بورس و بازار با کاهش جدی حجم تقاضا روبه‌رو شده‌اند
اثر کرونا بر بازار پلیمرها
این رقم البته در شرایطی تجربه شد که میزان عرضه مرسوم در بازار فیزیکی رقمی نزدیک به ۹۵ هزار و ۵۰۰ تن بود که میزان جذاب و گسترده‌ای به‌شمار می‌رود. عرضه‌های بالای ۹۵ هزارتن را باید یک عدد خاص به‌شمار آورد زیرا از بالاترین سطوح در سال‌های اخیر در تاریخ فعالیت بورس‌کالای ایران محسوب می‌شود. به‌صورت دقیق‌تر تجمیع عرضه‌ها از پتانسیل‌های بالای معاملاتی برخوردار است که خروجی آن می‌تواند به کاهش التهاب در بازار منتهی شود. البته در تاریخ بورس‌کالا عرضه‌های بالای ۱۰۰هزار تن هم به ثبت رسیده است ولی میزان عرضه یکی‌دو هفته اخیر را باید یک عدد جذاب و قدرتمند به‌شمار آورد.در برابر این رشد عرضه‌ها؛ اتفاق جالب کاهش حجم تقاضا در بورس‌کالا آن‌هم در روزهای پایانی سال بود که دقیقا چهره‌ای مخالف هفته‌های قبل را ترسیم کرد. در هفته گذشته شاهد افت نزدیک به ۳۴ درصدی تقاضای هفتگی بودیم که بزرگ‌ترین افت تقاضای هفتگی از هفته منتهی به ۱۷ خردادماه بود یعنی بازار با یک عقبگرد جدی و بزرگ در فاز تقاضا روبه‌رو بوده است که می‌تواند تنها به‌دلیل تغییر فاز روانی بازار به‌شمار رود. این شرایط موجب شد تا حجم تقاضا در بورس‌کالا به رقمی نزدیک به ۱۰۴ هزار تن برسد که کمترین تقاضای ثبت شده در چهار هفته اخیر بود. بالابودن حجم عرضه‌ها در برابر افت جدی تقاضا موجب شد تا حجم معاملات پلیمرها در بورس‌کالا نیز افت جدی داشته باشد تا شرایط جدیدی را در این بازار شاهد باشیم. در هفته گذشته حجم معاملات هفتگی پلیمرها در بورس‌کالا با افت ۱۴/ ۲۵ درصدی همراه شد تا بزرگ‌ترین افت هفتگی حجم معاملات را از هفته منتهی به ۱۷ خردادماه تاکنون به ثبت برسد. این کاهش حجم معاملات موجب شد تا حجم دادوستد پلیمرها در بورس‌کالا در هفته قبل به ۶۸ هزار و ۸۱۹ تن برسد که کمترین رقم در چهار هفته اخیر است. البته عدم تایید برخی از معاملات PVC در هفته گذشته خود یک سیگنال اثرگذار برای کاهش حجم معاملات بود اگرچه با نزدیک‌تر شدن به روزهای پایانی سال پتانسیل کاهش تقاضا در بورس و بازار جدی‌تر خواهد شد که می‌تواند چهره متفاوتی از بازار پلیمرها را ترسیم کند. هیچ بعید نیست که حجم معاملات در همین سطوح باقی بماند یا نوسان چندانی نداشته باشد. این وضعیت معاملاتی موجب شد تا نسبت تقاضا به عرضه‌های کل در هفته گذشته به ۰۹/ ۱ واحد برسد که کمترین نسبت ثبت شده در ۶ هفته اخیر است. همچنین در هفته گذشته ۴۲/ ۷۱ درصد از عرضه‌های مرسوم در بورس‌کالا مورد معامله قرار گرفت که کمترین نسبت معاملاتی از هفته منتهی به ۱۷ آبان‌ماه تاکنون به‌شمار می‌رود. البته این آمارها در نهایت از عقبگرد معاملاتی در بورس‌کالا حکایت دارد ولی چیزی که شاهد هستیم، معاملات به نسبت جذابی است که تاکنون اجازه نداده این بازار از مسیر آمارهای معاملاتی پلیمرها وارد فاز رکود شود. اینکه بازار در روزهای سخت فعلی هم شواهدی از رونق را نشان می‌دهد خود یک داده جذاب و برجسته به‌شمار می‌رود. وجود تقاضای فصلی در حاشیه بازار را می‌توان مهم‌ترین دلیل تداوم رونق در بازار پلیمرها به‌شمار آورد که خروجی آن هنوز هم برای کلیت این بازار جذاب به نظر می‌رسد.
عقبگرد قیمتی در بازار آزاد
شیوع کرونا موجب شده تا یک نگرانی گسترده را در بازار شاهد باشیم؛ رخدادی که تاکنون تجربه نشده است و همین مطلب باعث شد تا در شرایطی قرار بگیریم که هیچ اطلاع یا تجربه‌ای از رخدادهای پیش‌روی این بازار در اختیار نباشد. در گزارش‌های پیشین حتی‌الامکان از داده‌های موجود در بازار سخن گفتیم اگرچه این شرایط اما و اگرهای خاص خود را هم بر جای گذاشته است. چیزی که مشخص است؛ اثرگذاری این ویروس بر بازار مقطعی نخواهد بود و نمی‌توان انتظار داشت که بازار از این پس بر پایه نوسان قیمت آزاد ارز یا حتی قیمت‌های پایه در بورس‌کالا مسیر قیمت‌گذاری خود را به پیش ببرد. بازار به وضوح راکد است و اثری از التهاب فصلی قیمت‌ها را شاهد نیستیم. افت جدی تقاضا در بورس‌کالا هم نشان می‌دهد که رفتارهای هیجانی چهره عوض نکرده بلکه اثرگذاری چندانی ندارد. تقاضای فعلی در بورس‌کالا می‌تواند تقاضای واقعی باشد نه تقاضای سفته‌بازی آن‌هم در شرایطی که سقوط آزاد بهای نفت‌خام نگاه‌ها را به مرور زمان از قیمت‌های نیمایی ارز به سمت نرخ‌های جهانی تغییر خواهد داد. نکته‌ای که اگرچه زمان‌بر است ولی در نهایت چهره بازار را تغییر خواهد داد. موجودی انبارها در بازار آزاد هم به نسبت بالاست و در شرایطی که بسیاری از واحدهای تولیدی با کاهش حجم تولید روبه‌رو شده‌اند، انتظار ورود تقاضای جدید به بازار چندان منطقی نیست. بازار هم‌اکنون از مسیر کرونا تغییر می‌کند یعنی کالاهایی که در مسیر مبارزه با این ویروس مورد نیاز است تقاضا خواهد داشت و سایر گروه‌های کالایی در حاشیه قرار می‌گیرد. همین تقسیم‌بندی را می‌توان در نوسان قیمت‌ها به وضوح مشاهده کرد اگرچه با نزدیک‌تر شدن به پایان سال همین بازی قیمتی نیز تغییر می‌کند. اتفاقی که هم‌اکنون درحال وقوع است را باید مهم ارزیابی کرد زیرا همین دسته‌بندی فوق را با خدشه‌ای جدی همراه می‌سازد. رشد قیمت‌های گسترده‌ای برای اغلب گریدها ثبت نشده یعنی بازار نگران تغذیه مواد اولیه نیست. این یعنی بازار مواد اولیه آن‌قدر که از آن می‌ترسیدیم با احتکار ماده اولیه روبه‌رو نشده که شاید برخی تجربیات پیشین و رخدادهایی که اشاره به آنها لزومی ندارد، در این خصوص موثر بوده باشد. در هر حال بخش مهمی از نیاز واحدها به مواد اولیه تامین شده و مابقی آن نیز احتمالا امکان تامین خواهد داشت. مثلا گریدهای اصلی برای تولید ماسک یا ملزومات نساجی (بهداشتی) نه‌تنها رشد نرخ نداشته، بلکه با کاهش قیمت‌ها همراه شده‌اند. این یعنی واسطه‌ها هم میل به فروش دارند و امیدواریم که این شرایط ادامه یابد تا حداقل بحث احتکار در حوزه مواد اولیه به ادبیات بخش‌های نظارتی وارد نشود که هزینه‌های خاص خود را به شیوه‌های مختلف در بر خواهد داشت. اینکه بازار افت نرخ داشته و این شرایط احتمالا ادامه یابد شاید منافع همه را تامین کند.
درخصوص ظروف بسته‌بندی مایعات و محلول‌های ضدعفونی‌کننده اما شرایط متفاوتی را شاهد هستیم. رشد قیمت‌ها در این حوزه مشهود است ولی روزهای اخیر شاهد هستیم که با افزایش جدی حجم عرضه و آمادگی بسیاری از واحدهای تولیدی برای حمایت از تلاش‌ها برای مبارزه با این بیماری، تنها از شتاب رشد قیمت‌ها کاسته شده و این احتمال را مطرح می‌کند که این التهاب قیمتی هم فروکش خواهد کرد. اگرچه در این حوزه خاص ضعف جدی وجود ندارد ولی زنجیره عرضه از تولیدکننده به مصرف‌کننده نهایی مطلب دیگری است که باید به آن توجه کرد. به جز کالاهایی که به‌صورت مرسوم به بسته‌بندی مایعات و محلول‌های ضدعفونی‌کننده باز می‌گردد هم‌اکنون از بسیاری از ظروف به همین منظور استفاده می‌شود که برای نگهداری کوتاه‌مدت این مایعات مورد استفاده قرار می‌گیرد و در کوتاه‌مدت نگرانی خاصی را در بر ندارد ولی برای یک یا دو ماه نمی‌توان روی آنها حساب کرد. این جریان یعنی استفاده حداکثری از توانایی‌های تولید آغاز شده است که به همت انجمن ملی صنایع پلیمری به اوج رسیده و البته سایر رسانه‌های این حوزه نیز از توانمندی‌های خود استفاده کرده‌اند.
این روزها نیز می‌گذرد ولی تلاش‌های همه افراد و تولیدکنندگان در خاطره افکار عمومی در صنایع تکمیلی در کشور تا ابد باقی خواهد ماند. در هر حال مشکل تهیه ظروف برای بسته‌بندی مایعات و محلول‌های ضدعفونی‌کننده از حالت بحرانی و حاد عقب‌نشینی کرد و این شرایط به مرور زمان ادامه می‌یاید. در کنار آن باید به تعطیلات پیش‌رو اشاره کرد که شاید توانایی‌های تولیدی را محدود کرده و اگر واحدهای دخیل در این حوزه به هر دلیل تولید خود را به تعویق بیندازند ممکن است شرایط به سمت وخامت بیشتر اوضاع متمایل شود. نکته‌ای که بهتر است واحدهای تولیدی با احتساب کالایی که تولید کرده و نیاز کشور به آن، توجه بیشتری به این امر داشته باشند و حتی از هم‌اکنون می‌توان به فکر تامین مواد اولیه موردنیاز آنها بود.
البته درخصوص دورنمای بازار مواد اولیه بهتر است به این سیگنال هم توجه کنیم که صادرات برای مواد اولیه یا محصولات نهایی دیگر به جذابیت قبل نیست و به این سادگی به شرایط عادی باز نمی‌گردد. همین داده در بازار مواد اولیه جدی‌تر خواهد بود آن‌هم در شرایطی که معاملات سلف که در هفته‌ها و حتی ماه‌های گذشته به وفور به ثبت رسیده، به آرامی به بازار وارد خواهد شد و این بار دیگر با اما و اگرهای فنی در فاز تولید روبه‌رو نیستیم یعنی بازار از هم‌اکنون باید خود را برای تزریق بیشتر کالا آماده کند. همین داده به خوبی در نوسان قیمت‌ها در بازار آزاد یا جذابیت خرید از بورس‌کالا خودنمایی کرده است و شاید این روند ادامه یابد آن‌هم در شرایطی که سقوط آزاد قیمت‌های جهانی را باید به این معادلات افزود. بازار پلیمرها در سال آینده چهره‌ای به‌شدت پیچیده پیدا خواهد کرد که به احتمال قوی خبری از رشد نرخ یا التهاب قیمتی در راه نخواهد بود. این موارد را البته اهالی بازار در اغلب سال‌ها تجربه کرده‌اند و هم‌اکنون بعد از ۶ ماه رونق و جذابیت قیمتی و حجم معاملات مطلوب در بورس‌کالا، زمان آن فرارسیده که نگاهی واقعی‌تر به موجودی انبارها داشته باشیم که در روزهای اخیر افزایش بیشتری داشته است. اینکه بعد از ۶ ماه رونق، باز هم رکود را در این بازار شاهد باشیم رخداد عجیبی نیست ولی باور آن در شرایط فعلی چندان هم ساده نخواهد بود. اتفاقی که در سال‌های گذشته بارها تکرار شده ولی بارها نیز فراموش شده است. این شرایط را باید برای سال‌جاری با کابوس ویروس کرونا هم‌راستا بدانیم که در نهایت چهره‌ای پیچیده‌تر را ترسیم خواهد کرد. بهتر است بازار خود را برای شرایطی آماده کند که در روزها یا هفته‌های گذشته اثری از آن را نمی‌توانستیم پیدا کنیم.
