فرابورس ایران در نیمه نخست دی‌ماه روزهای پرتلاطمی را پشت سر گذاشت. ابتدا در یک روند صعودی که از اواخر آذر آغاز شده بود رونق خیره‌کننده‌‌ای را به نمایش گذاشت و این روند تا چهارمین روز دی‌ماه ادامه یافت. سپس بازار تحت تاثیر شناسایی سود از سوی سهامداران وارد مدار اصلاحی شد و این روند قیمتی در هفته گذشته زیر فشار ریسک‌های سیستماتیک شدت گرفت. اما همان طور که انتظار می‌رفت فضای منفی حاکم بر معاملات دوام چندانی نیافت و با کمرنگ‌شدن ریسک‌های غیراقتصادی و فرو‌کش‌کردن هیجان‌های ناشی از آن، قیمت‌ها از روز گذشته وارد مدار صعودی شدند چنان‌که شاخص ۱۸ گروه فرابورسی رشد کرد.

با وجود رشد قیمت‌ها، ارزش معاملات کاهش محسوسی نشان می‌دهد. به بیان دقیق‌تر، در معاملات دیروز در بازار اول و دوم تنها ۲۴میلیارد تومان سهم بین سهامداران دست‌به‌ دست شد. این در حالی است که سهامداران فرابورسی در یک ماه گذشته به‌طور متوسط ۴۳ میلیارد تومان در بازار اول و دوم خریدوفروش کرده‌اند. افت قابل‌توجه ارزش معاملات خرد سهام در فرابورس نشان می‌دهد بازار از روزهای پررونق خود در این یک ماه فاصله گرفته است. این اتفاق حامل این معناست که پس از ریزش‌های اخیر، هنوز بازار در فازی انتظاری و احتیاطی به سر می‌برد و نیاز به محرکی جدی‌تر برای پیمودن ادامه راه دارد. به عبارت دیگر با وجود نشانه‌های مثبت از عوامل موثر بر بازار یعنی سطح مطلوب قیمت کالاها در بازار جهانی و نرخ دلار در بازار داخلی همچنان نیروهای غیراقتصادی بر بازار اثرگذار است. زمان تصمیم‌گیری رئیس‌جمهوری آمریکا درباره برجام و تعلیق تحریم‌های هسته‌ای تا هفته آینده-نیمه ژانویه- مشخص خواهد شد. بنابراین به نظر می‌رسد تا قطعی‌شدن سرنوشت برجام و تحریم‌ها بازار منتظر بماند. از سوی دیگر، طبق دستورالعمل سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت‌ها حداکثر تا پایان دی‌ماه باید گزارش عملکرد ۹ ماهه خود را به اطلاع سهامداران برسانند. بنابراین می‌توان چنین ادعا کرد که تا تحقق این دو عامل، فعالان بازار همچنان محتاطانه عمل کنند. مروری بر معاملات چند روز اخیر نیز کاهش تحرک سهامداران را نشان می‌دهد. رفتاری که با چاشنی احتیاط همراه بوده و انتظار نمی‌رود محرکی جدی بازار را به واکنش وادارد.

 بازگشت حقیقی‌ها در سمت خرید

جالب اینجاست که با آغاز اصلاح قیمت‌ها در بازارهای اول و دوم فرابورس-از پنجمین روز دی‌ماه- نحوه انتقال کل مالکیت سهام نیز تغییر کرده است. در واقع، همزمان با افت قیمت‌ها سهامداران حقوقی در سمت خریدار سهام قرار گرفته‌اند. این روند تا چهارشنبه هفته گذشته ادامه یافت و سهامداران حقوقی در هفت روز معاملاتی حدود ۴۰ میلیارد تومان به ارزش دارایی خود افزودند. اما روز گذشته تغییر کل مالکیت سهام با چرخش به نفع فعالان حقیقی رقم خورد. به عبارت دیگر، سهامداران حقیقی در دادوستدهای دیروز بیشتر در سمت خریدار ظاهر شدند تا فروشنده. بر این اساس، روز گذشته نزدیک ۲ میلیارد تومان به سبد سهام فعالان حقیقی اضافه شد. بیشترین خالص خرید فعالان حقیقی در نمادهای پتروشیمی زاگرس، معدنی کیمیای زنجان گستران و گروه سرمایه‌گذاری میراث فرهنگی به ثبت رسید. سهامداران حقیقی با معامله در این سه نماد بیش از ۲ میلیارد و ۹۰۰ میلیون تومان به ارزش دارایی افزودند. در مقابل، اشخاص حقوقی بیشترین خالص خرید خود را در نمادهای آتیه داده‌پرداز، توسعه خدمات دریایی و بندری سینا، هتل پارسیان کوثر و هلدینگ صنایع معدنی خاورمیانه ثبت کردند. به‌طور کلی، فعالان حقیقی بازار اول و دوم در سهام ۲۲ شرکت و سهامداران حقوقی در سهام ۳۲ شرکت خرید بیشتری داشته‌اند. با این حال، این سهامداران حقیقی بودند که گوی سبقت را در کل تغییر مالکیت ربودند.

 همگام با صنایع فرابورسی

یکی از نکات قابل‌توجه در پایان معاملات دیروز معاملات مثبت در اغلب صنایع فرابورسی بود. در واقع، رشد قیمت‌ها طی معاملات دیروز محدود به چند صنعت خاص نبود و ۱۸ گروه فرابورسی در این روز با رشد شاخص مواجه شدند. در این میان، گروه‌های استخراج زغال‌سنگ (رشد ۴/ ۴ درصدی)، خرده‌فروشی (۴ درصدی) و محصولات کاغذی بیشترین رشد شاخص را ثبت کردند. همچنین شاخص گروه‌های بزرگ فرابورسی شامل پتروشیمی، فلزات اساسی و پالایشی در این روز افزایش داشت. شاخص دو صنعت بانک و موسسات اعتباری و سیمان بدون تغییر ماند. در مقابل اما چهار صنعت فرابورسی از جمله رایانه، دارویی، اطلاعات و ارتباطات و بیمه با افت شاخص مواجه شدند. گروه رایانه با کاهش ۴/ ۳ درصد بیشترین افت شاخص را رقم زد.جریان نقدینگی صنایع نیز نشان می‌‌دهد که گروه فلزات اساسی همچنان در صدر فهرست صنایع با بیشترین ارزش معاملات قرار دارد. دیروز نماد معدنی کیمیای زنجان گستران در گروه فلزی ضمن ثبت بیشترین صف خرید، معاملات پرحجمی را تجربه کرد. به نظر می‌رسد اقبال گسترده سهامداران فرابورسی به این نماد ناشی از سیگنال‌های مثبت قیمت فلز «روی» در بازار جهانی است. قیمت هر تن فلز «روی» در بازار جهانی در بالاترین سطح خود طی ۱۰ سال گذشته قرار دارد.گروه هتل نیز روز گذشته معاملات پرحجمی را تجربه کرد و در رتبه دوم صنایع با بیشترین ارزش معاملات قرار گرفت. همچنین صنایع پتروشیمی و حمل‌ونقل در رتبه‌های بعدی قرار گرفتند.