«دنیای‌اقتصاد» پنج‌عامل تورمی در بازار معاملات ماده اولیه ساختمانی را بررسی می‌کند
مسیر هفت‌ماهه بازار سیمان
میزان رشد قیمت سیمان به دوبرابر نرخ تورم عمومی رسید
بررسی وضعیت بازار معاملات سیمان در رینگ صنعتی بورس کالای ایران در فاصله زمانی هفت‌ماه اخیر (مهرماه نسبت به فروردین ۱۴۰۳)، نشان‌دهنده رشد شدید قیمت‌ها در بازار این ماده ساختمانی است. این در حالی است که بازار اصلی مصرف‌کننده این ماده ساختمانی، در وضعیت رکود شدید قرار دارد. با این حال، دست‌‌‌کم پنج‌عامل مهم در تورم نزدیک به دوبرابری سیمان نسبت به میزان رشد شاخص قیمت کالاها و خدمات (نرخ تورم عمومی)، در بازه زمانی یادشده ایفای نقش می‌کند.
اولین عامل را می‌‌‌توان در «رشد قیمت پایه عرضه» انواع سیمان عرضه‌شده در رینگ صنعتی بورس‌کالای ایران در بازه زمانی مورد بررسی جست‌وجو کرد. متوسط قیمت پایه عرضه انواع سیمان در معاملات بورس‌کالا طی فروردین‌ماه به‌ازای هر کیلوگرم ۹۸۱تومان بوده است که این میزان در مهرماه به طور میانگین به هزار و ۳۳۷تومان افزایش یافته و رشد بیش از ۳۶درصدی داشته که این رشد با توجه به وضعیت عرضه، میزان تقاضا و حجم معاملات این محصول صنعتی، موجب رشد قیمت نهایی معاملات در همین حول و حوش شده است. عامل دوم مربوط به شرایط «عرضه و تقاضای سیمان» است. بررسی آمارها در دو بازه زمانی فروردین و مهرماه ۱۴۰۳ نشان می‌دهد، در هر دو ماه، بخش عمده سیمان عرضه‌شده در رینگ صنعتی بورس‌کالا مورد معامله قرار گرفته است. در فروردین‌ماه ۸۰درصد و طی مهرماه ۸۲درصد از محصولات عرضه‌شده در تالار سیمان فروخته شد. از مجموع حدود ۶میلیون و ۵۲هزار تن انواع سیمان عرضه‌شده در بورس‌کالا طی فررودین امسال، بیش از ۴میلیون و ۸۷۴هزار تن از این محصول مورد معامله قرار گرفت. تالار سیمان بورس‌کالا در مهرماه نیز مجموعا شاهد معامله حدود ۶میلیون تن انواع سیمان از حجم کل عرضه ۷میلیون و ۲۱۳هزار تنی انواع این محصول بود. این در حالی است که تقاضای ثبت‌شده برای سیمان در معاملات فروردین حدود ۶میلیون و ۵۰۰هزار تن و در مهرماه حدود ۷میلیون و ۳۳۵هزار تن بود. حجم عرضه سیمان در مهرماه نسبت به فروردین‌ماه ۱۹ درصد، تقاضا ۱۳.۶درصد و معاملات ۲۲.۳درصد رشد داشته است که البته بخشی از این رشد، ناشی از تعطیلی هفته اول فروردین‌ماه تالار معاملات سیمان به دلیل فرارسیدن نوروز بود. با وجود این، تقاضای بالا برای خرید سیمان از بورس‌کالا عامل مهمی در رشد بهای آن بوده است.
عامل سوم به اثر کاهش تولید کارخانه‌‌‌ها و واحدهای تولیدکننده سیمان در تابستان به دلیل محدودیت دسترسی آنها به برق در این فصل برمی‌‌‌گردد. عمده کارخانه‌‌‌ها و صنایع، در تابستان با مشکل قطعی برق روبه‌رو هستند که این موضوع نه‌تنها بر حجم عرضه و انباشت تقاضا اثرگذار است، بلکه موجب افزایش بهای محصولات نیز می‌شود؛ سیمان هم از این قاعده مستثنا نیست. تحت‌تاثیر این محدودیت‌ها بهای هر کیلوگرم انواع سیمان عرضه‌شده در رینگ صنعتی بورس‌کالا، در فصل تابستان با پیشروی در کانال هزار تومانی، به سطح هزار و ۵۰۰تومان در برخی هفته‌‌‌های تابستان نیز رسید.
اثر ریسک‌‌‌ها بر بازار
اثر فاکتورهای اقتصاد کلان و ریسک‌‌‌های اقتصادی و غیراقتصادی بر بازارها، در بازار سیمان نیز منعکس شده است. نوسانات نرخ ارز و رشد قیمت در سایر بازارها در یک‌ماه اخیر از یک‌سو و نگرانی درباره محدودیت‌های فصلی دسترسی به حامل‌‌‌های انرژی برای تولید و عرضه سیمان در فصل سرد، این‌بار از ناحیه قطعی گاز باعث شده است تا در مهرماه، به‌رغم کاهش محدودیت‌های دسترسی به برق، کماکان بهای هر کیلوگرم انواع سیمان در سطوح بالا قرار داشته باشد. ضمن آنکه تشدید تنش‌‌‌ها در منطقه و چاره‌‌‌اندیشی برخی از فعالان ساختمانی برای تامین مصالح ساختمانی موردنیاز خود در ماه‌‌‌های پیش‌‌‌رو، بر این رشد قیمت اثرگذار شده است. برخی عاملان پخش سیمان و سازنده‌‌‌ها در مهرماه اقدام به خرید بیشتر از نیاز ماهانه خود کردند تا در فصل سرد با مشکل تامین این ماده اولیه ساختمانی روبه‌رو نشوند. عامل پنجم به تورم عمومی و رشد ماه به ماه بهای کالاها و خدمات (تورم عمومی) مربوط می‌شود. هر چند میزان رشد بهای فروش سیمان در بورس‌کالا، فاصله تقریبا دوبرابری با نرخ تورم عمومی در بازه زمانی هفت‌ماه اخیر دارد. اگرچه هنوز آمارهای رسمی مربوط به تورم عمومی مهرماه از سوی مرکز آمار ایران منتشر نشده است، اما برآوردها نشان می‌دهد، رشد شاخص قیمت کالاها و خدمات (تورم عمومی)، در مهرماه نسبت به عدد این شاخص در فروردین‌ماه کمتر از ۲۰درصد (احتمالا حول و حوش ۱۷ تا ۱۸درصد)، خواهد بود. این میزان تا پایان شهریورماه، ۱۴.۹درصد بوده است. بنابراین فاصله زیادی بین تورم ۳۶.۵درصدی سیمان و نرخ تورم عمومی وجود دارد که عوامل فوق بر رشد محسوس قیمت در این بخش از رینگ صنعتی بورس‌کالا موثر بوده است.
حرکت کاهشی بهای سیمان
با این حال آمارهای تالار سیمان مربوط به هفته معاملاتی جاری (بازه زمانی شنبه ۲۸مهر تا سه‌شنبه اول آبان) نشان‌دهنده کاهش همه مولفه‌‌‌ها (عرضه، تقاضا، معاملات و سطح قیمت‌ها) در این بازار است. بهای هر کیلوگرم انواع سیمان عرضه‌شده در رینگ صنعتی بورس‌کالا طی هفته معاملاتی جاری به سطح هزار و ۲۷۴تومانی عقب‌‌‌نشینی کرد و ۹.۵درصد نسبت به سطح قیمت‌ها در هفته معاملاتی قبل (بازه زمانی ۲۱ تا ۲۴ مهر)، کاهش یافت. البته قیمت پایه عرضه نیز با کاهش ۹درصدی نسبت به معاملات هفته قبل در سطح هزار و ۲۳۸تومانی قرار گرفت. مجموع عرضه کل سیمان در هفته معاملاتی جاری، یک‌میلیون و ۳۴۷هزار تن با کاهش ۹.۶درصدی و مجموع تقاضا یک‌میلیون و ۵۰۰هزار تن با کاهش ۲درصدی نسبت به هفته معاملاتی قبل بود. حجم معاملات نیز در هفته معاملاتی جاری، یک‌میلیون و ۱۳۹هزار تن بود که نسبت به بازه زمانی ۲۱ تا ۲۴مهر، کاهش ۹درصدی داشت.
