شاخص سهام به یک قدمی سقف ۱۴۰۰ رسید
صعود بورس با دو محرک
بازار سهام در روز پایانی هفته شگفتی‌ساز شد و درحالی‌که بسیاری از فعالان آن انتظار آخر هفته‌ای آرام را داشتند بر بال دو عامل رشد قیمت دلار و تشدید انتظارات تورمی ناشی از افزایش قیمت کالاهای اساسی و ادامه انتظار برای احیای برجام به پرواز درآمد. در این روز شاخص‌کل بورس به میزان ۶۲/۱درصد رشد کرد و شاخص هموزن به‌عنوان نماگر بازتاب‌دهنده نمادهای کوچک در حدود ۲/۲درصد رشد قیمت داشت. بر این اساس به‌نظر می‌آید که بازار سهام در شرایط کنونی به درست یا غلط خود را آماده کرده تا بازتاب‌دهنده افزایش قیمت در صنایع گوناگون باشد و با اتکا بر حرف مسوولان مبنی‌بر افزایش‌نیافتن قیمت کالاهای دیگر از الگوی رخ‌داده در سال‌های قبل پیروی کند.
بورس و تورم
بورس و فرابورس در واپسین روز معاملاتی هفته عملکردی دور از انتظار داشتند. در این روز بازار سهام در بسیاری از نمادهای خود شاهد افزایش تقاضا بود و همین موجب شد تا در پایان معاملات روز چهارشنبه نماگر اصلی بورس با رشدی ۶۲/۱درصدی به‌کار خود خاتمه دهد.
بر این اساس معاملات روز یادشده در شرایطی خاتمه یافته است که شاخص‌کل به محدوده یک‌میلیون و ۵۶۴ هزار واحد رسیده است. رشد بیش از ۲۴هزار و ۹۰۰ واحدی شاخص یادشده در این روز در حالی رقم خورد که شاخص هموزن نیز صعودی قابل‌توجه را به نمایش گذاشت. بر این اساس نماگر یادشده به میزان ۲۲/۲درصد در آخرین روز هفته جاری پیشروی داشت که به نسبت شاخص‌کل میزان بیشتری را شامل می‌شود. این نشان می‌دهد که نمادهای کوچک بازار در روز گذشته برخلاف بسیاری از روزهای دیگر نه‌تنها از نمادهای بزرگ بازار در جذب سرمایه مردم جانمانده‌اند، بلکه توانسته‌اند در رویارویی با تحولات رخ داده در روز گذشته به‌خوبی با شرایط جدید وفق پیدا کنند.
بررسی معاملات انجام‌شده در روز چهارشنبه حکایت از آن دارد که نمادهای بورسی و فرابورس در خلال معاملات روز چهارشنبه واکنش قابل‌توجهی به تصمیمات دولت داشته‌اند. بر این اساس طی آخرین اخبار اعلام‌شده قرار است تا دولت نرخ فروش چهار کالای مرغ، تخم‌مرغ، لبنیات و روغن را افزایش دهد. شب قبل از آن نیز آماری درخصوص نرخ‌های جدید این کالاها منتشر شد که البته موردتایید دولت قرار نگرفت. همین امر سبب شد تا موتور انتظارات تورمی درخصوص سایر کالاها نیز درمیان مردم روشن شود و در آخرین معاملات هفته جاری هجوم تقاضا به سمت نمادهایی را شاهد باشیم که به‌زعم بسیاری از سرمایه‌گذاران خرد احتمال افزایش قیمت در آنها کم نیست. بر این اساس افزایش قیمت بیشتر درمیان نمادهای کوچک‌تر بازار نسبت به نمادهای شاخص‌ساز حکایت از آن دارد که انتظارات تورمی حالا در جامعه به سمتی رفته که مردم عادی بیش از هر چیز انتظار افزایش قیمت در کالاهای مصرفی خود به‌خصوص اقلام خوراکی و کالاهایی را دارند که استفاده از آن به‌طور مستقیم با معیشت ملت گره خورده است. بر این اساس بررسی ورود و خروج سرمایه به گروه‌های مختلف حکایت از آن دارد که گروه دارویی درمیان صنایعی که در روز گذشته خالص خرید حقیقی مثبت را به ثبت رسانده‌اند، رتبه اول را دارا است. این گروه آخرین روز از معاملات سومین هفته از ماه اردیبهشت را با جذب بیش از ۳۲ میلیارد‌تومان از سرمایه‌های مردم به اتمام رسانده است. درمیان سایر صنایعی که در روز چهارشنبه توانسته‌اند اعتماد حقیقی‌ها را جلب کنند گروه‌های دیگری از این دست نیز به چشم می‌خورند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به «گروه غذایی»، «لاستیک و پلاستیک» و «زراعت» و غیره اشاره کرد.
مردم و الگوهای تکراری
واکنش یادشده در شرایطی رقم خورده است که بنا بر گفته‌های شخص وزیر کشور افزایش قیمت یادشده تنها محدود به چهار کالای مرغ، تخم‌مرغ و لبنیات و روغن است. اینطور که به‌نظر می‌رسد رشد شتابان قیمت‌ها بیش از هر چیز مرهون سابقه‌ای است که نه دولت سیزدهم بلکه کلا نهاد دولت در دهه‌های اخیر از خود به‌جا گذاشته است. در سال‌های اخیر بارها شاهد بوده‌ایم که سخنان دولتمردان درخصوص گران‌نشدن قیمت سایر کالاها به‌نحوی بوده که با فاصله کوتاهی از درج آن خبرها، قیمت‌ها افزایش پیدا کرده است. تجربه موج‌های گرانی سنگین در سال‌های ۹۱ تا ۹۲ و ۹۷ تا ۹۹ نه فقط در بورس بلکه در سطح عمومی قیمت‌ها حکایت از آن دارد که رفتار مردم نسبت به گفته‌های مسوولان حساسیت خاصی داشته است، از همین‌رو بورس هم این‌بار سعی کرده تا تمامی انتظارات را در خود بازتاب بدهد که از این بابت می‌توان گفت به‌عنوان دماسنج اقتصاد کشور تا به اینجای کار بهترین عملکرد را داشته است. اینطور که به‌نظر می‌آید بورس در‌ماه‌های نخست سال۱۴۰۱ مجددا به سمتی می‌رود که با بازتاب دادن رکود در قیمت‌ها احتمالا راه را برای تداوم روند صعودی هموار کند.
با این حال باید به این نکته نیز توجه داشت که نقش تمامی این اتفاقا هرچه که باشد با اثر روانی نرخ ارز چندان قابل‌مقایسه نیست. در روزهای اخیر قیمت دلار نیز در بازار آزاد نسبت به گذشته وضعیت متفاوتی داشته و اهالی بازار سرمایه هم با داشتن توجه به این وضعیت است که قیمت‌ها را بر روی تابلوهای معاملاتی جابه‌جا می‌کنند.
نگاه بورسی به رشد دلار
نکته مهم معاملات روز چهارشنبه و عاملی که به جز افزایش قیمت چهار کالای یادشده توانست قیمت‌ها را افزایش دهد رشد بهای دلار و افزایش قیمت آن تا محدوده ۳۰هزار‌تومان بود. در این روز دلار با افزایش تقاضا توانست پس از مدت طولانی یعنی در حدود ۴ماه گذشته، مجددا به محدوده ۳۰هزار‌تومانی بازگردد.
همین امر مبنایی شده تا مردم با تورم آشنای ایران بار دیگر خود را برای کابوس رشد قیمت دلار آماده کنند. در حال‌حاضر وضعیت بازار ارز به‌نحوی است که برخی از مردم انتظار دارند تا مقاومت تاریخی یادشده بار دیگر در سال‌جاری لمس شود و در صورتی‌که عرضه‌ای جدی حجم موجود تقاضا را محدود نکند بهای ارزهای خارجی در مقابل ریال از رکوردهای به ثبت رسیده در سال۹۹ بگذرد.
البته باید توجه داشت که این احتمال نمی‌تواند به خودی خود منجر به رشد سودآوری سهام در سال‌مالی جاری شود؛ چراکه قیمت ارز در سامانه نیما همچنان در محدوده اراده دولت تغییر می‌کند و ماندگاری آن در محدوده ۲۴هزار‌تومان مانع از آن خواهد شد تا در عمل افزایش قیمت سهام توجیه چندانی داشته باشد.
همان‌طور که «دنیای‌اقتصاد» در ماه‌های گذشته بارها مورد‌توجه قرار داده است قیمت ارز در بازار آزاد صرفا می‌تواند اثر روانی بر این بازار بگذارد و در صورتی‌که دولت تمایلی به کم‌کردن فاصله میان نرخ ارز کنترل شده و آزاد نداشته باشد نمی‌توان به سود بیشتر سهام در این وضعیت دل خوش کرد، با این‌حال همواره بازار سهام و سهامداران نسبت به تغییر قیمت رخ داده در بازار ارز تهران حساس بودند و روز گذشته نیز همین موضوع باعث بازگشت تقاضا برای خرید سهام دلاری بورس تهران شد.
بورس چهارشنبه در آینه ارقام
در روزی که شاخص‌کل بورس تهران با افزایش ۶۲/۱درصدی همراه شد، از مجموع ۳۲۷ نماد معامله‌شده در این بازار، قیمت پایانی ۲۹۸ سهم (۹۱ درصد) مثبت بود و در مقابل ۲۳ سهم (۷ درصد) در سطوح منفی دادوستد شدند. در این بازار ۱۰۲ نماد (۳۱ درصد) صف خریدی به ارزش ۷۳۳ میلیارد‌تومان تشکیل دادند. در بورس چهارشنبه هیچ نمادی شاهد شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری صف‌فروش نبود. در فرابورس ایران اما در روزی که آیفکس رشد ۴۵/۱درصدی را ثبت کرد، ۱۴۲ نماد معامله شدند که در این میان قیمت ۱۲۰ سهم (۸۵ درصد) مثبت و ۱۹ سهم (۱۳ درصد) منفی بود. در این بازار ۵۸نماد (۴۱ درصد) صف خریدی به ارزش ۱۹۵میلیارد‌تومان تشکیل دادند و در مقابل شاهد شکل‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیری صف‌فروش در ۵ نماد فرابورسی (۴ درصد) به ارزش ۶میلیون‌تومان بودیم. بازار پایه نیز روز چهارشنبه میزبان دادوستد ۱۵۵نماد بود. در این ۱۲۰ سهم (۷۷درصد) مثبت ماندند و در مقابل شاهد ۳۰ سهم (۱۹ درصد) در محدوده منفی بودیم. در این بازار نیز ۷۴ نماد (۴۸ درصد) صف خریدی به ارزش ۱۶۰ میلیارد‌تومان شکل دادند و صف‌فروش در این بازار به ۲۰ نماد (۱۳ درصد) با ارزشی بالغ ۲۹ میلیارد‌تومان اختصاص پیدا کرد. بررسی نسبت سهام معامله‌شده در سطوح مثبت بازار با سطوح منفی حکایت از آن دارد که این بازار در حال‌حاضر به جز در موارد خاص دلیلی برای ضعف نشان‌دادن در مقابل شرایط موجود ندارد و آنچه که توانسته منجر به رونق دوباره آن شود تنها انتظارتی است که در جامعه حول‌محور تورم شکل گرفته است.
دقیقا به همین دلیل است که در روز جاری بیشترین خالص ورود پول حقیقی به نمادهایی بود که می‌توانند این تورم را در عملکرد خود منعکس کنند. تمامی این عوامل سبب شد تا در روز گذشته خالص تغییر مالکیت ۲۰۹میلیارد‌تومانی حقوقی به حقیقی در بورس تهران به ثبت برسد و ارزش معاملات خرد این بازار ۴۴۳۹ میلیارد‌تومان باشد.
نکته مهم در این میان این است که ارزش معاملات خرد بنا به آنچه که در روزهای گذشته نیز به آن اشاره شد چندان تغییری نکرده است. این امر حکایت از آن دارد که یا در روزهای کنونی تمایل به سمت صندوق سرمایه‌گذاری افزایش یافته یا اینکه به‌رغم تمامی نکات مثبت چه در داخل و چه در بازارهای جهانی همچنان ترس در این بازار وجود دارد و سرمایه‌گذاران خرد نمی‌خواهند تا با ورود حجم وسیعی از سرمایه‌های خود به بورس، بر روی دارایی‌های خود ریسک زیادی را متحمل شوند.
