آغاز دادوستدهای ماه پایانی سال با ورود شاخص کل فرابورس به کانال ۲ هزار واحدی همراه بود. کانالی که پس از اتمام ۱۰ روز نخست کاری مهر ماه از آن دورتر شده یا توقف کوتاه‌مدتی در آن داشته است. در معاملات آخرین هفته کاری ۹۷ نیز صعود نماگر مزبور در این کانال ادامه یافت. نمادهای پتروشیمی بیشترین اثر فزاینده را در صعود شاخص کل داشتند سهام زیرمجموعه پتروشیمی، مقصد بخش عمده نقدینگی بازارهای اول و دوم نیز شناخته شد و بیش از ۲۱ میلیارد تومان را به گردش درآورد.پتروشیمی مارون حدود ۲۱ واحد به ارتفاع آیفکس افزود و پتروشیمی زاگرس نیز در وهله دوم، موجب پیشروی بیش از ۹ واحدی آن شد. تک‌نماد سنگ‌آهن گهرزمین نیز که بیشترین خرید سهامداران حقوقی را تشکیل داده بود موجب افزایش حدود سه واحدی شاخص کل شد.

  نگاهی به روند بازار

روز گذشته در بازار اول و دوم فرابورس ایران، نزدیک به ۲۵۱ میلیون سهم به ارزش بالغ بر ۹۷ میلیارد تومان دست به دست شد که تقریبا نیمی از آن در محصولات پتروشیمی و فلزات اساسی و همچنین صنعت تک‌سهمی محصولات کاغذی به گردش درآمد. در حالی‌که تنها سه صنعت با افت متوسط قیمت‌ها به روز خود پایان دادند، ۲۲ صنعت فرابورسی دیگر با رشد شاخص روزانه مواجه شدند. گروه‌های تک‌نمادی پیمانکاری صنعتی و نیز خرده‌فروشی به ترتیب، پربازده‌ترین و زیانده‌ترین صنایع روز یکشنبه فرابورس شناخته شدند. محصولات پتروشیمی نیز با رشد بیش از چهار درصدی متوسط قیمت سهام در رتبه دوم صنایع از منظر رشد روزانه قرار گرفت.

یکشنبه هفته جاری، خالص خرید سهامداران حقیقی و حقوقی با اختلاف اندکی از یکدیگر رقم خورد. حدود ۲۰۰ میلیون تومان سهم از پرتفوی سهامداران حقیقی به سبد سهام حقوقی‌ها منتقل شد. بیشترین خرید حقیقی‌ها به‌طور متوسط در صنعت محصولات پتروشیمی به جریان درآمد که افزون بر پنج میلیارد تومان ارزیابی شد. صنعت تک‌نمادی محصولات کاغذی نیز در دومین مرتبه این رده‌بندی قرار گرفت. در مقابل، بیشترین خرید سهامداران حقوقی در گروه‌های عرضه برق و گاز، استخراج کانه‌های فلزی و نیز فلزات اساسی رقم خورد.در میان نمادها نیز پتروشیمی زاگرس در کانون توجهات خریداران خرد بود و تغییر مالکیت نزدیک به ۶ میلیارد تومانی را به نفع این دسته از سهامداران تجربه کرد. «چکاپا» و‌ «مارون» نیز ترجیحات دیگر حقیقی‌ها را تشکیل دادند. در سوی مقابل، «کگهر» در صدر لیست خرید حقوقی‌ها قرار گرفت و بیش از ۲میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان جابه‌جا‌ شد.

  دو برداشت از افزایش سود در بازار بدهی

همانطور که اشاره شد طی روزهای اخیر به مرور شاهد رشد نرخ سود موثر اسناد خزانه بودیم. شرایطی که سبب شد تا نرخ سود موثر ۲۶ سررسید اسناد خزانه اسلامی مورد معامله در بازار بدهی وارد کانال ۲۳ درصدی شود. این بالاترین بازدهی اوراق مذکور در سه ماه اخیر (۲۱ آذرماه) است. در این میان می‌توان دو دلیل را برای افزایش نرخ سود اوراق بدهی مورد بررسی عنوان کرد.

۱- نیاز به نقدینگی پایان سال بازیگران بازار بدهی: فشار فروشی را که با توجه به افزایش نیاز به نقدینگی در میان فعالان بازار سهام دیده می‌شود، این روزها در بازار بدهی نیز شاهدیم. عمده بازیگران بازار بدهی را شرکت‌های بزرگی شامل می‌شوند که در روزهای پایانی سال، نیاز به نقدینگی جدی داشته و این موضوع سبب تشدید فشار فروش در میان اوراق بدهی نیز شده است. موضوعی که بالطبع کاهش قیمت اوراق مزبور را به دنبال دارد و با توجه به رابطه عکس میان قیمت و بازدهی، سبب افزایش محسوس نرخ سود اسناد خزانه اسلامی شده است.

۲- واکنش اوراق بدهی به رونق سهام: شواهد نشان می‌دهد بهبود چشم‌انداز آتی بورس تهران سبب شده است تا نقدینگی قابل توجهی از دیگر بازارها به سمت بازار سهام حرکت کند. شرایطی که به وضوح در رشد ارزش معاملات خرد سهام قابل مشاهده است. این موضوع افزایش عرضه در دیگر بازارها را به دنبال داشته است. بازار بدهی نیز از این امر مستثنی نیست. بازار بدهی غالبا از بازیگران حرفه‌ای‌تر و سرمایه‌های درشت‌تر بهره می‌برد. به این ترتیب با نزدیک شدن به پایان سال و نیاز به نقدینگی فعالان بازار به ویژه حقوقی‌ها، شاهد نقد کردن اوراق و ورود این میزان از نقدینگی به گردونه معاملات سهام به منظور کسب سود بیشتر است. تغییر رفتار معامله‌گران در این بازار نشان می‌دهد انتظارات نسبت به رونق ادامه‌دار بورس بیش از گذشته تقویت شده است. این افزایش عرضه‌ها طبیعتا به افت بیشتر قیمت اوراق موجود انجامیده است. به این ترتیب در شرایطی که نرخ سود قانونی سپرده‌های بانکی ثبات نسبی را تجربه می‌کند، رونق بازار سهام باعث شده است تا عرضه اوراق بدهی برای انتقال نقدینگی به بورس افزایش یابد. در حال حاضر بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد میانگین نرخ سود موثر ۲۶ سررسید موجود اوراق اسناد خزانه اسلامی روز شنبه در سطح ۳/ ۲۳ درصد قرار گرفت. این بازدهی روز گذشته تا حدودی تعدیل شد و به ۹/ ۲۲ درصد رسید. کاهش نرخ سود «اخزا»ها طی معاملات روز گذشته خود گواهی بر این مدعا است. چرا که دیروز آخرین فرصت سهامداران برای فروش سهم و تامین نقدینگی قبل از فرارسیدن سال نو بود.البته باید توجه داشت که تداوم این روند در بازار بدهی، می‌تواند موجب افزایش جذابیت این بازار با نرخ سود بالاتر و البته ریسک کمتر برای سرمایه‌گذاران شود. هر چند این نرخ سود همچنان تا سطوحی که برای سرمایه‌گذاران جذاب باشد فاصله دارد. انتظارات تورمی بالا در شرایط فعلی کشور باعث شده تا سودهای این‌چنینی از سوی سرمایه‌گذاران چندان مورد اقبال واقع نشود. بنابراین، فعلا تهدیدی جدی از سمت افزایش نرخ بهره متوجه بورس تهران ارزیابی نمی‌شود.