شاخص سهام با جبران ریزش دوشنبه بر قله جدید نشست
برندگان بورس در پساشوک
دوشنبه هفته جاری بود که سنگین‌ترین افت شاخص کل بورس تهران از هنگام ترور سردار شهید سلیمانی رقم خورد. همزمانی این افت شدید با ابراز نگرانی برخی از فعالان بازار درخصوص حبابی شدن قیمت بسیاری از سهم‌ها موجب شد تا بسیاری از ریزش ادامه‌دار قیمت‌ها سخن گویند. البته در جبهه مقابل عده‌ای دیگر از تحلیلگران اعتقاد داشتند که سطوح فعلی ارزش معاملات جلوی افت بازار را می‌گیرد و افت روز دوشنبه جبران می‌شود.
همین اتفاق نیز رخ داد و روز گذشته دماسنج اصلی بورس تهران تغییر مسیر داد و با ثبت بیشترین رشد خود طی یک ماه اخیر، به یک رکورد جدید دست یافت. به این ترتیب شاخص کل سهام در دوره پساشوک با رشد حدود 30 درصدی همراه شد که نگاهی به عملکرد شرکت‌ها در دوره مورد بررسی از رشد حداکثری قیمت سهام در این دوره حکایت دارد. به‌طوری‌که بیش از نیمی از سهم‌ها رشد به مراتب بیشتر از شاخص کل را تجربه کرده‌اند و در مقابل بنگاه‌های انگشت‌شماری بودند که با اصلاح قیمت سهام خود در دوره پساشوک مواجه شدند.
استراحت‌های کوتاه و رشد بالا
از اواخر مهر ماه سال‌جاری تا اوایل آذر ماه، طی 27 جلسه معاملاتی، شاخص کل بورس تهران بین محدوده 300 تا 310 هزار واحد نوسان می‌کرد. اما بعد از این تاریخ بود که به‌واسطه رشد نرخ ارز و در پی آن افزایش ارزش معاملات خرد شاهد رشدی دیگر در بازار سهام بودیم. از ششمین روز آذر که دماسنج اصلی بازار سقف مقاومتی را شکاند تا روز گذشته 53 جلسه معاملاتی را پشت‌سر گذاشته‌ایم. در این دوره تنها در 10 روز کاری نماگر اصلی بازار روند نزولی را پیمود و در بیش از 81 درصد از جلسات معاملاتی این شاخص در مدار صعودی بود. برآیند این 53 جلسه هم رشد 48 درصدی شاخص سهام بوده است. نکته جالب توجه در این بین آن است که از 10 جلسه معاملاتی نزولی بازار طی این مدت، چهار روز مربوط به هفته بعد از شهادت سردار سلیمانی بوده و در 6 روز کاری دیگر هم فقط یک بار شاهد افت بیش از یک درصدی بودیم و در دیگر جلسات افت‌های شاخص کل بسیار خفیف بوده است. نکته جالب توجه در این بین رشدهای شدید بازار بعد از جلسات منفی است. اولین روز منفی در این دوره مربوط می‌شود به 20 آذر. در این روز نماگر اصلی بورس تهران تنها 48 واحد افت کرد. بعد از این جلسه اما بازار سهام طی 9 روز کاری پی‌درپی مثبت بود و به بازدهی بیش از 7/ 6 درصدی دست یافت. افت بعدی دماسنج اصلی بورس تهران در دهمین روز دی‌ماه بود. شاخص کل در این روز با افت 1171 واحدی (معادل 3/ 0درصد) مواجه شد و باعث شد تا برخی از سهامداران نگران افت شدید در بازار شوند. اما بعد از این افت هم شاخص سهام طی پنج جلسه رشدهای بالایی را ثبت کرد. به‌طوری که در این پنج روز کاری شاهد رشد بیش از 4/ 6 درصدی نماگر اصلی بازار بودیم. اما این روند پرشتاب با ترور سردار سپهبد شهید قاسم سلیمانی پایان یافت و در هفته پس از شهادت سردار برخلاف حمایت‌های شدید از بازار سهام طی چهار جلسه معاملاتی شاهد افت 3/ 6 درصدی بورس تهران بودیم.
اما با گذر از یک هفته سخت برخی از ریسک‌های سیستماتیک بازار که طی دو سال گذشته با خروج ترامپ از برجام تشدید یافته بود، یک‌باره کاهش یافت. همین عامل موجب شد تا روند صعودی بورس تهران شدت یابد. به‌طوری‌که از روز 21 دی ماه تا بیست و نهمین روز همین ماه، طی هفت جلسه معاملاتی، نماگر اصلی بورس تهران یک جهش 1/ 16 درصدی را تجربه کرد. بعد از این تاریخ طی دو روز کاری پیاپی بازار سهام با افت 1/ 1 درصدی مواجه شد تا معامله‌گران بار دیگر به سمت خرید سهام هجوم آورند و شاخص کل طی پنج روز کاری رشد بیش از 2/ 5 درصدی را تجربه کند.
در دوازدهمین روز ماه جاری شاهد یک افت 2/ 0 درصدی دیگر در نماگر اصلی بورس تهران بودیم تا نگرانی‌ها از شروع اصلاح بازار دوباره پررنگ شود. اما از روز بعد از آن بازار سهام دوباره به مدار صعودی بازگشت و تا یکشنبه هفته جاری طی 6 روز کاری، نماگر اصلی بازار با رشد 7/ 6 درصدی همراه شد. آخرین افت که شدیدترین افت بازار طی یک ماه گذشته بوده است هم روز دوشنبه رقم خورد. اما این افت هم ادامه‌دار نشد تا دیروز شاهد بیشترین رشد شاخص کل بورس از 23 دی ماه باشیم.
رشد پرشتاب‌تر قیمت‌ها
از بیست و یکمین روز دی ماه با گذر از یک هفته پرریسک، بازار سهام بار دیگری به مدار صعودی بازگشت. بعد از این تاریخ با کم‌شدن ریسک‌های ژئوپلیتیک شاهد رشد چشمگیر ارزش معاملات خرد و در پی آن ثبت رکوردهای پیاپی توسط دماسنج اصلی بورس تهران بودیم. در این دوره که شامل 23 جلسه معاملاتی است، تنها در چهار روز کاری قیمت‌ها عقب‌نشینی کردند. در نهایت نیز برآیند این 23 روز، رشد حدودا 30 درصدی شاخص کل بورس تهران است. نکته جالب توجه در این بین رشد نزدیک به 38 درصدی نماگر هموزن است. این شاخص از تمام نمادها، فارغ از ارزش بازار آنها، به یک مقدار تاثیر می‌پذیرد و به عبارتی دیگر میانگینی از قیمت سهم‌های بورسی است. در همین راستا می‌توان خاطرنشان کرد که در این دوره ارزش معاملات خرد (بدون احتساب معاملات بلوک و اوراق) در بورس تهران به رقم 3 هزار و 500 میلیارد تومان رسیده است و در 4 روز کاری هم شاهد گذر این متغیر مهم از مرز 4 هزار میلیارد تومان بودیم. به همین دلیل اغلب تحلیلگران اعتقاد دارند که رشدهای اخیر بورس تهران نه در پی تحلیل‌های بنیادی یا تکنیکال، بلکه به خاطر نقدینگی عظیم موجود در بورس تهران است. در همین راستا فهرستی از نمادهای بازار سهام (شامل نمادهای بورسی و فرابورسی) با بیشترین رشد قیمتی طی این 23 جلسه تهیه شده است. در صدر این فهرست نماد «بورس» با رشد 172 درصدی قرار دارد. در جایگاه بعدی هم «ثپردیس» فرابورسی با بازدهی 169 درصدی قرار دارد. در رتبه‌های بعدی هم نمادهایی مانند «حکشتی»، «ختور»، «کفپارس» و «فرابورس» قرار دارند. ارزش بازار همه این نمادها طی 23 جلسه کاری گذشته بیش از 4/ 2 برابر شده است.
موتور محرکی به نام ارزش معاملات
همان‌طور که ذکر شد به‌نظر می‌رسد ارزش معاملات عامل اصلی رشد بازار سهام در آخرین موج صعودی است. در شرایطی که طی دو سال گذشته نه سهام شناور (سهام قابل معامله هر شرکت) افزایش چشمگیری داشته و نه در مدت اخیر شاهد عرضه اولیه شرکت بزرگی در بازار بوده‌ایم، عمق بازار سهام تغییر چندانی نداشته است. همین عامل موجب می‌شود که با افزایش نقدینگی شاهد رشد بی‌محابای قیمت سهم‌ها باشیم. در مقطع کنونی شاهد غلبه دو دیدگاه بر معامله‌گران بازار سهام هستیم. دیدگاه اول بیشتر بین افرادی که اغلب تجربه چندانی در بازار ندارند و افت‌های شدید و رکودهای بلندمدت بورس تهران را تجربه نکرده‌اند رایج است. این دسته از بورس‌بازان به همین دلیل ریسک‌پذیری بالاتری دارند و با استناد به نقدینگی سنگین موجود در بازار سهام، عمق کم این بازار و اعتقاد به رشد عوامل موثری مانند نرخ دلار معتقدند که سطوح قیمتی سهم‌ها می‌تواند بسیار بیشتر هم شود.
اما دیدگاه دوم که بیشتر در بین باتجربه‌های بازار مطرح می‌شود با استناد به دو عامل اعتقاد دارد که رشد بازار سهام خیلی ادامه‌دار نمی‌شود. عامل اولی که این افراد مطرح می‌کنند این است که بخش عمده‌ای از فعالان حال‌حاضر بورس تهران افرادی هستند که عادت به رشدهای بالای سرمایه‌شان در هر روز دارند و تجربه انتظارهای طولانی برای بازدهی‌های نه‌چندان عجیب و غریب ندارند. به عبارتی دیگر این افراد با دیدی کوتاه‌مدت به گردونه معامله‌گران سهام پیوسته‌اند. به همین دلیل در صورت عدم رشد قیمت سهم‌هایشان به سرعت در سمت فروش حاضر می‌شوند. در همین راستا در صورتی که بازار سهام مدتی نه چندان طولانی درجا بزند و با افت مواجه شود، بورس‌بازان تازه‌وارد با فروش‌های شدید سهام باعث می‌شوند کلیت بازار با افت مواجه شود. دومین عاملی که برخی از این سهامداران برای عدم رشد بیشتر بازار مطرح می‌کنند این است که ممکن است حتی در سطوح فعلی ارزش معاملات خرد هم شاهد افت قیمت‌ها باشیم. استناد آنها هم به گروهی مانند خودروسازی است که به‌رغم قرار گرفتن آن بر صدر فهرست صنایع با بیشترین ارزش معاملات طی روزهای گذشته یا با افت متوسط قیمت‌ها مواجه شده یا درجا زده است.
بازار سهام در روز گذشته
طی روز گذشته شاخص کل بورس تهران با جهش 11 هزار و 927 واحدی به کانال 459 هزار واحدی وارد شد. رشد 7/ 2 درصدی دماسنج اصلی بازار درحالی بود که نماگر هموزن با اثرپذیری یکسان از تمام نمادها کمتر از 5/ 2 درصد به ارتفاع خود افزود. رشد بیشتر شاخص کل در پی اقبال معامله‌گران به نمادهای بزرگ بازار سهام بود. به‌طوری‌که در روز درجا زدن شاخص صنعت خودرو، نمادهایی از چهار گروه کانه‌های فلزی، فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و بانک‌ها در سطوح بالای فهرست نمادهای با بیشترین اثرگذاری بر شاخص کل جاخوش کردند. روز گذشته متوسط قیمت‌ها در صنعت کانه‌های فلزی حدود 9/ 3 درصد و در سه گروه فلزات اساسی، محصولات شیمیایی و بانک‌ها هرکدام 8/ 2 درصد رشد داشت. روز گذشته ارزش معاملات خرد بورس تهران به 3 هزار و 462 میلیارد تومان رسید. از این بین صنعت خودرو با 401 میلیارد تومان معامله در صدر فهرست صنایع با بیشترین ارزش معاملات قرار گرفت. اما این حجم از اقبال به نمادهای خودرویی منجر به رشد قیمتی آنها نشد. به‌طوری‌که شاخص این صنعت تنها 1/ 0 درصد افزایش یافت و «خودرو» به‌عنوان نماد اول بورس تهران با بیشترین ارزش معامله با افت بیش از 2 درصدی قیمت مواجه شد.
