه سال‌جاری نیز در حالی به گذشته بورس تهران پیوست که در این روز ۱۴۱ میلیارد‌تومان دیگر از سرمایه حقیقیها از بازار خارج شد. گفتنی است طی روز یادشده از ۳۲۲ نماد معامله‌شده، قیمت پایانی ۱۹۱ سهم (۵۹ درصد) مثبت بود و در مقابل ۱۱۲ سهم (۳۵درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۴۱ نماد (۱۳ درصد) صف خریدی به ارزش ۷۶ میلیارد‌تومان تشکیل دادند اما در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۹ نماد بورسی (۳ درصد) به ارزش ۴۵ میلیارد‌تومان بودیم.
همچنان امیدوار به پالایشی
اما از ساز ناکوک عرضه و تقاضای حقیقیها در بازار سهام که بگذریم می‌توان در برخی از صنایع و گروه‌های بازار همچنان حال تقاضا را خوب یافت. یکی از این صنایع گروه پالایشی است که در طول ماه‌های اخیر به مدد رشد قیمت جهانی نفت رشد قابل‌توجهی را شاهد بوده است. بررسی‌ها حکایت از آن دارد که با افزایش قیمت نفت در بازارهای جهانی و متعاقبا افزایش قابل‌توجه بهای طلای‌سیاه به‌خصوص بعد از شروع جنگ میان اوکراین و روسیه شرایط در این صنعت رو به بهبود گذاشته و اوضاع را به سمتی برده که امیدواری به وضعیت بنیادی پالایشی‌ها در بازار سهام داخلی نیز بیشتر شود. بر این اساس می‌توان گفت تا زمانی که جنگ در روسیه و اوکراین به‌نحوی ادامه یابد که عرضه نفت فاصله‌ای قابل‌توجه با تقاضا داشته باشد، می‌توان فرض را بر این گذاشت که اوضاع پالایشی‌ها نیز در بازار داخلی رو به بهبود بگذارد. البته باید در همین بین به این نکته نیز توجه داشت که صنعت یادشده همواره یکی از مهم‌ترین صنایع اثرپذیر از تصمیمات دولتی است و در صورتی‌که دولت بخواهد بر روی سود آن دست بگذارد، عملا کمترین مقاومتی با تصمیم دولت برای ذی‌نفعان صنعت یادشده میسر نخواهد بود.
همان‌طور که در گزارش‌های قبلی نیز به آن اشاره شد قیمت نفت از اواسط سال‌میلادی گذشته و در شرایطی بالا رفت که پس از گشایش‌های اقتصادی ناشی از توزیع بین‌المللی واکسن کرونا تقاضا برای نفت بیشتر شد و افزایش نسبی رونق تقاضا در این میان همسو با انتظارات تورمی شد که به واسطه افزایش پایه پولی در ترازنامه بانک‌های مرکزی شکل گرفت. همین امر راه را برای رشد قابل‌توجه قیمت نفت فراهم کرد، با این‌حال مساله وقتی بغرنج شد که شروع جنگ میان اوکراین و روسیه راه را برای کاهش جدی عرضه نفت و فرآورده‌های تولید‌شده از آن فراهم کرد. به‌دنبال این رویدادها در ماه‌های اخیر قیمت نفت به‌راحتی توانست بالای سطح ۱۰۰دلار در هر بشکه تثبیت شود. در ادامه این رویدادها روز گذشته اتحادیه اروپا واردات دریایی نفت از روسیه را تحریم کرد. همین امر سبب شد تا قیمت هر بشکه نفت‌برنت دریای شمال به بالای ۱۲۰ دلار در هر بشکه صعود کند که به خودی خود خبر مطلوبی برای اقتصاد جهانی نیست اما توانسته بازار معاملات نمادهای پالایشی در ایران را گرم نگه‌دارد.
هر روز بی‌تفاوت‌‌‌‌‌‌‌‌تر
نکته دیگری که در کنار رونق نسبی نمادهای پالایشی می‌توان به آن اشاره کرد این است که بازار در ماه‌های اخیر و با کند‌شدن روند مذاکرات برجامی نشانه‌هایی از نا امیدی را نسبت به مساله یادشده از خود به نمایش گذاشته است. بورس تهران در حالی معاملات روز قبل را به اتمام رساند که بر روی تابلوی معاملات هیچ اثر مثبتی از سفر علی باقری‌کنی، معاون وزیر امورخارجه و مذاکرهکننده ارشد ایران به نروژ که گفته شده با هدف بازکردن گره تحریم‌ها انجام‌شده، دیده نشد.
معاملات دو گروه خودرویی و بانکی در حالی ادامه یافت که هیچ تغییری ناشی از خبر یادشده را در خود به تصویر نکشیدند؛ این در حالی است که دو گروه یادشده همواره به چنین اخباری واکنش مثبت نشان می‌دادند و احتمالا اگر همین خبر ۶ماه قبل منتشر می‌شد می‌توانست منجر به تشکیل صف خرید در برخی از نمادهای یادشده شود، با این‌وجود در روز معاملاتی اخیر در حدود ۵۰ میلیارد‌تومان از سرمایه حقیقیها از سهام بانکی خارج شد که در بین تمامی صنایع بیشترین رقم را شامل می‌شود. به هر روی آنچه که واضح است اینکه تکرر آمد و شد‌ها در یک سال‌اخیر و بی‌ثمر ماندن مذاکرات در افکار عمومی راه را برای بی‌تفاوتی بازار سهام به خبرهای یادشده فراهم کرده است. این امر حکایت از این واقعیت دارد که دیگر نمی‌توان تاثیر برجام احتمالی در بازار یادشده را به وضوح سنجید و اگر هم قرار باشد شوکی از این بابت به بازار سهام وارد شود مسلما شوک موردنظر وقتی روی خواهد داد که با قطعی‌شدن ماجرا راه برای رشد قیمت ارز در کوتاه‌مدت بسته شود.
