بازار سهام در آخرین فصل از سال با چه ریسک و فرصت‌‌هایی مواجه می‌شود؟

هواشناسی بورس در زمستان ۱۴۰۰

دنیا‌‌‌‌ی‌‌‌‌اقتصاد : پاییز۱۴۰۰ نه‌‌‌‌‌‌‌‌تنها کم‌بارتر از سال‌های گذشته بود و خبری از باران‌‌‌‌های پاییزی نبود، برای بازار سرمایه هم دستاوردی نداشت. گرچه ابتدای فصل سهامداران روزهای سبز بورس را می‌‌‌‌دیدند و وضعیت بازار کمی بهبود یافته بود اما هرچه از نیمه دوم پاییز می‌‌‌‌گذشت، ریزش‌‌‌‌ها در بازار شتاب بیشتری می‌گرفت و روزهای سرخ‌‌‌‌پوشی شاخص بیشتر از روزهای مثبت آن می‌شد. بلاتکلیفی دولت در روند قیمت‌گذاری خودرو و در شوک‌‌‌‌های لایحه بودجه سال آینده به صنایع و شرکت‌های بورسی، سبب شد تا شاخص سهام آذرماه را با افت حدود ۵‌درصدی پشت‌سر بگذارد و از رقبای خود در کسب بازدهی عقب بماند.

این ورق اما با بسته ۱۰‌بندی دولت برای حمایت از بازار سهام برگشت و در روزهای آخر آذر رشد بازار شروع شد، به‌طوری که بازار دو روز نخست کاری از فصل زمستان را با رشد حدود ۷۰ هزار واحدی به پایان رساند. کارشناسان و فعالان بازار سرمایه پیش‌‌‌‌بینی می‌کنند که زمستان فصل رونق بورس در سال۱۴۰۰ خواهد بود. هرچند به اعتقاد آنان سایه ابهامات همچنان بر سر بازار وجود دارد اما حجم معاملات در این فصل بهتر خواهد بود.

   افزایش حجم تقاضا در بهمن

احسان رضاپور، کارشناس بازار سرمایه: در هفته‌‌‌‌‌‌‌‌های اخیر یعنی نیمه دوم پاییز بازار ریزش‌‌‌‌های پرشتابی را تجربه کرد. این ریزش‌‌‌‌ها در پی رفتار تصمیم‌گیران و سیاستگذاران بود که باعث شد ابهامات در بازار افزایش پیدا کند، تا جایی‌که فرمان ۱۰‌ماده‌‌‌‌‌‌‌‌ای را شاهد بودیم و وزیر اقتصاد با این فرمان بخشی از ابهامات را تعیین‌تکلیف کردند.

این مصوبات که شامل ۱۰‌بند می‌شد، نگرانی سرمایه‌‌‌‌گذاران در برخی از زمینه را رفع کرد و تا حدی تکلیف روشن شد، با این حال شاهد بودیم که این بسته حمایتی هم نتواست به اندازه کافی اعتماد سرمایه‌‌‌‌گذاران و سهامداران را جلب کند.

مهم‌ترین دلیل آن هم این است که وعده‌‌‌‌ها، قول‌‌‌‌ها و مصوبه‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که برای حمایت از بازار سرمایه وجود داشته در روند اجرا یا با کندی زیادی مواجه بوده یا بعضا خیلی زود تغییر کرده و به دلیل عدم‌هماهنگی‌‌‌‌‌هایی که وجود داشته اجرایش متوقف شده یا به تاخیر افتاده است که یکی از نمونه‌‌‌‌های این دست از مصوبه‌‌‌‌ها درباره قیمت‌گذاری خودرو بود که با آن وضعیت مواجه شد و بازار را تحت‌‌‌‌تاثیر قرار داد، بنابراین تکرار چنین اتفاق‌‌‌‌‌هایی باعث شده که سرمایه‌‌‌‌گذاران با خود تصور کنند نباید به این مصوبات یا این دست اظهارنظرها خوش‌‌‌‌بین باشند، روی آنها حساب کنند و بهتر است که منتظر عملیاتی‌شدن این مصوبات باشند تا سرمایه‌‌‌‌گذاری با ریسک کمتری انجام دهند.

البته درست است که روزهای اول زمستان تحت‌‌‌‌تاثیر مصوبه جدید دولت یعنی همان بسته حمایتی ۱۰ بندی قرار گرفت و ریزش‌‌‌‌ها متوقف و بازار با اقبال مواجه شده است اما به‌نظر می‌رسد سایه نگرانی‌‌‌‌ها همچنان بر سر بازار وجود دارد و چنانچه اخبار ضدونقیضی در روزهای آینده به بازار مخابره شود، می‌تواند انگیزه سرمایه‌‌‌‌گذاران را برای خرید سهام شرکت‌ها در قیمت‌های رشدیافته چند روز اخیر کاهش دهد. طبیعتا اگر با افزایش عرضه‌‌‌‌ها مواجه شویم مجددا روند نوسانی بازار که در چند‌ماه اخیر تجربه کردیم، تکرارپذیر خواهد شد.

البته باید در نظر داشت که هرچه جلوتر می‌‌‌‌رویم اثرات دلار نیما ۲۴ هزار تومانی و عملکرد فروش شرکت‌ها با شرایط جدید و قیمت‌های رشدیافته در صورت‌های مالی شرکت‌ها هم نمود بیشتری پیدا می‌کند و فعالان بازار شاید برای فروش سهام شرکت‌هایشان در هر قیمتی مقاومت بیشتری نشان دهند و تمایل به عرضه کاهش پیدا کند؛ به‌خصوص اینکه جذابیت در بازارهای دیگر به دلیل چشم‌‌‌‌اندازی که وجود دارد، بیشتر نخواهد بود.

نکته‌‌‌‌ای که وجود دارد این است که بازار به‌صورت سنتی اغلب در زمستان تحت‌‌‌‌تاثیر گزارش‌‌‌‌های ۹ ماهه که معمولا در اوخر دی‌ماه به بازار مخابره می‌شود، قرار می‌گیرد.انتظار است که این گزارش‌ها امسال گزارش‌‌‌‌های خوبی باشند و بتوانند قیمت فعلی سهام شرکت‌ها را خیلی خوب توجیه کنند و از پتانسیل‌‌‌‌های آنها حکایت داشته باشند، بنابراین انتظار است که این گزارش‌ها محرک خوبی برای بازار در بهمن‌ماه باشند و شاید بتوانند بازار را در بهمن‌ماه به ایام مناسبی برای معامله تبدیل کنند و شاهد افزایش حجم معاملات و ارزش معاملات و شاخص‌‌‌‌ها باشیم. به‌جز این موضوع اگر سال‌های قبل را مرور کنیم، به واسطه رفتارهای تاریخی و مناسبتی، بهمن ماه، ‌ماه بهتری برای بازار سرمایه بوده و خیلی مواقع این رفتار بازار تکرار شده است.

از سوی دیگر در نیمه دوم اسفند‌ماه افزایش عرضه‌‌‌‌ ناشی از نیاز به نقدینگی برخی شرکت‌ها جهت تامین هزینه‌‌‌‌های پایان سال، تسویه‌حساب برخی از کار‌گزاری‌‌‌‌ها؛ شناسایی سود یا اصلاحات در پرتفوی خود را داریم. این فاکتورها باعث می‌شوند که نیمه دوم و اسفند‌‌‌‌‌ماه به ماه‌‌‌‌های پرعرضه‌‌‌‌‌‌‌‌تر و بعضا کم‌بازده‌‌‌‌تر تبدیل شوند که البته فرصت‌های خرید خوبی در اسفند‌ماه برای سرمایه‌‌‌‌گذارانی که با دیدگاه بلندمدت یا فصل مجامع سهام را خریداری می‌کنند به‌وجود می‌‌‌‌آید. البته هنوز ابهاماتی در بازار وجود دارد که برخی از آنها مانند نهایی‌شدن لایحه بودجه می‌تواند برداشته شود و به کمک بازار بیاید و یک‌سری از نگرانی‌‌‌‌ها را برطرف کند که برطرف‌شدن این نگرانی‌‌‌‌ها می‌تواند اثر مثبتی روی بازار بگذارد و باعث رشد آن شود.

  افزایش حجم معاملات در زمستان

پیمان حدادی، کارشناس بازار سرمایه: در شرایط فعلی و با توجه به ابهاماتی که وجود دارد پیش‌‌‌‌بینی هفته آینده بازار دشوار است؛ چه برسد به یک فصل، چون عواملی بسیاری در تعیین مسیر بورس دخیل هستند که باید تکلیف آنها مشخص شود. یکی از این مسائل لایحه بودجه سال آینده است که ممکن است مجلس تغییرات زیادی در آن ایجاد کند. از سوی دیگر مساله مذاکرات هسته‌‌‌‌ای و اینکه چه اتفاقی می‌‌‌‌افتد نیز اثرگذار خواهد بود و نتیجه مذاکرات بر اینکه بازار سرمایه در فصل زمستان چه روندی داشته باشد اثر دارد. به همین دلیل سخت است که وضعیت بازار را برای یک فصل پیش‌‌‌‌بینی کنیم ولی موضوعی که می‌توان با قطعیت گفت این است که وضعیت بازار در فصل زمستان از پاییز امسال بهتر خواهد بود، یعنی هم حجم معاملات و هم قیمت‌ها در فصل زمستان رشد خواهد داشت.

   بازار پتانسیل قابل‌‌‌‌توجهی برای رشد در فصل زمستان دارد

بهروز شهدایی، کارشناس بازار سرمایه: اکنون سهامداران در فضای پر از ابهام در حال معامله هستند. این فضای پر از ابهام هم شامل بحث‌های سیاسی داخلی است، هم مسائل سیاسی و بین‌‌‌‌المللی است و هم موضوع‌‌‌‌‌هایی است که متاسفانه هر سال دور‌‌‌‌ه‌‌‌‌ای در قالب لایحه بودجه بر بازار سایه می‌‌‌‌افکند و می‌تواند تنشی در بازار ایجاد کند. پیش‌‌‌‌بینی اینکه ما در زمستان وضعیت بازار چگونه خواهد بود، سخت است و باید تکلیف ابهامات و پارامتر‌هایی که مطرح شد روشن شود، اما اگر این پارامترها را حذف کنیم و بازار را به‌صورت انتزاعی نگاه کنیم، می‌توان گفت که بازار باید در زمستان رشد کند.

با توجه به وضعیت تورمی که شاهد آن هستیم، حتی اگر بازار بخواهد خود را متناسب با تورم تعدیل و اصلاح کند (نه رشد و توسعه در شرکت‌ها) یک پتانسیل عجیب در درون بازار برای رشد وجود دارد، اما اینکه این پتانسیل چطور بتواند به منصه‌ظهور برسد، لازم است که پارامترهای جانبی بیاید و سیگنال مناسب را به آن بدهد. اکنون با توجه به ساختار بودجه‌‌‌‌ای که چیده شده و نیاز دولت به تامین‌مالی از بازار بدهی از یک‌سو و از سوی دیگر ابهامی که همچنان درباره مذاکرات هسته‌‌‌‌ای و نتیجه آن وجود دارد (که با توجه به شروع سال جدید میلادی می‌تواند موقتا متوقف شود) می‌تواند به‌عنوان ترمز برای بازار تلقی شود، در غیر این‌صورت بازار پتانسیل خوبی برای رشد دارد. اینکه تکلیف بازار روشن نمی‌شود و برخی از پارامترهای اقتصادی برای بازار مشخص نیست کار را خراب می‌کند و جلوی رشد بازار را می‌گیرد. مثلا هر سال شاهد دستکاری نرخ گاز هستیم یا نرخ بهره را هر سال بالا و پایین می‌کنند! صبح قانون می‌‌‌‌گذارند که فولاد صادر شود یا سنگ‌آهن صادر نشود، بعدازظهر لغو می‌کنند، فلان محصول مشمول مالیات شود و الی‌‌‌‌آخر. همه اینها بازار را سرگردان می‌کند و سرمایه‌‌‌‌گذار را فراری می‌دهد.  یک الگو بگذارند و بر اساس آن الگو عمل کنند. بازار خودش سواد دارد و حساب می‌کند. اینکه هر روز یک خبر و یک تصمیم گرفته شود ابهامات بازار را افزایش می‌دهد. اینکه سرمایه‌‌‌‌گذار نمی‌‌‌‌داند فردا قرار است چه اتفاق بیفتد بسیار آسیب‌‌‌‌زاست. مثلا یک روز آقای وزیر یک حرف ‌‌‌‌می‌زند و بازار کلا منفی می‌شود، روز بعد مجلس تصمیم دیگر می‌گیرد و روند بازار تغییر می‌کند و مثبت می‌شود. بازار وقتی ثبات نداشته باشد، تصمیم‌گیری سخت می‌شود. زمانی بود که گفته می‌شد ارز جزو بازارهای ریسکی است ولی واقعیت این است که اکنون بازار سرمایه از بازارهای فارکس و کیرپتو ریسک بیشتری دارد. این ریسک است که بازار را می‌‌‌‌‌‌‌‌ترساند. اینکه می‌‌‌‌گوییم ما از بازار سرمایه حمایت می‌کنیم، بورس در اولویت دولت است یا سه روزه وضعیت بورس را بهبود می‌دهیم از اساس غلط است. سرمایه‌‌‌‌گذاران هیچ‌کدام از اینها را نمی‌‌‌‌خواهند؛ آنها فقط می‌خواهند که تکلیف مسائلی که در حیطه اختیارات مسوولان است مشخص شود. در این صورت بازار خودش شعور دارد و می‌‌‌‌داند چه کند. اکنون بازار سرمایه در ذات خود پتانسیل رشدهای بسیار قابل‌توجهی دارد.