مطلبی که باید آن را جدی گرفت مربوط به توسعه و رونق بازار سایر محصولات کشاورزی نظیر پسته و خرماست که در صورت کاهش محدودیت‌ها بر بازار پسته و راه‌اندازی قراردادهای آتی برای محصول خرما می‌توان چشم‌انداز مثبتی را برای این دو محصول نیز متصور شد. برای بررسی اوضاع اخیر دادوستد محصولات کشاورزی در دو بازار آتی و گواهی سپرده بورس کالا، «دنیای‌اقتصاد» به گفت‌وگو با شایان کرمی، کارشناس این بازار پرداخته است.

   رو کردن اقبال به محصول زعفران

کرمی به بازار گواهی سپرده محصول زعفران در بورس کالا اشاره کرد و گفت این محصول طی دو هفته اخیر شرایط باثبات قیمتی را تجربه کرده است. به‌طوری که می‌توان گفت با نوسان قیمتی بسیار اندک همراه بودند و میانگین قیمتی محصول زعفران نگین بورسی بین ۱۲ هزار و ۴۰۰ تا ۱۲ هزار و ۶۰۰ تومان بر هر گرم مورد دادوستد قرار گرفته است. برخلاف ثبات موجود در بازار گواهی سپرده، بازار قراردادهای آتی محصول زعفران شاهد افت قیمتی بوده است. از این رو فواصل قیمتی بین دو بازار گواهی سپرده و بازار آتی کاهش یافته و متوسط فرصت آربیتراژی به میزان ماهانه ۲ درصد رسیده است. براین اساس جذابیت آربیتراژی بین این دو بازار به شدت کاهش یافته است. این مطلب در مورد محصول زعفران نگین بورسی برجسته‌تر است. یکی از دلایل موثر بر کاهش قیمت در بازار آتی مربوط به دو انبار جدیدی است که در این بازار بازگشایی شده است. از این رو حجم محصولات پذیرش شده در سال‌جاری نسبت به سال ماقبل افزایش یافته است. از آنجا که نوسان قیمتی در بازار گواهی سپرده محصول زعفران بسیار اندک بوده است، سررسیدها در بازار آتی فاصله قیمتی خود را نسبت به گواهی سپرده زعفران که دارایی پایه این قراردادها به شمار می‌رود، کاهش داده است.

وی ادامه داد: شواهد نشان می‌دهد صندوق‌های کالایی کشاورزی که ماه گذشته با بیش از ۱۵۰ میلیارد تومان پذیره‌نویسی شد، افق‌های روشنی را پیش روی بخش کشاورزی ترسیم کرد. اما به‌رغم آن‌که مجوزهای راه‌اندازی آنها صادر شده اما هنوز به مرحله خرید و فروش نرسیده است.

 این صندوق‌ها مطابق با امیدنامه‌ای که منتشر شد، به میزان ۷۰ درصد دارایی خود را در اوراق گواهی سپرده کالاهای کشاورزی از جمله زعفران، زیره، پسته، کشمش و خرما سرمایه‌گذاری خواهند کرد و مجاز هستند ۲۰ درصد دیگر از دارایی خود را در قراردادهای آتی کالاهای کشاورزی سرمایه‌گذاری کنند. برای ۱۰ درصد باقی‌مانده دارایی خود نیز این امکان برای آنها فراهم شده که در اوراق بدهی که در بازار سرمایه موجود است اقدام به سرمایه‌گذاری کنند. مبتنی بر مبالغی که برای این صندوق‌ها پذیره‌نویسی شد، طبق امیدنامه این صندوق‌ها قرار بر این است که در بازار گواهی سپرده کالاهای کشاورزی سرمایه‌گذاری انجام شود، بنابراین با آغاز دادوستد واحدهای این صندوق‌ها انتظار بر این است که تقاضای قابل ملاحظه‌ای به بازار محصولات کشاورزی وارد می‌شود. اما به دلیل آنکه محصول زعفران در بازار گواهی سپرده کالایی از عمق بیشتری برخوردار است، این انتظار وجود دارد که میزان عمده‌ای از این تقاضا به بازار زعفران وارد شود. در نتیجه احتمال دارد به زودی شاهد ورود تقاضا برای انواع گواهی سپرده زعفران نگین و پوشال باشیم.

این کارشناس بازار اظهار کرد: شرایط محصول زعفران در بازار فیزیکی نیز نسبتا مشابه است. با توجه به آنکه چین خریدار عمده زعفران تولیدی کشور ما به حساب می‌آید، شرایط این کشور بر فروش‌های صادراتی ما موثر خواهد بود. اواخر ماه جاری شاهد تعطیلات سال نوی چینی خواهیم بود که احتمالا پس از پایان تعطیلات با تقاضای صادراتی نسبتا بالایی مواجه می‌شویم. چرا که انتظار داریم میزان سفارش‌های صادراتی برای تولیدات داخلی محصول زعفران افزایش یابد. علاوه بر این موضوع، بحث شیوع ویروس کرونا و اثرگذاری آن بر شرایط صادراتی بسیار اثرگذار است. اما به‌نظر می‌رسد دورنمای دادوستد محصول زعفران چه در بازار داخلی و چه در بازار خارجی مثبت ارزیابی می‌شود. همچنین ثبات بهای ارز را نمی‌توان نادیده گرفت چرا که آرامش در بازار ارز، اثر مضاعفی بر سایر عوامل موثر بر دادوستدهای این محصول دارد. بنابراین به‌نظر می‌رسد که در صورت شروع به کار صندوق‌های کالایی کشاورزی و افزایش سفارش‌های صادراتی از سوی چین، بازار زعفران شرایط بهتری پیدا خواهد کرد.

   بازار پسته نیازمند راهکارهای توسعه

کرمی بیان کرد: پس از زعفران، محصول پسته در بین سایر محصولات کشاورزی بورس کالا از جذابیت بیشتری برخوردار است. در روزهای اخیر قیمت اوراق سپرده محصول؛ با بهای پسته بازار یکسان شده است. وضعیت بازار پسته به گونه‌ای است که از سوی سرمایه‌گذاران و فعالان این بازار استقبال خوبی نسبت به اوراق سپرده کالایی پسته و قراردادهای آتی برجسته‌ای صورت نمی‌گیرد. همین امر باعث شده هم فاصله سررسیدها و هم قیمت گواهی سپرده پسته چندان جذاب نباشد. از این رو باید در انتظار برنامه‌های توسعه‌ای بورس کالا به‌عنوان بستر معاملاتی این ابزارهای مالی باشیم تا بر عمق این بازارها افزوده شود.

   تکمیل ابزارهای مالی لازمه رونق بازار خرما

این کارشناس به نمادهای اخیر خرما در بورس کالا هم اشاره کرد و گفت: اگرچه برای مدتی است که خرما به بازار گواهی سپرده بورس کالا راه یافته اما بر مبنای شرایط دادوستدهای بازار چنانچه روی آن قراردادهای آتی تعریف شود انتظار رونق بیشتری برای آن متصور است. چرا که یکی از درگاه‌های موثر رونق بازار گواهی سپرده، از مسیر تعریف قراردادهای آتی بر آن است. از این رو جذابیت‌های لازم را برای ورود صادرکنندگان و سرمایه‌گذاران به این بازار تامین خواهد کرد.