افت تاریخی شاخص سهام: بررسی‌های «دنیای‌اقتصاد» نشان می‌دهد که ریزش روز شنبه شاخص کل بورس تهران، تاریخی‌ترین افت مقداری این نماگر بوده است. ضمن آنکه طی پنج ماه اخیر یعنی درست پس از شوک بزرگ ناشی از شهادت سردار سلیمانی به بازار سهام، بیشترین افت درصدی را در معاملات دیروز شاهد بودیم. در داد و ستد‌های نخستین روز کاری هفته ۸۶ درصد سهام در کلیت بازار منفی شد. ارزش معاملات خرد سهام نیز به دلیل تردید معامله‌گران از روند آتی بازار به ۸ هزارو ۲۱۹ میلیارد تومان رسید که کمترین رقم از نیمه خردادماه تا کنون است. با این حال، نقش حقوقی‌ها نسبت به روز‌‌های گذشته معاملاتی پررنگ‌تر بود؛ به‌طوری که خالص تغییر مالکیت ۴۵۱ میلیارد تومان از حقیقی‌ به حقوقی به ثبت رسیده است و تا حدودی بازار متعادل شد. نگاهی به داده‌های آماری نشان می‌دهد که بیشترین حمایت حقوقی‌ها در نماد‌های بزرگ و شاخص‌ساز از جمله «خبهمن»،‌ «فارس»، «فملی»، «وبصادر»، «کگل» و «فخوز» بوده است. از سویی سهامداران حقیقی نیز برخی نماد‌های معاملاتی همانند «سیتا»، «آسیا»، «وپارس»، «برکت» و «ثنوسا» را مورد توجه قرار داده و بیشترین صف‌های خرید را در این نماد‌ها به خود اختصاص دادند. بر اساس این گزارش، نمادی مانند «فولاد» که چند روزی در منفی ۵ درصد مورد معامله قرار می‌گرفت گویا به نقطه جذاب قیمتی رسیده و روز شنبه ۶/ ۱۶ میلیارد تومان ورود پول حقیقی به آن صورت گرفته است.

متهمان افت بورس: برخی از اهالی بازار سرمایه فروش سهام عدالت توسط شرکت‌های کارگزاری را عامل اصلی ریزش‌ چهار روز کاری اخیر عنوان می‌کنند، این در حالی است که به اعتقاد کارشناسان شاخص کل و قیمت سهام شرکت‌ها تا حدودی اشباع شده بود و اکنون فرصت مناسبی برای اصلاح و تجدید قوا برای صعود مجدد فراهم شده است.  از طرفی انتظارات ریزشی از سوی سرمایه‌گذاران نیز تا حدودی در ورود بازار به فاز منفی اثر‌گذار بود بنابراین هنگامی که سرمایه‌گذاران به این نتیجه برسند که زمان برگشت بازار فرا رسیده است با کوچک‌ترین بهانه‌ای شاخص‌های سهامی وارد روند صعودی خواهند شد. با این حال در داد و ستد‌‌های نخستین روز کاری هفته صف‌نشینی سرمایه‌گذاران برای فروش در حالی لحظه به لحظه سنگین‌تر می‌شد که اکثر سهامداران از نماد‌های معاملاتی خود با ضرر و زیان خارج شدند.

تزریق هیجان با دامنه نوسان: «دنیای‌اقتصاد» به مراتب بر لزوم حذف قوانین زائدی که خود عامل ایجاد هیجان در بازار هستند، تاکید کرده است. هیجانی که روزهای مثبت و منفی نشناخته و در تمامی دوره‌ها، وضعیتی خلاف واقع بر معاملات سهام حاکم می‌کند که شاید تنها متضرر این روند معامله‌گران باشند. به گفته تحلیلگران یکی از عمده دلایل شکل‌گیری الگوی رفتار جمعی در معاملات بازارها، کم‌عمقی بازار در کنار قوانین زائد و دست و پاگیری است که به هیجانات دامن زده و در نهایت سبب شکل‌گیری صف‌های پرحجم در سمت خرید یا فروش (بسته به روند معاملات) می‌شود؛ به‌طوری که معامله‌گران بدون توجه به پشتوانه‌های منطقی (چه بنیادی و چه تکنیکال) و تنها با نگاه به میزان تقاضا و عرضه ایجاد شده در سقف‌ و کف قیمتی، به جمع صف‌ها می‌پیوندند. در واقع تا زمانی که تشکیل صف به‌عنوان ملاکی برای ارزندگی یک سهم یا بالعکس شناخته می‌شود، واکنش‌های غیرمنطقی نیز دور از انتظار نیست. با این حال همچنان سازمان بورس در حفظ محدودیت دامنه نوسان پافشاری می‌کند. با حذف محدودیت دامنه نوسان یا بازتر کردن میزان آن، اما ریسک معاملات نیز افزایش یافته و افزایش احتیاط میان سرمایه‌گذاران را شاهد خواهیم بود. ضمن آنکه دوره‌های فرسایشی در بازار سهام شکل نمی‌گیرد و عرضه و تقاضا در عرض چند ساعت بازار را به تعادل می‌رسانند. موضوعی که می‌تواند بازار سهام را به سمت بازاری منطقی و تحلیلی‌تر سوق دهد.

بهانه‌ای تحت عنوان سهام عدالت: حامد ستاک، کارشناس بازار سرمایه در واکنش به چرایی ریزش شدید شاخص بورس به «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید:‌ فراز و فرود در بازار سرمایه امری عادی است اما رفتار هیجانی و توده‌وار سهامداران از اصلی‌ترین دلایل ریزش بازار سهام در این روز‌ها محسوب می‌شود.  به گفته او هر اندازه که در روند صعودی به‌صورت هیجانی رفتار شود یقینا در روند کاهشی نیز رفتاری هیجانی رخ خواهد داد. با توجه به شدت رشد بازار سهام طی چند وقت اخیر، رفتار کنونی شاخص طبیعی ارزیابی می‌شود. با این حال احتمالا در چند روز آینده بازار با یک تغییر روند، رفتاری منطقی به خود بگیرد. این تحلیلگر بازار سرمایه با در نظر گرفتن احتمال تداوم روند منفی بیان کرد: در صورتی که بازار ریزش بیشتری را تجربه کند می‌توان شاهد بیش‌واکنشی در بورس بود. به اعتقاد ستاک در حال حاضر افت بازار جنبه روانی دارد چرا که هیچ‌گونه اتفاق بنیادی و ویژه‌ای در بازار سهام رخ نداده است. سهامداران باید از لحاظ روانی به این اقناع برسند که بازار سرمایه شرایط ریزشی ندارد و می‌تواند به روند صعودی بازگردد. این کارشناس بازار سرمایه درباره میزان اثر‌گذاری فروش سهام عدالت در ریزش بازار سهام افزود: زمانی که بازار تصمیم به تغییر جهت از شرایط صعودی به نزولی و بالعکس می‌گیرد به دنبال بهانه‌ای است که تغییر روند را انجام دهد. زمانی که بازار قصد تغییر روند دارد هر خبر و شایعه‌ای را می‌تواند مبنای عمل خود قرار داده و مسیر حرکتی خود را تغییر دهد. حجم معاملات نشان می‌دهد که خیلی تحت تاثیر فروش سهام عدالت قرار نگرفته است بلکه این مهم بهانه‌ای برای نزول بازار شد. ستاک معتقد است، بعد از مدتی که قیمت سهام افت کرد،‌ شرکت‌هایی که از لحاظ بنیادین وضعیت سودآوری مناسب‌تری دارند به قمیت ارزنده‌ای خواهند رسید و تقاضا از سوی سرمایه‌گذاران با توجه به شرایط مطلوب شرکت‌ها افزایش پیدا می‌کند.