تغییر بنیادین بازار فولاد؛ دور یا نزدیک؟
وضعیت بازار فولاد چهره به نسبت پیچیده‌ای پیدا کرده است. این شرایط در حالی که جرقه‌های مقطعی از رشد نرخ دیده شده ولی جریان عمومی بازار را نمی‌توان افزایشی در نظر گرفت، اهمیت بالاتری پیدا می‌کند. آغاز به کار معاملات اختصاصی ورق فولاد در بورس کالا برای صنایع خاص در کنار بحث‌های پیرامونی شیوه‌نامه و همچنین مباحث مطرح شده در مجلس در کنار افزایش گام به گام حجم و ظرفیت تولید و نزدیک‌تر شدن به هدف ظرفیت ۵۵میلیون تنی از مهم‌ترین ویژگی‌های این بازار است. اما این موارد را باید تکانه‌های مهمی از تغییرات بنیادین در بازار فولاد به شمار آورد. افزایش قیمت‌های جهانی در کنار ذهنیت عدم رشد بهای آزاد و نیمایی ارز را باید به این موارد افزود آن‌هم در شرایطی که هرچه تنش‌های ارزی کاهش یابد، فشارهای دولتی بر صنعت فولاد نیز کمتر خواهد شد و این نکته یک ذهنیت جدید را برای بازار به همراه می‌آورد. در شرایطی که امیدواری به نوسان شدید قیمت‌ها کمرنگ شود، ناخودآگاه حجم تقاضا نیز کاهش یافته و واحدهای تولیدی موجودی انبار کمتری را نگهداری خواهند کرد. از سوی دیگر پیشنهاد سید رسول خلیفه سلطانی دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران به منظور استفاده از تجربیات بازار پتروشیمی‌ها در مدیریت بازار فولاد هم یک تغییر مهم در ذهنیت اهالی برجسته این صنعت به شمار می‌رود که افزایش شفافیت و تسهیل امور به منظور افزایش حجم تولید و تجارت را در بر دارد.
تمامی موارد فوق از یک تغییر زیرپوستی و بسیار مهم در بازار فولاد حکایت دارد که اگرچه شواهد خاصی از آن هم‌اکنون در دسترس نیست ولی تجربه بازارهای مشابه همچون بازار پتروشیمی‌ها نشان می‌دهد که تغییر در بازار فولاد آغاز شده و به مرور زمان به افزایش آرامش و توجه به حجم تولید واقعی منتهی می‌شود. این سیگنال به احتمال قوی بر کل زنجیره اثرگذار می‌شود و تغییر را در تمامی بخش‌ها حس خواهیم کرد اگرچه هنوز زمان آن فرانرسیده که این تغییر را با صراحت لهجه بیان کنیم.
در شرایطی که حجم تولید در حال افزایش است و به گزارش ایمیدرو؛ میزان تولید شمش و محصولات فولادی در کشور طی ۸ ماه امسال، به ترتیب ۱۳ و ۸ درصد افزایش یافته می‌توان انتظار داشت تا با افزایش حجم تولید، بسیاری از ریسک‌ها و موضع‌گیری‌های پیشین تعدیل شده و در نهایت آرامش بیشتری را در بازار شاهد باشیم. این وضعیت آن‌هم در روزهای سرد سال چندان هم قابل استناد نیست یعنی رشد واقعی تقاضای بزرگی را شاهد نیستیم که نشان دهد آیا این تغییرات به تغییر بنیادین در بازار منتهی شده یا نه و زمان راستی‌آزمایی موارد فوق در روزهای پایانی سال جاری و روزهای گرم سال آینده است و به عبارت ساده‌تر هم‌اکنون زمان داریم تا بازار جذاب‌تر سال آینده را از هم‌اکنون مدیریت کنیم. نتیجه اقدامات فعلی حداقل ۳ ماه آینده خودنمایی می‌کند آن‌هم در شرایطی که روزهای پایانی سال و دقیق‌تر اواخر بهمن‌ماه با ورود تقاضای فصلی، آزمونی برای عملکرد فعلی در بازار و صنعت فولاد است.
به احتمال قوی اثرگذارترین سیگنال در آینده بازار رشد احتمالی بهای فولاد جهانی است که هم‌اکنون با شتاب رشد قیمت‌های به نسبت بالایی روبه‌روست بنابراین تولید و صادرات رونق خواهد داشت. البته ممکن است نیاز ارزی کشور در ماه‌های آینده به شدت روزهای فعلی نباشد بنابراین سودآوری صنعت فولاد شاید از مسیر نوسان بهای ارز محقق نشده و تنها بتوان به واقعیت‌های بازار جهانی اتکا کرد که همین نکته به معنی اثرگذاری و اثرپذیری دوگانه صنعت فولاد ایران از داده‌های جهانی خواهد بود. هر چه بگذرد وزن و جایگاه صنعت فولاد ایران در بازار جهانی محصولات میانی و نهایی فولاد تقویت می‌شود بنابراین فضا برای استفاده از این موقعیت احتمالی را باید از هم‌اکنون فراهم کرد. برای یک تولیدکننده واقعی بهترین شرایط، تعادل در بازار است آن‌هم در شرایطی که وجود تقاضا، استمرار تولید را تضمین کند. این در حالی است که صادرات محصولات میانی از سهولت بیشتری برخوردار بوده و نگرانی‌های بازاریابی و نرخ تعرفه و حتی سختگیری دولت کشورهای هدف صادراتی به شدت کمرنگ‌تر است. از سوی دیگر صادرات محصولات نهایی ارزآوری و ارزش افزوده بالاتری داشته آن‌هم در وضعیتی که بازارهای هدف این محصولات اغلب کشورهای همسایه است. این چندگانگی را باید در نظر گرفت آن‌هم در شرایطی که ذات بازاریابی یک سیگنال بسیار مهم است که از هم‌اکنون باید به آن توجه کرد تا تمامی توان تولیدی در کشور فعال شود. از سوی دیگر آرامش احتمالی بازار داخلی و نوسان منطقی قیمت‌ها در نهایت به خروج بخشی از واسطه‌ها و حتی تولیدکنندگان فصلی منجر شده که خود اثرات و تبعات خاص خود را بر جای می‌گذارد. از سوی دیگر نمی‌توان به حفظ کسب بازار محصولات میانی فولادی و همچنین محصولات نهایی کم‌توجه بود آن‌هم در شرایطی که بخشی از برند فولاد ایران به این محصولات باز می‌گردد. اینکه آینده بازار جهانی فولاد را می‌توان مثبت ارزیابی کرد به این معنی است که فضا برای صادرات احتمالا بهتر از شرایط فعلی خواهد بود که بر بازار داخلی نیز اثر مستقیم بر جای می‌گذارد. اینکه بازار داخلی در مسیر آرامش قرار دارد یک اصل مهم برای این صنعت است.
کاهش صادرات و افزایش واردات
میزان تولید شمش و محصولات فولادی در کشور طی ۸ ماه امسال، به ترتیب ۱۳ و ۸ درصد افزایش یافت. به گزارش خبرگزاری مهر و براساس گزارش انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، از ابتدای فروردین تا پایان آبان، ۲۰ میلیون و ۵۹۷ هزار تن شمش (بیلت، بلوم و اسلب) تولید شد. این رقم در مدت مشابه سال گذشته، ۱۸میلیون و ۲۴۲ هزار تن بود. همچنین میزان تولید محصولات فولادی (تیرآهن، میلگرد، ناودانی، نبشی، انواع ورق و...) در کشور طی ۸ ماه امسال، ۱۴ میلیون و ۶۳۵ هزار تن بود. میزان تولید این محصولات در کشور طی مدت مشابه سال گذشته، ۱۳ میلیون و ۵۵۶ هزار تن بود. میزان تولید آهن اسفنجی نیز با رشد ۱۲درصدی طی ۸ ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته (۱۸ میلیون و ۵۵۲ هزار تن)، به ۲۰ میلیون و ۷۰۴ هزار تن رسید.
بنا بر این گزارش، طی ۸ ماه امسال، میزان صادرات شمش، ۳میلیون و ۷۸۷ هزار تن، محصولات فولادی، یک میلیون و ۶۷۹هزار تن و آهن اسفنجی ۴۰۳ هزار تن بود که در مقایسه با رقم تولید مدت مشابه سال گذشته (۴ میلیون و ۳۷۷ هزار تن شمش، ۲ میلیون و ۴۰۵ هزار تن انواع محصولات فولادی و ۷۰۶ هزار تن آهن اسفنجی)، به ترتیب ۱۳، ۳۰ و ۴۳ درصد کاهش داشت. همچنین، از ابتدای فروردین تا پایان آبان، ۴ هزار تن شمش و ۶۱۱ هزار تن، انواع محصولات فولادی وارد شد که در مقایسه با رقم واردات مدت مشابه سال گذشته (۳ هزار تن شمش و ۳۶۱ هزار تن انواع محصولات فولادی)، به ترتیب ۳۳ و ۶۹ درصد افزایش یافت.
