دسترسی به اطلاعات صحیح و به‌موقع نقشی انکارناپذیر در بهبود عملکرد شرکت‌ها و بازارهای مالی دارد. در این راستا شفافیت یعنی در دسترس بودن و نیز صحیح بودن اطلاعات مهم‌ترین رکن در اطلاعات منتشر شده است. در حالی اقتصاد کشور در سال‌های اخیر دستیابی به توسعه اقتصادی را یکی از اهداف مهم خود قرار داده است که لازمه تحقق این امر در گام نخست ایجاد شفافیت در تمام بازارهای مالی است. با پیگیری، ایجاد سازوکارهای مناسب و بسترسازی مطلوب می‌توان افزایش شفافیت را شاهد بود و در نهایت به رشد اقتصادی دست یافت.

در این راستا بازار سهام با برخورداری از مقررات و دستورالعمل‌های لازم یکی از شفاف‌ترین بازارهای مالی کشور به شمار می‌رود. به‌طوری‌که نه تنها شرکت‌های پذیرش شده در این بازار موظف به ارائه اطلاعات از عملکرد خود در دوره‌های مالی مشخص هستند. این روند هر ۳ ماه یکبار مجددا ارزیابی و برترین شرکت‌ها از لحاظ اطلاع‌رسانی رتبه‌بندی می‌شوند.

به عقیده کارشناسان بازار سرمایه، هر چه انتشار اطلاعات واقعی افزایش یابد سطح تحلیل بالاتر می‌رود و سرمایه‌گذاران می‌توانند تصمیم‌‌گیری بهتری در زمینه معاملات این بازار داشته باشند. در واقع به هر میزان، سطح سرعت و دقت ارائه اطلاعات افزایش یابد، عمق بازار بیشتر شده و تحلیل، جایگزین پیش‌بینی و برآورد خواهد شد. اما افزایش سطح تحلیل در بازار مشروط به انتشار به موقع، دقیق و مناسب اطلاعات است. بنابراین از مهمترین اقدامات تداوم انتشار اطلاعات واقعی است.

در این راستا روز گذشته اداره نظارت بر ناشران بورسی سازمان بورس و اوراق بهادار با درج اطلاعیه‌ای در سامانه کدال، آخرین رتبه‌بندی شرکت‌های فعال در بورس را براساس وضعیت اطلاع‌رسانی آنها از نظر قابلیت اتکا و به ‌موقع بودن ارسال اطلاعات منتشر کرده است. این اطلاعات بر اساس عملیات ۱۲ ماهه شرکت‌ها تا پایان اسفندماه سال ۹۶ تهیه شده است.

معیار به‌موقع بودن بر اساس زمان ارسال اطلاعات توسط شرکت محاسبه می‌شود. این اطلاعات شامل پیش‌بینی‌های درآمد هر سهم، صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای حسابرسی‌نشده، صورت وضعیت پرتفوی، اظهارنظرهای حسابرس نسبت به پیش‌بینی درآمد هر سهم اولیه، شش‌ماهه و صورت‌های مالی میان‌دوره‌ای شش ماهه، صورت‌های مالی حسابرسی‌نشده و شده پایان دوره مالی و برنامه ‌زمان‌بندی پرداخت سود سهامداران است. به‌طوری‌که باید اطلاعات مزبور در مقاطع تعیین‌شده در دستورالعمل اجرایی افشای اطلاعات شرکت‌های ثبت شده نزد سازمان و با لحاظ کردن میزان تاخیر در ارسال اطلاعات، مورد محاسبه قرار گیرد. همچنین میزان نوسانات و تغییرات در پیش‌بینی‌های ارسالی و همچنین تفاوت‌های میان مبالغ پیش‌بینی شده و عملکرد واقعی حسابرسی شده معیار قابلیت اتکا در این محاسبات است.

نگاهی به شفاف‌ترین‌ها

براساس آخرین گزارش برای دوره ۱۲ ماهه منتهی به پایان اسفندماه ۹۶، از میان ۳۰۳ شرکت مورد بررسی رتبه‌ نخست از لحاظ به موقع بودن، قابلیت اتکای اطلاعات ارسالی و امتیاز اطلاع‌رسانی به نماد معاملاتی شرکت‌ ارتباطات سیار ایران تعلق گرفت. «همراه» با کسب امتیاز حداکثری ۱۰۰ در معیار نهایی به موقع بودن، امتیاز ۶۹/ ۹۹ در امتیاز قابلیت اتکای اطلاعات ارسالی و امتیاز ۹۰/ ۹۹ در معیاراطلاع‌رسانی به‌عنوان شفاف‌ترین شرکت در این دوره شناخته شد. همراه اول در دوره قبلی (۱۲ ماهه منتهی به آذر ماه سال گذشته) نیز رتبه نخست را کسب کرده بود. به این ترتیب با عملکرد موفق خود در زمینه افشای به موقع اطلاعات قابل اکتفا، توانست رتبه مزبور را حفظ کند.

شرکت‌های پتروشیمی مبین، مخابرات ایران، داروسازی زهراوی و صنعتی بوتان نیز به ترتیب رتبه‌های دوم تا پنجم این رتبه‌سنجی را کسب کردند. شیشه همدان، داروسازی امین، شیمی دارویی داروپخش، کاشی پارس و لابراتوارهای سینادارو نیز به‌عنوان دیگر شرکت‌های برتر در این رتبه‌بندی قرار گرفتند که رتبه‌های ششم تا دهم را کسب کردند. در این میان نمادهای گلتاش، کارخانجات داروپخش، صنایع کاشی و سرامیک سینا، رادیاتورایران، بیمه آسیا، ایران‌دارو، ریخته‌گری تراکتورسازی ایران، پتروشیمی فجر، معدنی املاح ایران و نیرو کلر به ترتیب رتبه‌های یازدهم و بیستم این جدول را به خود اختصاص دادند.

در این میان گروه سرمایه‌گذاری مسکن شاهد ارتقای رتبه چشمگیری در فعالیت اخیر خود بود. به‌طوری‌که در گزارش رتبه‌سنجی مربوط به دوره ۱۲ماهه منتهی به آذر ماه ۹۶، «ثمسکن» رتبه ۲۴۲ را به خود اختصاص داده بود. اما در گزارش اخیر رتبه این شرکت با ارتقای ۱۹۰پله‌ای به رتبه ۵۵ رسیده است.

سرمایه‌گذاری توسعه شهری توس گستر نیز از دیگر شگفتی‌ها بود. به‌طوریکه جهش ۱۵۹ پله‌ای را به ثبت رساند. در گزارش رتبه‌بندی قبلی، رتبه شفافیت «وتوس» ۲۲۴ بوده که در رتبه‌بندی جدید این شرکت در جایگاه ۶۵ قرار گرفت. در این راستا موتوژن نیز با ارتقای بیش از ۱۰۰ پله‌ای به رتبه ۷۲ دست یافت. این روند در نماد لیزینگ خودروی غدیر با بهبود ۱۱۰ رتبه‌ای همراه شد. به‌طوری‌که رتبه شفافیت «ولغدر» در آخرین گزارش به ۱۰۹ رسیده است.

غیرشفاف‌ها کدامند؟

در فهرست غیرشفاف‌ترین شرکت‌ها نام بانک‌ها بیشتر از دیگر گروه‌ها مشاهده می‌شود. بر این اساس بانک‌های پارسیان، پاسارگاد، تجارت، پست بانک، صادرات و ملت رتبه‌های پایین جدول رتبه‌بندی را به خود اختصاص دادند. البته این روند در عملکرد دوره قبلی (منتهی به پایان آذرماه ۹۶) نیز قابل مشاهده است.

در این میان پارس الکتریک با حفظ رتبه ۳۰۰ در فهرست نمادهای غیرشفاف این دوره قرار گرفت. نمادهای کاشی و سرامیک حافظ، سرمایه‌گذاری صنایع پتروشیمی و فرآورده‌های نسوز پارس نیز در این فهرست مشاهده می‌شود. برخی نمادهای مهم بازار از جمله سایپا، زامیاد،‌ مپنا، ماشین‌سازی اراک و نمادهای پالایشی از جمله پالایش نفت تبریز، بندرعباس و تهران نیز از دیگر شرکت‌های غیر‌شفاف در این دوره بودند.

گروه مدیریت سرمایه‌گذاری امید با تنزل رتبه مواجه شد. به‌طوری که در گزارش منتشر شده قبلی «وامید» رتبه شفافیت ۳۹ را به خود اختصاص داده بود و حال به جایگاه ۱۴۸ نزول کرد.

رتبه‌بندی هلدینگ‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها

بررسی شرکت‌های هلدینگ نیز در این رتبه‌بندی نشان از برتری گروه سرمایه‌گذاری البرز در میان ۳۵هلدینگ دیگر دارد. همچنین سرمایه‌گذاری پارس توشه، گروه سرمایه‌گذاری مسکن، سرمایه‌گذاری غدیر و گروه پتروشیمی سرمایه‌گذاری ایرانیان نیز رتبه‌های دوم تا پنجم را کسب کردند. این در حالی است که نمادهای «وپترو»، «وملی»، «تیپیکو»، «خگستر» و «سفارس» پایین‌ترین رتبه را در میان هلدینگ‌ها کسب کردند.

 بررسی رتبه‌بندی شرکت‌های سرمایه‌گذاری نیز نشان از برتری دو شرکت به‌طور همزمان دارد. به‌طوری‌که سرمایه‌گذاری بوعلی و سرمایه‌گذاری پردیس رتبه نخست را از آن خود کردند. سرمایه‌گذاری ملی ایران، سرمایه‌گذاری ملت، سرمایه‌گذاری اعتبار ایران و سرمایه‌گذاری بهمن نیز به ترتیب در جایگاه شفاف‌ترین شرکت‌ها جای گرفتند. این در حالی است که کمترین امتیاز به شرکت سرمایه‌گذاری صنعت بیمه تعلق گرفت و در انتهای فهرست ایستاد.

10