سوخت رشد بازار سهام چگونه فراهم شد
شناسایی محرک رشد بورس
در این میان بررسی روند تاریخی نشان می‌دهد رشد نقدینگی در سال‌های گذشته نتوانسته نقشی در رشد تولید ایفا کند، اما افزایش شکاف میان تولید و رشد نقدینگی سبب کوچ پول‌های سرگردان به بازارهای سرمایه‌ای و در نتیجه صعود قیمت‌ها شده است. در سال‌های پیش‌تر این شکاف بیشترین تاثیر خود را بر دلار و طلا و تا حدودی مسکن و خودرو به جا گذاشت، اما در یک سال اخیر این نقدینگی مازاد روانه بورس شده و رشد پرشتاب قیمت سهام را به دنبال داشته است. مرکز آمار ایران، در گزارشی به قلم زهره مالی کارشناس شاخص قیمت، به بررسی تغییرات قیمت اقلام سرمایه‌ای از جمله طلا، مسکن، خودرو، دلار و البته بازار سهام از فروردین ۹۵ تاکنون پرداخته و روند قیمتی این اقلام را با شکاف رشد نقدینگی و رشد تولید ناخالص داخلی (GDP) مقایسه کرده است.
ثبات سپس هیجان
بر اساس بررسی به عمل آمده، از فروردین ماه ۱۳۹۵ تا اسفند ماه ۱۳۹۶ روند با ثباتی در شاخص قیمت اقلام سرمایه‌ای مورد بررسی وجود دارد، اما از فروردین ماه ۱۳۹۷ به تدریج با شروع نوسانات در قیمت دلار، قیمت سایر اقلام سرمایه‌ای نیز دچار نوسان شده و تا آبان ماه ۱۳۹۸ همراه با روند صعودی است. از آذر ماه ۱۳۹۸ تا پایان دوره مورد بررسی روند صعودی با شیب بیشتری نسبت به دوره قبل در اقلام سرمایه‌ای دیده می‌شود. در این میان شاخص کل بورس نیز با شیب تندتری در مقایسه با دیگر اقلام سرمایه‌ای، رشد تاریخی و بی‌سابقه‌ای را در اقتصاد ایران ثبت کرده است. در این میان روندی قیمتی طلا و دلار از وابستگی عجیبی با هم برخوردارند و مسکن و خودرو نیز همراستا با یکدیگر حرکت می‌کنند؛ اما بازار سهام بیشترین تاثیر را از شکاف میان رشد نقدینگی و رشد GDP پذیرفته است.
همسویی حجم نقدینگی و رشد قیمت‌ها
حجم نقدینگی به‌عنوان یکی از متغیرهای تاثیرگذار در بازارهای پولی و مالی، در دوره مورد بررسی از ۱۰۵۹ هزار میلیارد تومان در فصل بهار ۱۳۹۵ به ۲۴۷۲ هزار میلیارد تومان در فصل زمستان ۱۳۹۸ رسیده است. تغییرات نقطه به نقطه حجم نقدینگی در دوره مورد بررسی در بازه بین ۳/ ۲۰تا ۳/ ۳۱درصد در نوسان بوده است. مقایسه رشد نقدینگی و تولید ناخالص داخلی این فرض را قوت می‌بخشد که وجود شکاف میان حجم نقدینگی و تولید ناخالص داخلی سبب خواهد شد که این نقدینگی اضافی وارد بازارهای سرمایه‌ای نظیر طلا، خودرو، مسکن، دلار و بورس شود.با توجه به این تحلیل، تا قبل از تابستان ۱۳۹۷ شکاف رشد نقدینگی در همسایگی ۲۰ درصد در حرکت بوده است. جهش شدید در پاییز ۱۳۹۷، این شکاف را به ۸/ ۳۲درصد رسانده است. این نقطه اوج با جهش شاخص دیگر اقلام سرمایه‌ای و قیمت دلار همسو بوده است. پس از آن شکاف رشد نقدینگی و تولید ناخالص داخلی با افزایش و کاهش‌هایی در محدوده ۹۱ درصد در نوسان بوده است. با توجه به تغییرات حرکتی در دوره زمانی مورد بررسی، تقریبا تمام اقلام سرمایه‌ای با نوسان‌های شکاف رشد نقدینگی و تولید ناخالص داخلی هم‌جهت بوده‌اند. این همسویی را در بازار سهام با قدرت بیشتری می‌توان دید؛ به طوری‌که به نظر می‌رسد از پاییز ۱۳۹۸، شکافی که میان رشد نقدینگی و تولید ناخالص داخلی وجود داشته، بیشتر به سمت بورس حرکت کرده است.
نتیجه‌گیری جالب
نتیجه‌گیری این تحلیل جالب است. بررسی روند تغییرات قیمت اقلام سرمایه‌ای نظیر طلا، مسکن و خودرو با سایر بازارها نظیر بازار سهام و ارز(دلار) در دوره فروردین ۱۳۹۵ تا خرداد ۱۳۹۹ نشان می‌دهد نوسانات بازارهای طلا، ارز و خودرو همسو و هم‌جهت و تقریبا در همسایگی هم بوده‌اند، اما در بازه‌هایی این نوسان‌ها در یک یا چند بازار جهش بیشتری را نشان می‌دهد به‌عنوان مثال، در ماه‌های مهر و آبان ۱۳۹۷ نوسان قیمت با شدت بیشتری در بازار طلا و دلار در مقایسه با دیگر اقلام مشاهده می‌شد، اما در ماه‌های اخیر نوسان شدید در سمت بازار سهام به چشم می‌خورد. شکاف میان نقدینگی و تولید ناخالص داخلی می‌تواند در ایجاد نوسان قیمت اقلام سرمایه‌ای نقش داشته باشد و بازارهای سرمایه‌ای را تحت تاثیر قرار دهد. در این میان رشد ارزش دارایی‌ها همگام با افزایش ارزش افزوده اقتصادی یا همان تولید در سطح ملی نبوده است. شرایطی که سبب شده تا رشد قیمت‌ها به ویژه سهام با شتاب بیشتری نسبت به رشد تولید همراه شود.
