در مردادماه حجم عرضه فرآورده‌های هیدروکربوری در تابلوی فیزیکی معاملات بورس انرژی با افت یک میلیون تنی همراه شده و به رقم ۳ میلیون و ۵۰۸ هزار تن رسید که البته هنوز رقم قابل قبولی به شمار می‌رود ولی از کنار افت یک میلیون تنی عرضه‌ها نیز نمی‌توان به سادگی عبور کرد آن‌هم در شرایطی که تقاضا نیز افت نزدیک به یک میلیون تنی داشته است.

فرضیه‌های گوناگونی وجود دارد که می‌توان به کمک آنها این کاهش حجم عرضه را توجیه کرد. احتمال اصلی مربوط به افزایش مصرف داخلی است که می‌تواند یک محرک اقتصادی برای معاملات رینگ داخلی بورس انرژی به‌شمار رود. در ابتدای سال که عموم مشاغل و فعالیت‌های تولیدی و غیرتولیدی در کشور به شکل تعطیل یا نیمه تعطیل درآمدند، سطح تقاضا برای عموم کالاها کاهش چشم‌گیری یافت. بازار فرآورده‌های هیدروکربوری نیز از این تهدید در امان نماند و رینگ داخلی همچنین رینگ بین‌الملل به دلیل محدودیت‌های حمل و نقل و بسته شدن مرزها تحت تاثیر قرار گرفتند. اما در ماه‌های اخیر که سیاست‌های کشور مبنی بر فعالیت به شرط رعایت پروتکل‌های بهداشتی است، مصرف داخلی به سرعت تمایل دارد که افزایش یابد تا جایی که حتی کاهش مصرف ابتدای سال را جبران کند. اگرچه در این شرایط پیش آمده رکودی معنی‌دار بر عموم صنایع سایه انداخته است اما نمی‌توان رشد مصرف داخلی را نسبت به ماه‌های ابتدایی سال انکار کرد. از این رو تغذیه نیاز بازار داخلی از مسیری غیر از بورس انرژی انجام گرفته و سبب شده که میزان عرضه‌ها کاهش یک میلیون تنی را تجربه کند.

  افت تقاضا متاثر از کاهش عرضه‌ها

میزان تقاضای ثبت شده در مردادماه برای محصولات عرضه شده در تابلوی فیزیکی بورس انرژی اگرچه جذاب است ولی نسبت به تیرماه افت را تجربه کرده است. کاهش تقاضا به نوعی طبیعی محسوب می‌شود زیرا در برابر کاهش حجم عرضه‌ها ایجاد شده است. این در حالی است که یک میلیون و ۳۲۶هزار تن از میزان عرضه فرآورده‌های هیدروکربوری در مردادماه مورد دادستد قرار گرفته است. تقاضا در تیرماه یک میلیون و ۹۴۷ هزار تن بوده که در مردادماه به یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن رسیده است و افت متعادلی را نشان می‌دهد. داده دیگری که بر پیچیدگی تحلیل دادوستدهای مردادماه می‌افزاید مربوط به نسبت میزان معامله عرضه‌هاست. در تیرماه ۱۶/ ۲۸ درصد عرضه‌ها مورد معامله قرار گرفته که این رقم در مردادماه کاهش یافته است.  دلیل اصلی افت حجم معاملات در بورس انرژی، میزان تقاضاست است که در کمترین میزان از بهمن‌ماه سال گذشته تاکنون قرار می‌گیرد. در هر حال حجم عرضه فرآورده‌های هیدروکربوری در بورس انرژی ۳ میلیون و ۵۷۰ تن به ثبت رسیده که نزدیک به یک میلیون تن کمتر از ماه قبل است. برآیند همه این موارد سبب شد که ارزش ریالی معاملات بورس انرژی که طی چهار ماه گذشته روند صعودی به خود گرفته بود، تغییر فاز دهد و به ۹۱ هزار میلیارد ریال برسد که حاکی از افت ۶۵/ ۱۸درصدی نسبت به ماه گذشته است.

  رینگ بین‌الملل بورس انرژی

تقابل عرضه و تقاضا در رینگ بین‌الملل در مردادماه سبب شد که از یک میلیون و ۳۲۶ هزار تن انواع فرآورده‌های هیدروکربوری در این ماه مورد معامله قرار گیرد که افت ۳۰ درصدی را نسبت به تیرماه به همراه داشت. به‌صورت دقیق‌تر حجم معاملات در بازار بین‌الملل بورس انرژی در تیرماه رقمی نزدیک به یک میلیون و ۹۰۰ هزار تن بوده که در مردادماه به یک میلیون و ۳۲۶ هزار تن کاهش یافته است. این میزان افت صادرات را باید یکی از مهم‌ترین رخدادهای این بازار به شمار آورد که اثر مستقیم آن را می‌توان در افت ارزآوری صادراتی کشور از فرآورده‌های نفتی محسوب کرد.

در همین ماه اما صادرات بنزین به ۱۸۴ هزار تن رسید که رقم متعادلی برای روزهای گرم سال به شمار می‌رود ولی پتانسیل رشد این میزان را می‌توان در ماه‌های آینده به وضوح رهگیری کرد.  ارزش معاملات رینگ صادراتی بورس انرژی در مردادماه نزدیک به ۸۸ هزار میلیارد ریال بود که به نسبت ماه ماقبل یعنی تیرماه از افت ۱۴ درصدی حکایت دارد. از آنجا که بورس انرژی ایران صادرات‌محور است، یکی از محرک‌های کاهش حجم معاملات محدودیت‌های صادراتی است. اما باید این را در نظر گرفت که همچون تجربه گذشته حتی اگر سخت‌تر شدن شرایط صادرات صحت داشته باشد، توانمندی ما در یافتن راه‌هایی که بتوانیم استقلال خود را به طرق گوناگون حفظ کنیم و از این راه به تبادلات بین‌المللی بپردازیم، بسیار مورد توجه است.

 همان‌طور که در صنعت پتروشیمی با وجود تحریم‌های زیادی که وجود دارد هنوز هم بازار داخلی محصولات پتروشیمیایی هم برای خرید هم برای انجام سرمایه‌گذاری جذاب بوده و تمایل شرکای تجاری ما همواره برای تجارت و ورود سرمایه خود به خاک ایران برجسته است.

در زمینه معاملات مربوط به فرآورده‌های هیدروکربوری که از کیفیت قابل قبولی برخوردار هستند و قابلیت رقابت‌پذیری بالایی با سایر کشورها دارند، امکان رقابت وجود دارد. همچنان که در ماه‌های گذشته به ویژه خردادماه تجربه رشد چشمگیر معاملات بنزین صادراتی در کارنامه بورس انرژی به ثبت رسید.

Untitled-5 copy