حجم و ارزش معاملات هفتگی بورس انرژی کاهش یافته است
عقبگرد یا دورخیز برای جهش؟
مسیر حجم معاملات از ابتدای اردیبهشت‌ماه روند کاهش جدی را در پی داشت که شاید عمده‌ترین دلیل آن عدم جذابیت بازارهای جهانی نفت و فرآورده‌های آن باشد که هم حجم معاملات داخلی را تحت تاثیر قرار داده و هم با کاهش نرخ‌ها در این بازار، اثر دو چندانی بر کاهش ارزش معاملات داشته است. به گونه‌ای که ارزش داد و ستد در بورس انرژی در هفته گذشته به حدود ۳۱۲ میلیارد تومان رسید. رقمی نه‌چندان جذاب که برخی از خوش‌بینی‌ها به بورس انرژی را با تردیدهایی مقطعی همراه می‌سازد.
حجم کل معاملات در بورس انرژی طی هفته گذشته با کاهش ۳۲ درصدی نسبت به هفته ماقبل همراه بود که نشان می‌دهد حدود ۱۰۱ هزار و ۱۴۷ تن از عرضه‌های انجام گرفته مورد داد و ستد قرار گرفته است. میزان عرضه در بورس انرژی نیز حکایت از کاهش جدی دارند؛ به‌طوری‌که مجموع عرضه هفته گذشته بورس انرژی به ۲۶۰ هزارتن رسید.
در برخی روزهای اردیبهشت‌ماه هیجاناتی از جانب بخش تقاضا به بازار وارد شد که حجم عرضه پاسخگوی افزایش تقاضای موجود نبود اما این نوسان‌های مقطعی نیز نتوانست به عنوان سیگنالی قدرتمند برای تحریک بازار عمل کند و وضعیت کلی نشان از کاهش جدی معاملات دارد. میزان تقاضای ثبت شده در هفته گذشته ۱۸۶ هزار تن بود که با کاهش ۲۳ درصدی همراه شد. برآیند همه این موارد سبب شد که نزدیک به ۷۰ درصد همین عرضه‌های اندک هم مورد معامله قرار نگیرند.
با توجه به ثبت داده‌های قدرتمند در هفته پایانی ماه گذشته یعنی فروردین‌ماه که با بسته بودن مرزهای زمینی کشور و محدودیت‌های صادراتی همراه بود و نقش بزرگ تقاضای خارجی را در بورس انرژی کمرنگ کرد، انتظارها به سمتی حرکت کرد که چهره این بازار، روند روبه رشد و قابل قبولی در پیش خواهد گرفت اما برخلاف آنچه پیش‌بینی می‌شد بهای منفی معاملات آتی بازارهای جهانی نفت، بورس انرژی را به کانال کاهشی راند و انتظارها برآورده نشد. به‌طوری‌که حجم معاملات هفته گذشته نسبت به متوسط هفتگی آن در سال جاری ۴۸ درصد کمتر بوده و ارزش معاملات نیز در مقایسه با میانگین هفتگی، ۶۴ درصد پایین‌تر بود.
در هفته منتهی به ۱۰ اردیبهشت‌ماه حدود ۱۸۷ هزار تن عرضه در رینگ بین‌الملل صورت گرفت که تنها ۶۱ هزار تن آن مورد داد و ستد قرار گرفت. یعنی با وجود کالاهای جذابی نظیر گازوئیل و بنزین در تابلوی معاملات بورس انرژی، دو سوم آنها معامله نشد. در بین کالاهای عرضه شده در این رینگ، سبد پایه ۹۹۲ شرکت نفت ستاره خلیج فارس نیز موجود بود که مورد معامله قرار نگرفت. همچنین در رینگ داخلی نیز حدود نیمی از کالاهای عرضه شده یعنی حدود ۴۰ هزار تن دادو ستد شد و ۳۲ هزار تن دیگر به عنوان مازاد در تابلوی معاملات باقی ماند.
هفته خاص بورس انرژی در سال جاری
هفته منتهی به ۲۷ فروردین‌ماه یک دوره خاص معاملاتی برای سال جاری بود و ارزش معاملات رکورد جذابی را به ثبت رساند.بورس انرژی، سال ۹۹ را در حالی آغاز کرد که داده‌های موجود در تابلوی معاملات فیزیکی در مقایسه با مدت مشابه سال قبل، روند افزایشی را به ثبت رساند. حجم معاملات در هفته منتهی به ۲۷ فروردین‌ماه یا همان اوج معاملات در بورس انرژی با وجود دشواری‌های مربوط به شیوع ویروس کرونا و تعطیلی‌های ناشی از آن و نوسان قیمت‌های جهانی، به ۳۹۶ هزار تن رسید که در مقایسه با متوسط هفتگی حجم معاملات در سال گذشته رشد ۲۰۴ درصدی را تجربه کرد. به عبارت ساده‌تر معاملات این هفته نزدیک به ۳ برابر متوسط هفتگی سال قبل بوده است.
ارزش داد و ستد بازار فیزیکی بورس انرژی در هفته منتهی به ۲۷فروردین‌ماه هزار و ۹۰۶ میلیارد تومان بود که به عنوان عدد بسیار جذاب سال جدید در کارنامه بورس انرژی قرار گرفت. همچنین حجم معاملات در ماه ابتدایی سال جاری، به حدود ۷۳۶ هزار تن رسید. گرچه این عدد در مقابل ماه قبل از خود یعنی اسفندماه ۹۸ قابل دفاع نبود و از افت نسبی ۲۶ درصدی برخوردار بود اما مقایسه این داده اثرگذار با مدت مشابه سال قبل به خوبی گویای موفقیت داد و ستد معاملات کالاهای جذاب از کانال بورس انرژی است. زیرساخت اصلی برای افزایش حجم و ارزش معاملات، تداوم رشد عرضه‌ها و میزان داد و ستد آنها است که امکان پوشش تقاضای موجود در این بازار را فراهم می‌کند. با ورود عرضه‌های گوناگون زمینی و دریایی شرکت‌های بزرگ به بورس انرژی و طراحی سبدهای معاملاتی که شامل فرآورده‌های نفتی با جذابیت‌های متفاوت برای متقاضیان است، بستر لازم برای افزایش داد و ستد در بورس انرژی هموار شد. اما فراز و فرودهای ادامه‌دار دادو ستدها، رشد این دو داده قدرتمند را تضعیف کرد به‌طوری‌که روند صعودی حجم و ارزش معاملات دوام نیاورد و پس از ثبت رشد ۳ هفته‌ای در فروردین‌ماه با اثرگذاری بی‌سابقه قیمت‌های منفی برای نفت آتی و اثرات حاشیه‌ای آن بر بازارها، افت جدی را در پیش گرفت. ارزش معاملات در هفته منتهی به ۳ اردیبهشت ماه نسبت به هفته صعود بورس انرژی در فروردین‌ماه، با ۶۱ درصد کاهش به ۷۳۵ میلیارد تومان رسید و حجم معاملات نیز با حرکت در کانالی کاهشی و افت ۶۲درصدی به ۱۴۹ هزار و ۸۲۷ تن رسید. کاهش قیمت‌های جهانی به دنبال اتفاق‌های بی‌سابقه بازارهای جهانی از عمده‌ترین مواردی است که به کاهش ارزش معاملات منجر شد که با وقفه یک هفته‌ای اثر خود را بر میزان عرضه و تقاضا در بازار داخلی منعکس کرد.
رشد نرخ‌های جهانی و امیدواری به رشد تقاضا در بورس انرژی
در طول هفته گذشته بهای نفت خام در بازارهای جهانی افزایش یافت که همراه با آن قیمت فرآورده‌های نفتی و پالایشگاهی نیز تقویت شد. این روند کلی در نهایت موجب شد در طول یک‌هفته گذشته بهای هر بشکه نفت خام سبک آمریکا نزدیک به 17 درصد و همچنین نفت خام برنت 24 درصد رشد نرخ داشته باشد. این جریان افزایشی در حالی به ثبت رسید که قیمت‌ها در روز پایانی هفته گذشته با پیچیدگی‌هایی همراه شد تا جایی که حتی تکانه‌هایی از افت نرخ را شاهد بودیم. فرآورده‌های نفتی با محوریت سوخت‌های مایع قدرت‌نمایی چندانی در بازارهای جهانی نداشتند و حتی یک جریان نزولی را نیز به‌صورت مقطعی ثبت کردند که می‌تواند برای هفته پیش‌رو به‌عنوان یک داده مهم ایفای نقش کند. این در حالی بود که در هفته گذشته شاهد رشد نزدیک به 17 درصدی بهای هر تن نفتا در بازارهای جهانی بودیم که بزرگ‌ترین رشد نرخ را در بین تمامی فرآورده‌ها به خود اختصاص داد. با توجه به جایگاه نفتا به‌عنوان مهم‌ترین خوراک مایع در صنایع پتروشیمی در جهان، پتانسیل تحریک بازار از این مسیر وجود دارد؛ ولی تنها بر قیمت تمام‌شده آن‌هم به مرور زمان اثرگذار خواهد بود. در هر حال افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی یک سیگنال مثبت برای بازار فیزیکی بورس انرژی است که می‌تواند به محرکی برای افزایش تقاضای داخلی و صادرات بدل شود. این روند عمومی شاید هفته بهتری را برای این بازار به همراه آورد.
