کارشناسان با روند فعلی بازار به سهامداران توصیه می‌کنند
معامله هیجانی در بورس ممنوع
جابه‌‌‌جایی سهام ضعیف با سهم‌‌‌های بنیادی
علیرضا مستقل، کارشناس بازار سرمایه: برای افرادی که سال‌هاست در بازار سهام هستند، اینکه شاخص دوره‌ای صعودی یا نزولی باشد، اتفاقی طبیعی به شمار می‌رود و عجیب نیست. اما یک استراتژی که سهامداران باید در این شرایط در پیش گیرند این است که پرتفوی خود را بازبینی مجدد کنند تا ببینند پارامترهایی که به خاطر آنها سهام را خریداری کردهاند همچنان برقرارند یا خیر. یعنی پارامترهای موثر بر افزایش قیمت سهم همچنان برقرار است و به همان میزانی که روی آن تحلیل داشتند وجود دارد یا خیر. اگر این پارامترها همچنان برقرار بود مشکلی نیست و می‌توانند سهم خود را با خیال راحت نگه دارند چون بالاخره دیر یا زود روند بازار برمی‌‌‌گردد. بنابراین اگر آن پارامترها سرجای خود باشند قطعا بازده خوبی می‌‌‌گیرند.
نکته بعدی که سهامداران باید در نظر بگیرند این است که باید ببینند برای چه مدت سهام خریدند! اگر برای کوتاهمدت سهمی را خریده‌‌‌اند شاید بهتر باشد سهام را بفروشند. در روندهای نزولی هرچند بعضا بازگشت‌‌‌های مثبت هم داریم اما تصمیم به فروش فردا با تصمیم به فروش پس‌‌‌فردا شاید ۵درصد با هم فرق داشته باشد که البته هر زمان روند نزولی باشد این ۵درصد رو به پایین خواهد بود. بنابراین اگر سرمایه‌گذاری کوتاهمدت بوده باید این استراتژی رعایت شود و خروج از بازار رخ دهد ولی اگر نگاه بلندمدت بوده و پرتفوی خود را هم بررسی کردند و سهامی که انتخاب کردند همچنان وضعیت خوبی دارد می‌توانند با خیال راحت آن را نگه دارند. کار دیگری که سهامداران می‌توانند انجام دهند و بهتر است انجام دهند این است که سایر سهم‌‌‌های بازار را هم بررسی کنند. ممکن است در منفی‌‌‌هایی که در بازار داریم سهمی بیش از اندازه یا سهمی کمتر افت کرده باشد اما از قضا سهامی که بیشتر افت کرده شرایط فاندامنتال بهتری از سهامی که الان در سبد داریم، داشته باشد. این جا‌‌‌به‌‌‌جایی‌‌‌ها معمولا باعث می‌شود بازدهی پرتفوی بهتر شود. اگر هم کسی نقد است می‌تواند با همین شرایط بررسی کند و سپس وارد بازار شود و چه با دید کوتاهمدت، چه با دید بلندمدت احتمالا سود خواهد کرد. در هر حال زمانی که بازار نزولی است و حتی زمان‌‌‌هایی که بازار صعودی است فشار روانی روی فعالان بازار زیاد است و ضریب خطا و تصمیم‌گیری‌‌‌های احساسی هم افزایش پیدا می‌کند که بعضا در روند نزولی این خطا بیشتر نمود پیدا می‌کند. در این شرایط قفل شدن روی تصمیمات هم به کرات مشاهده می‌شود و سهامداران هیچ تصمیمی نمی‌‌‌گیرند.
از خرید و فروش هیجانی پرهیز کنید
فرهاد رمضان، کارشناس بازار سرمایه: در حال حاضر یک بدبینی بر معاملات سهام حاکم شده و در این شرایط سهامداران اصلا به آینده بازار خوش‌بین نیستند. در این شرایط بهترین کاری که سهامداران می‌توانند انجام دهند این است که صبوری داشته باشند و حوصله کنند و از فروش و حتی خرید هیجانی فاصله بگیرند. اعتقاد دارم عدم‌فروش هیجانی بسیار مهم است اما خرید هیجانی هم نباید صورت گیرد و به همان اندازه آسیب‌‌‌زاست و می‌تواند به شرایط بحرانی دامن بزند. بنابراین سهامداران باید صبوری کنند تا گزارش‌های شرکت‌ها بیاید و ببینیم برای پایان سال چه برنامه‌‌‌ای دارند. الان التهاب در بازار وجود دارد چون از یکسو به پایان سال میلادی نزدیک می‌‌‌شویم و همچنین پایان سال خودمان نیز نزدیک است. اگر سهامداران صبر داشته باشند تا این التهاب از بازار گرفته شود اوضاع بهتر خواهد شد. از سوی دیگر مسائل سیاسی هم وجود دارد و مذاکراتی که پیش رو هست هم می‌تواند بسیار کمک کند تا آرامش به بازار برگردد و به ثبات نسبی برسد. بنابراین صبوری، حفظ آرامش و جلوگیری ار هرگونه معامله هیجانی می‌تواند به ثبات بازار کمک کند. از طرف دیگر شرکت‌ها هم می‌توانند گزارش‌های غیرفصلی و ویژه خود را منتشر کنند تا به معامله‌‌‌گران یک آرامشی بدهند و انتظار سهامداران به‌‌‌گونه‌‌‌ای شود که امید به بازار برگردد. تنها مساله‌ای که الان بازار به آن نیاز دارد امید و اطلاع‌‌‌رسانی درست به بازار است. الان تغییرات مدیریتی اتفاق افتاده و تا این افراد بخواهند برنامه‌‌‌های خود را اجرا کنند زمان می‌‌‌برد و نمی‌توان انتظار داشت که به سرعت همه چیز درست شود.
به صندوق‌های درآمد ثابت پناه ببرید
علیرضا کاهدی، کارشناس بازار سرمایه: استراتژی‌ای که سهامداران باید در پیش بگیرند بستگی به سهم‌‌‌هایی دارد که خریداری کردهاند. اگر سهام فاندامنتال خریده باشند که بهتر است آنها را نگهداری کنند ولی اگر سهامی با دید بازاری خرید کرده باشند شاید اگر آن را به صندوق‌های درآمد ثابت تبدیل کنند بهتر و جذاب‌‌‌تر باشد. اکنون این صندوق‌ها خیلی جذاب هستند و حدود ۲۴درصد بازدهی می‌دهند. بنابراین سهامداران باید بسته به سهمی که در پرتفوی خود دارند استراتژی خود را بچینند. یعنی به صوت کلی نمی‌توان نسخه پیچید. هرچند گاهی بازار به صورت کلی و یکطرفه مثبت یا منفی می‌شود ولی بسته به سهم باید تصمیم گرفت و همان‌طور که گفتم اگر سهام فاندامتال باشد باید آن را نگه دارند در غیر‌این صورت باید یا از بازار خارج شوند یا صندوق‌های درآمد ثابت استراتژی بهتری می‌تواند باشد. به نظر می‌رسد اثر تغییر و تحولات مدیریتی کم‌‌‌‌‌‌کم فروکش کند و تمام شود و همچنین تکلیف مسائل سیاسی و برجام هم شفاف‌‌‌تر شود که در این صورت بازار روند مثبت‌‌‌تری را تجربه خواهد کرد. دلیلش هم فشار تورمی است که در اقتصاد کشور وجود دارد و این مساله بازار را به سمت بالا می‌‌‌کشاند. حتی اگر ابهام برجام در کوتاهمدت هم برطرف نشود باز هم به بازار از نظر قیمت دلار کمک می‌کند چون این ابهام قیمت دلار را بالا نگه می‌‌‌دارد و به تناسب آن بازار هم رو به بالا خواهد بود. اما در کل فشار تورمی چه با قیمت دلار بالا و چه با حل مساله برجام ادامه خواهد داشت. در گزارش سازمان برنامه بودجه هم تورم ۴۰درصدی را پیش‌بینی کرده بودند که اثر این فشار تورمی به بازار سرمایه منتقل و باعث رشد بازار می‌شود.
