کارشناسان پاسخ دادند
فصل جدید در بازار سهام؟
تهدیدات بازار سرمایه
سرنوشت بورس در۱۴۰۰ به دو عامل تعیین‌کننده بستگی دارد. بازار سرمایه در راستای نتیجه مذاکرات بین‌المللی ایران و قیمت دلار حرکت خواهد کرد. این موضوعی است که برخی کارشناسان بر آن تکیه می‌کنند و بر این باورند که هنوز بازار به تعادل نرسیده است. بر همین اساس هرتصمیم و اتفاقی که در حوزه سیاست خارجی کشور رخ دهد، بورس نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد. حسن رضایی‌پور، کارشناس بازار سهام به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: انتخابات ریاست‌جمهوری کشور تا حدودی تکلیف بازار سهام را روشن کرد. بازار سرمایه با ابهامات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند که با مشخص‌شدن رئیس دولت جدید بخش عمده‌ای از ابهامات بازار برطرف شده است. همانطور که ابتدای ۱۴۰۰، تحلیلگران بازار، انتخابات ریاست‌جمهوری را مهم‌ترین متغیر تعیین‌کننده در سرنوشت بورس عنوان می‌کردند، هم‌اکنون نیز شاهد سرمایه‌گذاری محتاط‌آمیز بخش جدیدی از سرمایه‌گذاران در این بازار هستیم. با اصلاح شاخص‌کل بورس از سال گذشته حدود ۷۰درصد نمادهای فعال در بازار زیر ارزش ذاتی خود معامله شدند؛ شرایطی که صدای بسیاری از سهامداران را درآورد. اما در حال‌حاضر بازار با شرایط جدیدی تحت‌عنوان «برچیده‌شدن عدم‌اطمینان» روبه‌روست. مواجه‌شدن با این شرایط بدون‌شک پای سرمایه‌گذاران بیشتری را به تالارهای شیشه‌ای باز‌می‌کند. اتفاقی که در ۴روز اخیر رخ داد گواه این مدعاست.
این کارشناس سرنوشت برجام و مذاکرات بین‌المللی ایران را یکی از تاثیرگذارترین عوامل تعیین جهت روند معاملات عنوان و اظهار می‌کند: با توجه به شرایط مبهم بین‌المللی نمی‌توان به طور قاطع در مورد تداوم روند مثبت بازار سهام امیدوار بود. بازار سرمایه در راستای نتیجه مذاکرات بین‌المللی ایران و قیمت دلار حرکت خواهد کرد. هر تصمیمی در حوزه سیاست خارجی کشور رخ دهد، بورس نسبت به آن واکنش نشان می‌دهد. بر این اساس آن دسته از کارشناسانی که متعادل‌شدن بازار سهام را قطعی می‌دانند از تصمیمات برجامی و پیامد تصمیم‌گیری‌های این بخش غافلند.
وی با اشاره به چالش‌های پیش‌روی بازار اظهار می‌کند: موضوع کسری‌بودجه دولت و نیاز شدید دولت به منابع مالی بازار سرمایه را با چالش‌های متعددی مواجه می‌کند. همانطور که سال گذشته مشاهده کردیم دولت برای تامین بخشی از کسری بودجه خود دست به دامن بازار سهام شد. تجربه ثابت کرده که دولت‌ها بازار سرمایه را به عنوان بازویی قوی در جهت کسب منابع مالی در نظر می‌گیرند. با مشخص شدن تیم اقتصادی دولت جدید ابهامات این بخش نیز برطرف خواهد شد. در اینکه دولت با کمبود منابع مالی دست به گریبان است شکی نیست اما باید دید دولت سیزدهم چه برنامه‌ای برای کسب درآمد از بازار سرمایه دارد. نحوه تامین مالی از بازار سرمایه توسط دولت رئیسی، تکلیف بازار سرمایه را روشن می‌کند.
اگر به این موارد سر رسید حجم بدهی‌های دولت روحانی را نیز اضافه کنیم خواهیم دید که در هر کدام از این حالات، اتفاقات متفاوتی برای بازار رخ می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: وضعیت صادرات نفت ایران و موضع‌گیری دولت جدید در مورد ورود سرمایه‌گذاران خارجی نیز از جمله عوامل تعیین‌کننده بر معاملات بورسی است. بازار سرمایه با یک تهدید جدی نیز مواجه است. با توجه به شعارهای انتخاباتی و اذعان آنها بر کنترل نرخ تورم اگر دولت جدید راه دیگری برای کسب درآمد بیابد، بازار سهام روی رونق را نخواهد دید.
ضربه‌گیر هیجانات منفی
رضایی‌پور در پاسخ به اینکه سیاستگذار چگونه می‌تواند جلوی ابرنوسان‌های تجربه‌شده در ماه‌های اخیر را بگیرد، توضیح می‌دهد: بورس با ابزارهای مختلف و متنوعی سر و کار دارد که سیاستگذار می‌تواند از آن بهره ببرد. فروش استقراضی اوراق تبعی، آگاه کردن سرمایه‌گذاران از این ابزارها، دوطرفه کردن بازار و تسهیل قوانین و مقررات ابزارهایی هستند که اگر توسط سیاستگذار در بازار اجرا شوند می‌توانند جلوی جولان سفته‌بازها و نوسان‌گیرها را سد کنند.
وی با اشاره به نقش عرضه‌های اولیه در رونق بازار و جذب سرمایه‌گذار تاکید می‌کند: تسهیل ورود شرکت‌های متقاضی به بورس، عطش بازار را کنترل می‌کند. سال گذشته بسیاری از شرکت‌ها در زمانی که بازار در اوج قیمت‌ها قرار داشت در صف عرضه اولیه قرار داشتند، این در حالی است که دقیقا بعد از آغاز ریزش قیمت سهام بخشی از سهام این شرکت‌ها وارد بازار شد. حذف پروسه طولانی شرکت‌ها برای عرضه در بورس و تسهیل قوانین مربوط به این بخش یکی از موارد مهمی است که می‌تواند تغییرات مثبتی در بازار ایجاد کند. هرقدر حجم عرضه‌های بازار بیشتر باشد هیجانات خرید کنترل می‌شوند. درواقع عرضه‌های اولیه ضربه‌گیر هیجانات منفی محسوب می‌شوند و متولیان بازار نسبت به این موضوع نباید بی‌تفاوت باشند. در ماه‌های گذشته نیز بارها در این مورد انتقادهایی شد و تجربه نشان می‌دهد استفاده از ابزارهای مذکور، بازار را با سرعت بیشتری به تعادل می‌رساند.
بورس جای بگیر و ببند نیست
«روند بازار سرمایه حداقل طی یازده ماه گذشته در مواجهه با تمام مصیبت‌‌هایی که در حوزه‌‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی رخ داده روندی منفی همراه با فراز و فرود بسیار بوده است، به‌طوری که به جرات می‌توان گفت این بازار در مقایسه با سایر بازارها یک تنه جور همه اتفاقات ناخوشایند سیاسی و اقتصادی ماه‌های اخیر را کشیده است.»
این را محمدعلی احمدزاده، کارشناس بازار سهام می‌گوید. وی به وضعیت نامطلوب سهامداران بورسی در ماه‌های اخیر اشاره و خاطرنشان می‌کند: حرکت منفی بازار سهام از مرداد ۹۹ بر روند نزولی،گریبان سهامداران زیادی را گرفته، به طوری‌که بیشتر سرمایه‌گذاران از این وضعیت شاکی‌اند.بخش عمده‌ای از سرمایه‌گذاران که به دعوت دولتمردان راهی بازار سهام شدند در سال گذشته و به دنبال روند نزولی شاخص، دارایی‌های خود را از دست دادند، این در حالی است که سیاستگذاران بورسی نیز برخلاف وعده‌های خود نتوانستند برای بازگشت شاخص دست به اقدام سازنده‌ای بزنند. این کارشناس با بیان اینکه با وجود همه دخالت‌ها و اتفاقات منفی که در بازار سهام رخ داده، بورس پتانسیل رشد و خروج از وضعیت بحرانی را دارد، تاکید می‌کند: بازار سرمایه می‌تواند به بازاری امن برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود. شرایطی که لازمه‌اش ورود پول به بورس است. همانطور که مشاهده کردیم در روزهای اخیر نیز شاهد ورود پول حقیقی به سوی بازار سرمایه بودیم؛ اتفاق خوشایندی که نویدبخش بازگشت رونق به سمت این بازار است.
وی افزود: در حال حاضر بازار سرمایه نسبت به بازارهای موازی وضعیت بهتری دارد. روند کاهشی قیمت سهام با توجه به وضعیت رکودی بازارهای مسکن، دلار، طلا و خودرو باعث شده سرمایه‌گذاران این بازارها برای حفظ سرمایه خود وارد بورس شوند.
به گفته احمدزاده بازگشت رونق به تالارهای شیشه‌ای شرایط خاصی را می‌طلبد، از این رو جذب نقدینگی باید به صورت هوشمندانه صورت گیرد. در واقع متولی بازار با اتخاذ سیاست‌های شفاف در کنار سیاست‌های حمایتی، معاملاتی و اطلاعاتی می‌تواند اعتماد از دست رفته را به بازار سرمایه برای مدت معین بازگرداند. گرچه باید این موضوع را در نظر داشته باشیم که اعتماد رخت‌بسته از بازار یک‌شبه اتفاق نیفتاده که یک‌شبه و به‌دنبال تغییرات مثبت چند روزه برگردد. این اعتماد که مهم‌ترین متغیر غیر اقتصادی در روند پیش آمده بازار سرمایه است، آرام‌آرام و با توجه به سیاست‌هایی که سیاستگذاران بورسی اعمال می‌کنند قابل بازگشت است.
وی با اشاره به حفظ حقوق سهامداران در بازار سرمایه می‌گوید: سهامداران با مشکلات عدیده‌ای دست به گریبانند. یکی از مشکلات مهم این حوزه مربوط به شرکت‌های بورسی است. وقتی شرکتی در بازار سرمایه پذیرفته میشود. شرکت به‌عنوان ناشر باید بر‌اساس امیدنامه و شرکت‌نامه موجود به تمام تعهداتش پایبند باشد. اما در مواردی برخی شرکت‌های بورسی به تعهدات خود در قبال سرمایه‌گذاران پایبند نیستند و با زد و بندهای معروفشان با ایجاد فضای رانتی به دنبال منافع شخصی هستند. برهمین اساس سهامدار با ضرر و زیان مواجه میشود که نتیجه‌ای جز بی‌اعتمادی بیشتر نسبت به بورس نخواهد داشت.
تدبیر سیاستگذار برای رونق
احمدزاده دخالت در بازار و قیمت‌گذاری دستوری را یکی از عوامل منفی در معاملات عنوان و اظهار می‌کند: قیمت‌گذاری دستوری به معنای مصادره کردن سود سهامداران است. بازار سهام، ۵۸ میلیون نفر سهامدار (با احتساب سهام عدالتی‌‌‌‌ها) دارد که سیاستگذاران باید منافع این عده را در نظر بگیرند. با توجه به این جمعیت متولیان بازار باید مسائل اجتماعی به وجود آمده در یک سال اخیر را نیز در نظر بگیرند. حدود ۷۰ درصد جمعیت کشور زیر خط فقر قرار دارند. سرمایه‌گذاری این دسته از مردم در بورس بخشی از مشکلات اقتصادی و معیشتی را جبران می‌کند، به طوری که حتی می‌تواند در نهایت به کاهش فاصله طبقاتی منجر شود. وی با اشاره به اصلاح شدید شاخص کل بورس بیان می‌کند: بازار سرمایه بیش از سایر بازارها افت قیمت را تجربه کرده است، از این‌رو به نظر می‌رسد حرکت بازار به سمت تعادل تداوم داشته باشد. همانطور که بارها به آن اشاره شده اصلاح شاخص، طولانی‌تر از زمانی که برای آن پیش‌بینی می‌شد، به طول انجامید، از این رو خیز بازار به سمت رشد دوباره دور از ذهن نیست. اما آیا درحال حاضر به طور قاطع می‌توانیم بگوییم بازار به تعادل رسیده؟ در پاسخ به این سوال باید از دو موضوع غافل نشد. وضعیت قیمت سهام عدالت نقش تعیین‌کننده‌ای در ثبات بازار بازی می‌کند.
افزایش قیمت سهام عدالت می‌تواند به بازگشت ثبات به بازار کمک قابل‌توجهی کند. همچنین بازار سرمایه برعکس بازارهای دیگر در آرامش اوج می‌گیرد. هرچه بازار از تنش، سیاست‌های یک‌بام و دو‌هوا و حواشی اظهارات مسوولان غیر بورسی دور باشد، ثبات و متعادل شدن بازار نیز زودتر اتفاق می‌افتد. بازار سرمایه چاره‌ای جز رشد ندارد و روندی که در پیش گرفته نویدبخش روزهای خوبی برای سرمایه‌گذاران این بازار است. متولیان بازار نیز باید بدانند بورس جای تهدید، دخالت و بگیر و ببند نیست. در بازار باید آرامش حاکم باشد. اگراین شرایط فراهم شود قطعا شاهد ورود سیل جدیدی از پول‌های حقیقی به بازار سهام خواهیم بود.
