حسابرسان و گزارش تفسیری مدیریت
۱- مفروضات پیشبینی صورت سود و زیان (شامل متغیرهای در اختیار مدیریت) برای کلیه شرکتهای پذیرفته شده در بورس و فرابورس در قالب جداول «خلاصه اطلاعات تفسیری» ارائه شود.
۲- جداول تحلیل حساسیت سود(زیان) به ازای هر سهم در فصل «نتایج عملیات و چشماندازها» در گزارش تفسیری مدیریت برای صنایع محصولات شیمیایی، فلزات اساسی، استخراج کانههای فلزی، فرآوردههای نفتی، کک و سوخت هستهای و صنعت سیمان، آهک و گچ در جداول مشخص شده همراه با مفروضات مربوط در جداول گزارش مزبور ارائه شود.اینکه شرکتها تا چه اندازه توانایی تهیه و تجزیه و تحلیل چنین اطلاعاتی را دارند بحثی است که باید جداگانه به آن پرداخته شود. موضوع این نوشتار اما، مسوولیت حسابرسان درخصوص گزارش تفسیری است. مسوولیتهای حسابرس نسبت به گزارش تفسیری، موضوع استاندارد بینالمللی ۷۲۰(سایر اطلاعات همراه با صورتهای مالی) است. اگر چه تهیه آن در دستور کار سازمان حسابرسی قرار دارد، اما تا این تاریخ تهیه و تصویب نشده است. طبق بند ۲ استاندارد مزبور، مسوولیت حسابرس کسب شواهدی فراتر از آنچه در حسابرسی صورتهای مالی ضرورت دارد نیست و هیچ نوع اطمینانی نسبت به این گزارش ابراز نمیشود.حسابرس با خواندن این گزارش که بار مسوولیت کمتری نسبت به مطالعه آن دارد، موارد با اهمیت ناشی از ناسازگاری بین اطلاعات مندرج در گزارش مزبور و همچنین شواهدی را که در حین حسابرسی صورتهای مالی کسب کرده است، مورد توجه قرار داده و چنانچه به نظر برسد که این ناهمخوانی وجود دارد، در گزارش حسابرسی خود نسبت به صورتهای مالی باید در بند جداگانهای به آن اشاره کند، بنابراین با توجه به موارد اشاره شده فوق و همچنین بند ۷ استاندارد ۷۲۰، این استاندارد در مورد اطلاعات مالی آتی کاربرد ندارد. افزون بر آن این استاندارد فقط در مورد شرکتهایی که حسابرسی شدهاند کاربرد دارد و گزارشهای بررسی اجمالی را در برنمیگیرد.اظهار نظر نسبت به صورتهای مالی آتی باید طبق استاندارد خدمات اطمینان بخشی ۳۴۰۰ انجام شود که مستلزم انعقاد قرارداد جداگانه و حقالزحمه مناسب است.
ذکر این نکته نیز ضروری است که به منظور ارائه صورتهای مالی آتی در بسیاری از کشورها رهنمودهای نسبتا مشابهی توسط انجمنهای حرفهای تهیه شده است و حسابرسان باید در گزارش خود نسبت به اطلاعات مالی که طبق آن رهنمود تهیه شده است، اظهارنظر کنند. طبق رهنمودهای اشاره شده، صورتهای مالی پیشبینی شده باید شامل صورتهای مالی اساسی و خلاصهای از یادداشتهای پیوست آن صورتها باشد و صرف ارائه صورت سود و زیان پیشبینیشده، ارائه ناقص تلقی شده و نمیتوان نسبت به آن اظهارنظر کرد. به عنوان مثال هزینه تامین مالی یا درآمد سرمایهگذاری در صورتی قابل محاسبه و درج در صورت سود و زیان است که صورت وضعیت مالی پیشبینی شده برای سال مالی آتی تهیه و کسری یا اضافی منابع مالی مورد نیاز یا مازاد تعیین شود. درخصوص ابلاغیه جدید سازمان بورس و اوراق بهادار دور راهکار متصور است؛ یکی اینکه، حسابرسان با درج عبارتی مناسب در بند گزارش تفسیری خود، اطلاعات مالی آتی را مستثنی کنند و دیگر اینکه اینگونه اطلاعات در گزارش دیگری(براساس رهنمودی که تهیه خواهد شد) توسط شرکت تهیه و ارائه شود و حسابرسان نسبت به آن اطلاعات گزارش خود را بر اساس استاندارد ۳۴۰۰ ارائه دهند. حسابرسی و خدمات اطمینان بخشی، استانداردهایی دارد که بدون توجه به آنها و انعقاد قرارداد مربوط و حقالزحمه مناسب، نمیتوان از حسابرسان توقع انجام آن خدمات با قبول مسوولیتهای سنگین را انتظار داشت.