افزایش بهای معامله کالاهای عرضه شده در این رینگ، افزایش درآمد بنگاه‌های تولید مواد اولیه ظرف ۷ ماه ابتدایی امسال را درپی داشته، اما باتوجه به افزایش نیاز به نقدینگی خریداران و کوچک شدن بازار مصرف به زیان صنایع تکمیلی تمام شده و بسیاری از تولیدکنندگان به‌خصوص بنگاه‌های کوچک و متوسط را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است. بررسی‌های آمار معاملات «دنیای‌اقتصاد» از رینگ صنعتی بورس کالا و سه گروه کالایی کاتد مس، سولفور مولیبدن و شمش آلومینیوم حاکی از آن است که میانگین بهای معامله هر یک از این محصولات از فروردین تا هفته سوم مهر رشدی متناسب با نرخ آزاد ارز را تجربه کرده و در مواردی که میزان عرضه در این بازار با اختلال روبه‌رو شده، میزان رشد بازار حتی فراتر از این میزان نیز رفته است.

  نرخ ارز، سیگنال‌ساز بازار کالایی‌ها

نرخ ارز نیمایی در هفته پایانی فروردین امسال ۱۳ هزار و ۶۰۰ تومان بود که این رقم با رشد ۷۶ درصدی به ۲۴ هزار تومان در هفته جاری رسیده است. بالا رفتن بهای ارز نیمایی که مبنای قیمت‌گذاری پایه کالاها در بازار فیزیکی بورس کالا به‌شمار می‌رود، باعث افزایش قیمت پایه تمامی محصولات این بازار ظرف ۷ ماه ابتدایی امسال شده است. رشدی که اگرچه به لحاظ منطقی صحیح بوده و به‌صورت ناگزیر صورت گرفته اما صنایع پایین‌دستی را با مشکلاتی روبه‌رو کرده است.

در این میان بررسی معاملات انواع کالاها در بازار فیزیکی بورس کالا حاکی از آن است که با توجه به رقابت برای خرید مواد اولیه، رشد نرخ کالاهای معامله شده از طریق این بازار ظرف این مدت فراتر از افزایش نرخ پایه بوده است. در واقع باوجود بالا رفتن بهای پایه، خریداران برای موفقیت در خرید کالای مورد نظر اقدام به رقابت نیز کرده‌اند که همین موضوع به رشد بیشتر قیمت‌ها منجر شده است. در این میان میزان افزایش نرخ ارز آزاد مبنایی برای رقابت بر سر انواع کالاها از رینگ معاملاتی بورس کالا به‌شمار می‌رود. در واقع، خریداران بالا رفتن بهای محصول مورد تقاضا بر مبنای قیمت ارز آزاد را در این برهه منطقی می‌دانند هرچند در برخی کالاها، ظرف هفته‌های اخیر بازار شاهد رقابت‌هایی بسیار فراتر از مبنای قیمتی براساس نرخ ارز آزاد نیز بوده است. بهای دلار آزاد در هفته پایانی فروردین امسال ۱۶ هزار و ۲۰۰ تومان بود، این رقم با رشدی ۱۱۶ درصدی به ۳۰ هزار و ۵۰۰ تومان در روز دوشنبه ۲۱ مهر ماه رسید. بنابراین افزایش ۱۱۶ درصدی بهای مواد اولیه عرضه شده در بورس کالا مبنایی منطقی دارد. اما این افزایش منطقی قیمت‌ مواد اولیه به بهای تضعیف هرچه بیشتر صنایع تکمیلی و به‌خصوص بنگاه‌های کوچک و متوسط تمام شده است.

  تضعیف بنگاه‌های کوچک و متوسط با افزایش ۳/ ۲ برابری ارزش معاملات کاتد مس

قیمت پایه هر کیلوگرم کاتد مس در هفته پایانی فروردین امسال در رینگ معاملاتی بورس کالا برابر ۶۷ هزار و ۸۰۰ تومان بود که این نرخ با افزایش ۱۳۰ درصدی به ۱۵۶ هزار تومان در معاملات روز بیستم مهر ماه رسید. این افزایش نرخ پایه نتیجه رشد جهانی بهای مس و درعین حال افزایش قیمت ارز نیمایی در کشور بوده است. تعادل نسبی میان عرضه و تقاضا برای کاتد مس در این بازار باعث شده تا در اغلب مواقع معاملات این محصول در قیمت‌های پایه صورت گیرد و به این ترتیب میزان رشد قیمت معامله کاتد مس نیز از هفته پایانی فروردین تا روز بیستم مهر همان ۱۳۰ درصد بوده است. اگرچه در اثر بالا رفتن قیمت مواد اولیه نرخ محصولات نیز افزایش پیدا می‌کند اما صنایع پایین‌دستی در اثر رشد قیمت مواد اولیه از سویی با چالش تامین نقدینگی روبه‌رو شده و از طرف دیگر افزایش قیمت محصولات باعث شدت گرفتن رکود در بازار می‌شود. به این ترتیب بنگاه‌های تولیدکننده محصولات نهایی روز به روز توان خود برای ادامه فعالیت در بازار را از دست می‌دهند. در حالی که ارزش ۲۰ تن کاتد مس خریداری شده از بورس کالا در هفته پایانی فروردین امسال برابر یک میلیارد و ۳۵۰ میلیون تومان بود، روز بیستم تیر ماه، تولیدکننده نهایی باید برای همین میزان محصول رقمی معادل ۳ میلیارد و ۱۲۰میلیون تومان که ۳/ ۲ برابر بهای قبلی بود می‌پرداخت. افزایش ۳/ ۲ برابری ارزش خرید مواد اولیه عاملی مهم در تضعیف تولیدکنندگان نهایی که اغلب نیز بنگاه‌های کوچک و متوسط با توان مالی محدود هستند به شمار می‌رود.

  رشد ۵۵ درصدی نرخ پایه و ۱۱۵ درصدی بهای معامله سولفور مولیبدن

میانگین قیمت پایه عرضه سولفور مولیبدن در فروردین امسال ۹۴ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم بود، اما قیمت اکسید مولیبدن و نرخ ارز نیمایی در کشور که دو پارامتر اصلی در تعیین قیمت پایه سولفور مولیبدن به‌شمار می‌روند ظرف ۷ ماه سپری‌شده از امسال روند رو به رشدی را طی کردند که این موضوع باعث شد بهای پایه هر کیلوگرم از این محصول در رینگ معاملاتی بورس کالا با رشدی ۵۵ درصدی به ۱۴۶ هزار تومان در ۲۰ مهر برسد. البته تاثیر افزایش نرخ ارز نیمایی در رشد ۵۵ درصدی قیمت پایه سولفور مولیبدن به مراتب بیشتر از رشد بهای جهانی این محصول بوده است.

در حالی که بالا رفتن قابل توجه بهای پایه سولفور مولیبدن، صنایعی همچون تولیدکنندگان اکسید مولیبدن را در تامین نقدینگی مورد نیاز برای تامین خوراک خود (سولفور مولیبدن) دچار چالش کرده، تغییر سبک معاملات سولفور مولیبدن در بورس کالا به مراتب بر این چالش افزوده است. پیش از این هر یک از متقاضیان سولفور مولیبدن سقف مشخصی برای خرید این محصول از بورس کالا داشتند. اما از نیمه تیر ماه به دستور وزارت صنعت، معدن و تجارت سقف خرید سولفور مولیبدن را حذف و فرصتی را به وجود آورد تا صنایع مصرف‌کننده برای تامین مواد اولیه خطوط تولید خود به رقابت حداکثری بپردازند. در همین زمان از میزان عرضه سولفور مولیبدن در رینگ معاملاتی بورس کالا نیز کاسته شد و به این ترتیب افت عرضه در عین رشد تقاضا، به شدت گرفتن رقابت و بالا رفتن بهای این محصول منجر شد. در حالی که میانگین قیمت فروش هر کیلوگرم سولفور مولیبدن در معاملات فروردین ماه برابر ۹۷ هزار تومان بود، شدت گرفتن رقابت باعث شد بهای میانگین فروش این محصول در رینگ معاملاتی بورس کالا با افزایشی ۱۱۵ درصدی به ۲۰۸ هزار تومان به ازای هرکیلوگرم در روز بیستم مهر برسد.

  رشد بهای شمش آلومینیوم مطابق با افزایش نرخ ارز آزاد

درحالی که میانگین ارزش معامله ۲۰ تن شمش یا بیلت آلومینیومی در هفته پایانی فروردین امسال از بازار فیزیکی بورس کالا برابر ۴۶۴ میلیون تومان بود، میزان ارزش معامله همین میزان محصول برای روز ۲۱ مهر به ۹۲۵ میلیون تومان رسیده است. درواقع صنایع تولیدکننده محصولات آلومینیومی برای خرید شمش یا بیلت که ماده اولیه اصلی خطوط تولید آنها به‌شمار می‌رود به نقدینگی حدود دو برابری نیاز دارند.

درحالی میزان نیاز به نقدینگی تنها برای تامین شمش و بیلت آلومینیومی در صنایع تکمیلی این حوزه دو برابر شده که افزایش بهای تمام شده این محصولات، در شرایط نابسامان اقتصادی کشور به کوچک شدن هرچه بیشتر بازار مصرف این محصولات دامن زده است. به این ترتیب تولیدکننده محصول نهایی از سویی با مشکل تامین نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کند و از سوی دیگر در فروش محصول خود با مشکل مواجه است. بررسی‌ آمار معاملات شمش و بیلت آلومینیومی از بورس کالا حاکی از آن است که این محصولات از فروردین تا ۲۱ مهر افزایشی ۱۱۴ درصدی داشته‌اند که این میزان رشد کاملا مطابق با رشد نرخ ارز آزاد در کشور ظرف همین زمان بوده است.

Untitled-4 copy