جذابیت‌‌‌های نرخ صفر مالیاتی برای قراردادهای گواهی سپرده
مصوبه کمیسیون تلفیق
در مصوبه کمیسیون تلفیق در خصوص لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور شاهد هستیم که برای حمایت از بازار سرمایه با محوریت معاملات ابزارهای مالی - کالایی موارد مهمی گنجانده شده است که یکی از آنها نرخ صفر مالیاتی برای قراردادهای گواهی سپرده کالایی است. در این مصوبه که به زودی در صحن علنی مجلس به بحث گذاشته می‌شود حتی کالاهایی که ماهیتا مشمول مالیات ارزش افزوده هستند نیز با انعطاف مشهودی همراه شده است. به عبارت ساده‌‌‌تر می‌توان گفت در صورت تصویب این بند الحاقی در مجلس، مشکل مالیات ارزش افزوده گواهی سپرده برای همه کالاها در بورسهای کالایی حل و فصل خواهد شد.
در بند الحاقی ۹ مصوبه کمیسیون تلفیق در خصوص لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ آمده است: «برای حمایت از توسعه ابزارهای مالی و همچنین تسهیل معاملات ابزارهای مبتنی بر کالا، مالیات ارزش افزوده کلیه کالاهایی که در قالب گواهی سپرده کالایی در بورسهای کالایی کشور پذیرش می‌شوند، مادامی که در هر یک از بورسهای کالایی مورد مبادله قرار می‌گیرند مشمول نرخ صفر مالیاتی هستند. در صورتی که کالای پشتوانه گواهی سپرده ماهیتا مشمول مالیات ارزش افزوده باشد مالیات مذکور، تنها یک مرتبه و در زمان تحویل فیزیکی کالا وصول خواهد شد و وظیفه پرداخت مالیات مذکور بر عهده تحویل گیرنده نهایی کالای پشتوانه گواهی سپرده کالایی خواهد بود.»
برنامه‌‌‌ریزی بورس انرژی در حوزه معاملات گواهی
در همین خصوص در گفت‌‌‌وگویی با مدیرعامل بورس انرژی به بررسی بند الحاقی شماره ۹ مصوبه کمیسیون تلفیق در خصوص لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور در خصوص مشمول نرخ صفر مالیاتی شدن گواهی سپرده کالایی پرداختیم. علی نقوی مدیرعامل بورس انرژی در این خصوص گفت: نکته مثبت این مصوبه کمیسیون تلفیق، مشمول نرخ صفر مالیاتی شدن یا به عبارت ساده‌‌‌تر معافیت مالیاتی قراردادهای گواهی سپرده کالایی است که پس از چند سال پیگیری، در نهایت بدنه بازار سرمایه توانست این بحث را در کمیسیون تلفیقی به نتیجه برساند و با مدل پیشنهادی موافقت شد و به احتمال بسیار زیاد این بحث مورد تصویب قرار خواهد گرفت.
هم‌‌‌اکنون برنامه جدی داریم که بازار گواهی سپرده راه بیندازیم که یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌‌‌های راه‌‌‌اندازی قراردادهای آتی در وضعیت فعلی برای حامل‌‌‌های انرژی است. همان‌‌‌گونه که در گذشته نیز عنوان شد بسیاری از کالاها مستعد راه‌‌‌اندازی قراردادهای گواهی سپرده و آتی هستند و این مطلب یکی از برنامه‌‌‌های اصلی بورس انرژی در آینده خواهد بود.
دورنمای مثبت قراردادهای گواهی سپرده کالایی
غالب کالاها در بورسهای کالایی مستعد راه‌‌‌اندازی قراردادهای گواهی سپرده کالایی هستند و از لحاظ معاملات، تفاوت چندانی بین انواع کالاهای مختلف (منقول - قابل نگهداری و حمل) وجود ندارد. در خصوص محصولات پتروشیمی که ماهیتا از پرداخت مالیات ارزش افزوده برخوردار هستند نیز شرایط مشابهی وجود دارد. در مورد پلیمرها که امکان انبارداری آنها وجود دارد، شرایط متعادل ارزیابی می‌شود و بررسی‌‌‌های بسیاری در این خصوص در گذشته صورت گرفته و انتظار داریم آغاز به کار این قراردادها با سهولت بالاتری همراه باشد. در خصوص محصولات پتروشیمیایی مایع با حجم داد و ستد بالا همچون متانول نیز اوضاع همین‌‌‌گونه است. اینکه متانول یا کالای مشابهی در یک زمان معین در یک انبار مشخص قرار داشته و دارد و تولیدکننده از امکان انبارش محصول در زمان تولید تا تحویل به مشتری استفاده می‌کند، خود یک امکان برای راه‌‌‌اندازی قراردادهای گواهی سپرده خواهد بود.
به عبارت ساده‌‌‌تر در وضعیتی که متانول در بورس انرژی یا فرآوردههای شیمیایی پرمصرف در بورس کالا در یک مخزن قرار داشته و امکان دریافت توسط خریدار یا تحویل توسط فروشنده (مخصوصا تولیدکننده) برخوردار است، از امکان راه‌‌‌اندازی قراردادهای گواهی سپرده برخوردار بوده و می‌توان انتظار راه‌‌‌اندازی این قراردادها را در نظر گرفت. راه‌‌‌اندازی قراردادهای گواهی سپرده کالایی نیز زیرساخت اصلی برای آغاز به کار معاملات آتی است که با توجه به شرایط حجم تولید و جذابیت‌‌‌های مصرف، می‌توانند به یکی از ابزارهای معاملاتی جدید در بازار سرمایه تبدیل شوند. اینکه بتوان قراردادهای آتی متانول یا فرآوردههای نفتی را به صورت صادراتی (حتی ارزی) در بورس انرژی راه‌‌‌اندازی کرد یک جذابیت بسیار بزرگ در این حوزه است و آینده این بازارها را دگرگون خواهد ساخت. کارشناسان حوزه محصولات پتروشیمیایی به خوبی واقف هستند که یکی از دلایل پایین‌‌‌تر بودن بهای متانول در بازارهای جهانی حجم تولید بالای ایران و دشواری‌‌‌های صادرات است آن هم در وضعیتی که بازارهای هدف نیز از مکانیزم‌‌‌های خرید و کشف نرخ خاص خود بهره می‌‌‌برند. این وضعیت می‌تواند جایگاه ایران را در بازارهای جهانی متانول حتی فرآوردههای نفتی ترقی بخشیده و چهره متفاوتی را برای قیمت‌‌‌سازی محصولات ایران به همراه داشته باشد. ذات بهره‌‌‌برداری بورسهای کالایی از نرخ صفر مالیاتی قراردادهای گواهی سپرده کالایی فضای بزرگی را در اختیار بازارهای رسمی قرار می‌دهد که امید است بورس کالا و انرژی بتوانند از این فرصت استفاده کنند اگرچه جذابیت‌‌‌های بیشتری را برای بورس کالا به همراه دارد اگر بتواند از این فرصت در کوتاه‌‌‌مدت استفاده کند. اینکه ریسک رکود در بازارهای کالایی وجود دارد اهمیت این تصمیم را برجسته‌‌‌تر خواهد کرد. در این خصوص در آینده بیشتر به بحث خواهیم پرداخت.
