مدیرعامل بورس‌کالای ایران تشریح کرد
کارکرد ابزارهای مالی برای احیای بخش کشاورزی
حامد سلطانی‌نژاد در این نشست در ابتدای سخنان خود گفت: ما در هر صنعت و تجارتی چنانچه به این موضوع قائل باشیم که چرخه درآمد، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری شکل بگیرد تا آن صنعت موفق باشد، نیازمند آن هستیم که فعالیت هریک از اجزای صنعت، اقتصادی باشد؛ به عبارتی در این چرخه اقتصادی شاهد هستیم که بسیاری از فعالان اقتصادی، حاصل دسترنج خود را نمی‌بینند و با قیمتی که منافع آنها را برآورده کند مواجه نمی‌شوند.مدیرعامل بورس‌کالای ایران افزود: اینکه ما در بعضی کشورها شاهد هستیم که محصولات آنها نه‌تنها برای بازار داخلی، بلکه در بازارهای بین‌المللی نیز مثمرثمر بوده، ناشی از این است که در آن کشورها توانسته‌اند نگرش بازاری که منجر به‌کارآیی چرخه درآمد، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری می‌شود را به نحو احسن تشکیل دهند.
توسعه سریع بورس‌های کالایی
به گزارش کالاخبر، وی به روند توسعه پر سرعت بورس‌های کالایی نوظهور اشاره کرد و گفت: تا چند سال گذشته وقتی می‌خواستیم از بورس‌های کالایی موفق و مراجع قیمتی کالایی در دنیا مثالی بزنیم، عموما بورس‌های کالایی غربی مثل بورس شیکاگو، بورس فلزات لندن و غیره را نام می‌بردیم. اما در چند سال اخیر در خیلی از کالاها مشاهده می‌کنیم که بورس‌های کالایی در چندین کشور همچون چین حرفی برای گفتن دارند و حتی بورس‌های کالایی غربی را نیز پشت‌سر گذاشته‌اند.به گفته سلطانی‌نژاد، هم‌اکنون درخصوص قیمت فلزات بیشتر از اینکه نگاه‌ها به بورس‌ها و بازارهای غربی باشد به سمت چین معطوف شده است، یعنی همه نگاه می‌کنند که سنگ‌آهن در بورس دالیان به چه قیمتی معامله می‌شود و این اتفاق درخصوص خیلی از کالاهای دیگر نیز افتاده است که در همین راستا چین به‌زودی در محصولات کشاورزی هم این اتفاق را رقم خواهد زد؛ البته شاید برخی بگویند این امر به‌خاطر آن است که چین بازیگر زیاد و جمعیت بالایی دارد و به همین دلیل می‌تواند بازارهای پرحجمی را شکل دهد ولی جمعیت کشورهایی مثل ایران هم به اندازه‌ای است که بتواند بازارهای موثر حتی بر قیمت‌های جهانی را راه‌اندازی کند.مدیرعامل بورس‌کالای ایران تصریح کرد: اما چرا در کشورهای دیگر بازارها به این سرعت توسعه پیدا می‌کنند اما در ایران وقتی می‌خواهیم یک ابزار مشتقه را راه‌اندازی کنیم هنوز با مسائل خیلی متفاوتی مواجه هستیم؟ در این زمینه یک بخش از کار به ما برمی‌گردد که باید بتوانیم هر چه بهتر و بیشتر ابزارهای مالی و کارکردهای موثر آنها را برای مسوولان تبیین کنیم؛ ولی بخش دیگر این امر به حمایت صنایع برمی‌گردد. همان‌طور که در حوزه برخی کالاها مثل زعفران، پسته و زیره به کمک فعالان این بازارها هم‌اکنون معاملات و بازار خوبی شکل گرفته است.
قیمت محصولات ایرانی را نباید دیگران تعیین کنند
او ادامه داد: نباید بیش از این منتظر باشیم که دیگر کشورها برای محصولات دارای مزیت ایران در تولید، تعیین قیمت کنند. در این زمینه، بازار نفت یک بازار سنتی است و قیمت‌ها در جهان براساس بهای نفت WTI مشخص می‌شود اما درخصوص کالایی مثل زعفران و پسته نباید این اجازه را به دیگر کشورها بدهیم.مدیرعامل بورس‌کالای ایران گفت: در حوزه چنین محصولاتی که هنوز کشورها به شکل بورسی وارد بحث کشف قیمت آنها نشده‌اند باید وارد شده و مبادلات آن محصولات را توسعه دهیم که این توسعه از چند جهت است؛ یک بخش مربوط به توسعه بازار است که وظیفه ماست و نیاز به سیستم معاملات و تسویه دارد. جنبه دیگر این توسعه مربوط به توسعه ابزارهایی مثل گواهی سپرده کالایی و قراردادهای آتی و اختیار معامله است که بتوان به کمک آنها معاملات را در بازار انجام داد که این بخش نیز توسط بورس قابل اجراست؛ اما تاکید دارم که جنبه دیگر و مهم توسعه ابزارهای مالی به حضور و استقبال فعالان صنایع مختلف از این ابزارها بر می‌گردد.به گفته سلطانی‌نژاد، هنوز خیلی از فعالان بخش کشاورزی تصور می‌کنند وقتی بورس وارد معاملات یک صنعت می‌شود، بخشی از نقش‌هایی که در بازار وجود دارد را می‌گیرد. در صورتی که بورس یک نقش بی‌طرف دارد و فقط زمین بازی را برای فعالان فراهم می‌کند تا آنها همانند سابق بازی تجارت را انجام دهند.
فروش محصول ۲۰۰ هزار کشاورز در بورس‌کالا
او با اشاره به یک تجربه موفق ورود کالاهای کشاورزی به بورس‌کالا اظهار کرد: بورس‌کالا در سال‌های اخیر توانست ماده ۳۳ قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی را اجرایی کند و به کشاورزان در فروش محصولاتشان به قیمت متناسب بازار کمک کند. در ابتدای اجرای این طرح عنوان می‌شد که مگر می‌شود ۲۰۰هزار کشاورز محصول جو و ذرت خود را روی تابلوی بورس عرضه کنند که همین اتفاق به کمک سازوکار بورس‌کالا عملیاتی شد و ۲۰۰ هزار کشاورز محصولشان را در بورس با قیمت واقعی و روز بازار فروختند و مابه‌التفاوت قیمت بورس و نرخ اعلامی دولت نیز توسط دولت به آنها پرداخت شد؛ با این اتفاق هم بار مالی دولت به میزان چشمگیری کاهش یافت و هم کشاورزان در سریع‌ترین زمان ممکن به پول خود رسیدند.مدیرعامل بورس‌کالای ایران ادامه داد: همچنین از زمانی که زعفران وارد بورس شده بالغ بر ۱۴۰ تن محصول استاندارد در این بازار معامله شده که در مقایسه با حجم کل تولید سالانه کشور رقم قابل ملاحظه‌ای است. این تجربه نشان می‌دهد بورس‌کالا می‌تواند مرجعیت قیمت کالاهای مختلف باشد زیرا هم اکنون نگاه کشاورزان به تابلوهای بورس در انبارهای بورسی در شهرهای مختلفی که زعفران کشت می‌شود دوخته شده و به کمک آن کشاورز می‌داند محصول خود را امروز با چه قیمتی می‌تواند بفروشد و حتی می‌تواند محصول خود را برای چند ماه آینده نیز پیش‌فروش کند.به گفته سلطانی‌نژاد، همه این موارد دستاوردهایی است که بورس به‌دنبال توسعه آن است. زیرا به کمک ابزارهای معاملاتی بورس‌کالا از جمله گواهی سپرده کالایی و قراردادهای مشتقه، می‌توانیم بفهمیم تولید برای کشاورز صرف دارد یا خیر.
اهمیت ابزارهای مالی
او به قراردادهای آتی به‌عنوان یک ابزار کاربردی در بخش کشاورزی اشاره کرد و گفت: یکی از ابزارهایی که می‌تواند به کشاورزان کمک کند تا بدانند قیمت محصولات در آینده در چه محدوده‌ای خواهد بود، معاملات قراردادهای آتی است که همین ابزار اقتصادهای دنیا و بازارهای مختلف اعم از طلا، نفت و پتروشیمی را مدیریت می‌کند و نشریات معتبر هم قیمت‌ها را به کمک این ابزارها به‌دست می‌آورند؛ بورس‌کالا این توانایی را دارد که این ابزار را حداقل در مورد محصولاتی که ایران تولیدکننده اصلی آن است ارائه کند تا ما مرجعیت قیمتی شویم. سلطانی‌نژاد با بیان اینکه بحث استمرار عرضه یکی از مشکلاتی است که در حوزه معاملات محصولات کشاورزی در بورس وجود دارد، اظهار کرد: گواهی سپرده کالایی یکی از ابزارهایی است که درخصوص استمرار عرضه کمک‌کننده است. تعبیر بنده از ابزار گواهی سپرده کالایی تیراندازی است که دستش روی ماشه است و هر زمان بخواهد شلیک می‌کند؛ به عبارتی کشاورز به کمک این ابزار هر زمان که بخواهد محصول خود را در بازار عرضه می‌کند. به گفته وی، وقتی گواهی سپرده کالایی در یک بازار وجود داشته باشد همه چیز آماده است که محصول در بازار عرضه شود. حتی هم اکنون بسیاری از کشاورزان ما محصول خود را به‌صورت آنلاین در بازار عرضه می‌کنند که اتفاق خوبی است؛ حتی این امکان به‌وجود خواهد آمد که محصول خود را به وثیقه بگذارند. مدیرعامل بورس‌کالای ایران معتقد است، تا زمانی که معاملات محصولات کشاورزی به شکل سنتی و بدون هیچ‌گونه شفافیت آماری انجام شود نمی‌توانیم به مشکلات غلبه کنیم اما در مقابل اگر معاملات به سمت تابلوی بورس‌کالا هدایت شود همه متغیرها و فاکتورهای معامله شفاف می‌شود. از طرفی بحث کشف قیمت منصفانه نیز در بازار گواهی سپرده کالایی و قراردادهای آتی اتفاق می‌افتد زیرا تمام بازوهای عرضه و تقاضا در مقابل هم قرار می‌گیرند و یک قیمت منصفانه کشف می‌شود.
فعالیت واسطه‌ها هم شفاف می‌شود
مدیرعامل بورس‌کالای ایران در ادامه به موضوع حضور واسطه‌ها در مبادلات کشاورزی اشاره کرد و گفت: در همه بازارها به‌واسطه‌گران نیاز داریم، اما موضوع مهم این است که حضور واسطه‌گران و دلالان در فضای غیرشفاف مخرب است اما اگر حضور آنها در فضای شفاف و حجم خرید و فروش همه افراد مشخص باشد، دیگر واسطه‌گری، مخرب نیست. سلطانی‌نژاد عنوان کرد که بحث پوشش ریسک نیز می‌تواند کاملا در بورس اتفاق بیفتد و تولیدکنندگان با اخذ موقعیت در بازار آتی، آینده خود را بیمه می‌کنند. به عبارت ساده‌تر یک تولیدکننده با ورود به معاملات آتی می‌تواند امروز محصول خود را در آینده به قیمت مشخصی بفروشد و ریسک خود را پوشش دهد. او اضافه کرد، بحث تامین مالی نیز از جمله رسالت‌های بورس‌کالا برای صنایع است که به‌عنوان مثال با راه‌اندازی صندوق‌های کالایی می‌توان از منابع مردم در حوزه محصولات کشاورزی و در قالب گواهی سپرده و قراردادهای مشتقه استفاده کرد؛ این صندوق‌ها به تجهیز منابع برای تسهیل تجارت کالا کمک می‌کنند و تاجر به جای اخذ وام از منابع در اختیار مردم استفاده می‌کند و هزینه‌ها نیز در این روش کاهش می‌یابد. مدیرعامل بورس‌کالای ایران در بخش پایانی سخنان خود به اهمیت قراردادهای بلندمدت در بورس‌ها اشاره کرد و گفت: به تازگی تمامی بورس‌های کالایی دنیا، قراردادهای بلندمدت را غیر از قراردادهای مشتقه در دستور کار خود قرار داده‌اند که در بورس‌کالای ایران نیز قرارداد کشف پریمیوم و قراردادهای بلندمدت وجود دارد. تاجری که یک بازار بین‌المللی و مشتریانی را به‌دست آورده، برای آنکه بتواند همواره محصول در اختیار داشته باشد و به بازار عرضه کند، نیازمند قرارداد بلندمدت است که زیرساخت این مدل برای بهره‌مندی تاجران و بازرگانان در بورس‌کالای ایران مهیا است. سلطانی‌نژاد در پایان به روند مطلوب معاملات کالاهای کشاورزی موجود در انبارهای بورسی اشاره کرد و گفت: تجربه جهانی توسعه بورس‌های کالایی دنیا نشان می‌دهد توسعه از طریق پذیرش انبارهای استاندارد در اقصی نقاط دنیا رقم خورده که هر کدام از این انبارها لجستیک و دسترسی آسان تولیدکننده به بازار را فراهم می‌کند که این مهم طی چند سال اخیر در دستور کار بورس‌کالا قرار داشته و امروز درصدد سرعت بخشیدن به توسعه نظام انبارداری بورسی هستیم.
