امکان‌‌‌پذیری برنامه‌ریزی تولید با قراردادهای کشف پریمیوم

استفاده صنایع از ابزارهای متعدد و متنوع مالی در بورس‌کالا در راستای تامین پوشش ریسک نوسان قیمت‌ها می‌‌‌تواند گره‌‌‌های ناگشوده بنگاه‌‌‌ها در بخش تولید را باز کند که قراردادهای کشف پریمیوم یکی از راهکارهای مهم در این زمینه به شمار می‌رود. به گزارش کالاخبر، یکی از مزایای ویژه بورس‌کالای ایران از ابتدای تاسیس تاکنون، امکان تعریف انواع قراردادها و ابزارهای مالی نوین برای انجام معاملات کالایی است؛ به طوری که این بورس همزمان با تحولات اقتصادی و نیازهای فعالان اقتصادی و صنایع، اقدام به معرفی ابزارها و راه‌‌‌اندازی بازارهای جدید کرده تا به بخشی از نیازهای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان پاسخ دهد. در این راستا، معاملات کشف پریمیوم به‌عنوان یکی از ابزارهای نوین مالی در بورس‌کالای ایران راه‌اندازی شد تا مورد استفاده فروشندگان و خریداران قرار گیرد.

بنابراین یکی از اتفاقات مهم بورس‌کالا، راه‌اندازی قراردادهای کشف پریمیوم بود که این قرارداد در آخرین روزهای سال ۹۶ با معامله ۵/ ۱میلیون تن وکیوم‌باتوم بر اساس قرارداد سلف در قالب قرارداد کشف پریمیوم آغاز به کار کرد و این معاملات روی فرآورده‌‌‌های نفتی ادامه یافت. علاوه بر این، در تیر امسال نیز با معامله ۱۵۰۰تن PVC در قالب کشف پریمیوم قراردادهای بلندمدت فروش محصول‌‌‌های پتروشیمی در بورس‌کالای ایران کلید خورد و با معامله این محصول امکان جدیدی برای فعالان صنعت پتروشیمی از مسیر بورس‌کالای ایران فراهم شد.

در سال‌جاری قراردادهای کشف پریمیوم فلزات نیز در بورس‌کالای ایران آغاز به کار کرد؛ به طوری که در راستای استفاده از ابزارهای نوین مالی بازار سرمایه در تامین مالی، پوشش ریسک تولید و همین‌طور مدیریت هوشمند بازارهای کالایی، در آبان‌ماه امسال شاهد اجرای طرح ویژه وزارت صمت از طریق قراردادهای کشف پریمیوم محصول‌‌‌هایی همچون مس کاتد، شمش فولاد و آهن اسفنجی در بورس‌کالا بودیم. با این رویداد ضمن اینکه خریداران از رسیدن به کالا و تامین به‌موقع خوراک موردنیازشان اطمینان حاصل می‌کنند، فروشندگان نیز از فروش محصول‌‌‌های خود در تاریخ سررسید مطمئن می‌‌‌شوند.

کشف پریمیوم چیست؟

معاملات کشف پریمیوم قراردادی است که در بازار فیزیکی بورس‌کالا معامله می‌شود و به موجب آن، طرفین متعهد می‌‌‌شوند که در زمان مشخص در آینده (تحویل، حمل یا بارگیری) کالا را بر اساس قیمت نهایی (قیمت مبنا به علاوه ما‌به‌التفاوت توافق‌شده) معامله کنند. خریدار بخشی از ثمن معامله را در زمان توافق، به فروشنده پرداخت می‌‌کند و تسویه مابقی وجه متعاقبا و بر اساس شرایطی انجام می‌شود که در زمان عقد قرارداد مشخص می‌شود و مکانیزم این قرارداد به گونه‌‌‌ای است که در ابتدای انجام توافق، طرفین باید قسمتی از ارزش حدودی معامله را نزد اتاق پایاپای به‌عنوان وجه‌الضمان تودیع کنند.  

در این قرارداد، ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﻣﺒﻠﻎ ﻳﺎ درﺻﺪی اﺳﺖ ﻛﻪ به‌منظور ﻣﺤﺎسبه ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﻳﺎ از ﻗﻴﻤﺖ ﻣﺒﻨﺎ ﻛﺴﺮ می‌‌‌ﺷﻮد و قیمت مبنا، ﻗﻴﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﻌﻴﻴﻦ‌ﺷﺪه در اﻃﻼﻋﻴﻪ ﻋﺮﺿﻪ، از سوی ﻣﺮﺟﻊ ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﺑﻮرس اﻋﻼم می‌شود. به این ترتیب، ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ زمانی بین طرفین منعقد می‌شود ﻛﻪ در ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم، ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻣﺘﻌﻬﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻃﺒﻖ ﺿﻮاﺑﻂ بورس شده‌‌‌اند.

 اﻳﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ در زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺺ‌ﺷﺪه در ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﺑﺮاﺳﺎس ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ، از سوی ﺑﻮرس ﻣﻴﺎن ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻗﺮارداد ﻛﺸﻒ ﭘﺮﻳﻤﻴﻮم ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﺮارداد ﻧﻘﺪ، نسیه ﻳﺎ ﺳﻠﻒ ﻣﻨﻌﻘﺪ می‌شود. ﻗﻴﻤﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ در این قراردادها از فرمول توافق‌شده بین طرفین و پریمیوم کشف‌شده قابل محاسبه است.

مزایای قراردادهای کشف پریمیوم

از جمله مزایایی که به جذابیت این‌گونه معاملات برای خریداران و فروشندگان اضافه می‌کند، می‌‌‌توان به امکان پوشش ریسک اشاره کرد؛ به‌‌‌‎طوری‌که ابزارهای نوین مالی همواره باعث می‌‌‌شوند خریداران و فروشندگان کالا بتوانند در شرایط متفاوتی تصمیم‌‌‌هایی با ریسک کمتر اتخاذ کنند که با توجه نوسان‌‌‌های موجود در اقتصاد، تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان کالاهای مختلف، با ورود به معاملات کشف پریمیوم تا حدود زیادی خود را در برابر این نوسانات بیمه کنند.

استفاده از این ابزار مالی همچنین موجب کسب سود در نتیجه تحقق برنامه تولید و فروش شرکت می‌شود. در این زمینه باید توجه کرد که هدف از تجارت و کسب‌وکار، کسب سود برای یک بنگاه اقتصادی است و معاملات کشف پریمیوم ابزاری مناسب برای کسب سود محسوب می‌شود؛ به طوری‌که در این قرارداد، خریدار و فروشنده، علاوه بر اطمینان از فروش و خرید محصول خود در آینده، امکان برنامه‌‌‌ریزی برای تولید در ماه‌های آینده را پیدا می‌کنند و در روز معامله، نیز بر اساس قیمت‌های همان روز به معامله می‌پردازند.تضمین ایفای تعهدات طرفین معامله و تسریع در فرآیند تحویل کالا از انبارهای مختلف نیز از دیگر مزایای قراردادهای کشف پریمیوم است. افزون بر این موارد، بازخورد انجام این‌گونه معاملات و سایر معاملات در بورس‌کالا به عنوان یکی از بزرگ‌ترین مراکز ثبت داده‌ها در حوزه مبادلات کالایی می‌تواند به منبع تصمیم‌گیری برای دولت و فعالان اقتصادی تبدیل شود.

از دیگر مزایای استفاده از این ابزار معاملاتی می‌توان به استقبال صنایع از شفافیت و فضای رقابتی اشاره کرد که در این زمینه می‌‌‌توان به کمک بورس‌کالای ایران، این شفافیت را برای بخش‌‌‌های اقتصادی و در کسب‌وکار صنایع مختلف توسعه بخشید. علاوه بر این، تاکید می‌شود که مزیت اصلی این‌گونه قراردادها نسبت به سایر قراردادها این است که در قرارداد کشف پریمیوم خریدار از رسیدن کالا و تامین به‌موقع اطمینان خاطر دارد. ضمن اینکه فروشنده این اطمینان را پیدا می‌کند که کالای تولیدی خود را در تاریخ سررسید می‌‌‌فروشد.

بنابراین می‌‌‌توان گفت با معاملات کشف پریمیوم در بورس‌کالای ایران، هم تولیدکننده و هم خریدار، اطمینان پیدا می‌کنند که در هر فصل، در زمینه تولید محصول و خرید مواد اولیه موردنیاز خود در بازار مشکلی نخواهند داشت و این اتفاق به طور مستقیم تولید کشور را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.

در شرایط کنونی که نوسان قیمت‌ها بسیاری از تولیدکنندگان را با مشکلاتی در فروش محصولات و تامین مواد اولیه مصرفی مواجه کرده است، استفاده از معاملات کشف پریمیوم و قراردادهای بلندمدت می‌‌‌تواند راهگشای تولید باشد.