قیمت‌های پایه جدید محصولات پتروشیمی روز گذشته اعلام شد و شاهد کاهش نرخ اغلب گریدها و ترکیبات بودیم که شاید برای بسیاری از اهالی بازار غیرمنتظره بود. همین داده به این معنی بود که به‌جز PVC و پلی‌اتیلن ترفتالات بطری که افزایشی بودند، سایر گریدها افت نرخ داشتند که به معنی یک عدم توازن جدید در بازار بود. نوسان قیمت‌های پایه از دو داده اصلی جهت می‌گیرد؛ یکی نوسان قیمت‌های جهانی و دیگری قیمت دلار. در مورد قیمت‌های جهانی شاهد هستیم که بازارها اغلب با افت نرخ همراه بودند اگرچه کاهش قیمت‌های منطقه‌ای و جهانی چندان هم برجسته و عمیق نبود ولی در کل داده مهمی به‌شمار می‌رود.

در همین خصوص باید به داده‌های جهانی توجه بیشتری داشت. بیشترین سیگنال تاثیرگذار در فاز روانی و سپس فاز فنی نرخ‌های جهانی همان بهای نفت خام است که در اواخر هفته گذشته رشد بزرگی داشت ولی برای هفته پیش‌رو نمی‌توان به صراحت گفت که این روند افزایشی آیا ادامه خواهد داشت یا چقدر رشد نرخ را ثبت خواهد کرد. از سوی دیگر بهای نفتا به‌عنوان مهم‌ترین خوراک مایع در صنایع پتروشیمی رشد چندانی نداشته، یعنی یک سرعت‌گیر در برابر رشد قیمت‌های جهانی ایجاد کرده است ولی نفتا هم از نوسان قیمت نفت خام تاثیر می‌گیرد. اگر برای معاملات دو روز آتی (امروز و فردا) شاهد رشد قیمت نفتا باشیم به این معنی است که بازار این خوراک مایع به‌صورت عمومی از نوسان قیمت نفت خام تاثیر می‌گیرد ولی اگر رشد قیمت‌های نفتا کمتر از نفت خام باشد داده‌ای کاملا مخالف و حتی نگران‌کننده تلقی می‌شود. به‌صورت دقیق‌تر شاهد هستیم که تقاضا در بازار محصولات پتروشیمی در جهان کاهشی است و همین افت تقاضا به معنی کاهش جذابیت تولید و فشار مضاعف بر قیمت مواد اولیه، مواد خام و محصولات میانی و نهایی است. حال اگر نفت خام را ماده‌ای خام برای صنایع پتروشیمی به‌شمار آوریم و سپس نفتا را ماده اولیه در صنایع پتروشیمی خوراک مایع، محصولات میانی و نهایی هم محصولات شیمیایی و پلیمرها و حتی مصنوعات پلیمری به‌شمار می‌روند، فشار ضعف تقاضا بر زنجیره تولید وارد خواهد شد ولی انتظار نداریم که کاهش تقاضای محصولات پتروشیمی بر افت قیمت نفت خام موثر باشد. همین سیگنال به این معنی است که می‌توان دورنمای قیمت محصولات پتروشیمی را اول در نوسان قیمت نفتا و سپس در اختلاف نوسان قیمت نفت خام و نفتا به‌شمار آورد. با توجه به تمامی رخدادهای موجود نباید انتظار چندانی برای رشد قیمت‌ها در بازار جهانی محصولات پتروشیمی مطرح کرد.

در فاز دوم قیمت دلار نیمایی مهم‌ترین عامل در تعیین قیمت‌های پایه در چند ماه اخیر نقش‌آفرینی کرده است، اگرچه این‌بار دلار مورد محاسبه در قیمت‌های پایه اخیر ۸ هزار و ۷۱۲ تومان مورد محاسبه قرار گرفت ولی در هفته گذشته این نرخ ۸ هزار و ۷۸۵ تومان در نظر گرفته شده بود. در هفته قبل شاهد رشد قیمت‌های پایه در بورس کالا بودیم و همین سیگنال موجب شد تا شاخص قیمت پلیمرهای «دنیای‌اقتصاد» بیش از ۵ درصد افزایش یابد ولی برای هفته جاری افت قیمت دلار کمتر از یک درصد است و همچنین قیمت‌های پایه اغلب کاهشی بود. این مطلب به معنی سرشکن شدن بخش مهمی از رشد قیمت‌های هفته قبل در نرخ‌های هفته جاری است و باید منتظر ماند تا قیمت‌های پیشنهادی جدید در بورس کالا با کاهش اعلام شود.

در این بین در قیمت‌های پایه، به‌جای نرخ دلار اعلام شده روز گذشته سامانه نیما، از نرخ اعلامی روز قبل از آن استفاده کرده و عملا این اقدام از افزایش قیمت‌ها جلوگیری به‌عمل آورده است. این در حالی‌است که بازار خود را برای قیمت‌های بالاتر آماده کرده بود و در بازار آزاد، قیمت‌ها افزایشی شده بودند.

با توجه به این موارد می‌توان گفت که بازار با محوریت عرضه‌های انتظاری در بورس کالا مستعد افت نرخ شده ولی اگر حجم عرضه‌ها به هر دلیل در بورس تغییر کند و با برتری تقاضا بر عرضه‌ها روبه‌رو باشیم دیگر کارکرد افت قیمت‌های پایه در روند رقابت قیمتی در بورس با خدشه همراه خواهد شد و باز هم بازار این حجم از کاهش قیمت‌ها را شاهد نخواهد بود. البته برای بررسی دقیق‌تر این احتمال باید رخدادهای موجود در بازار داخلی را با دقت بالاتری رصد کرد.

داده‌های معکوس در بازار آزاد

افزایش قیمت‌های پایه در هفته گذشته موجب شد تا شاخص قیمتی در بازار پلیمرهای بورس کالا افزایش یابد که همین داده به معنی سرشکن‌شدن رشد قیمت‌های بورس کالا بر بازار داخلی است. به‌صورت دقیق‌تر برای هفته جاری انتظار داشتیم که رشد قیمت‌های بورس کالا به بازار داخلی تزریق شود یعنی کالاهایی که از بورس خریداری شده در بازار عرضه شود که با توجه به قیمت تمام‌شده بالاتر آنها به معنی احتمال جدی رشد قیمت‌ها بود. همین داده در حالی خودنمایی می‌کرد که به‌رغم کاهش قیمت‌های جهانی، قیمت ارز در سامانه نیما افزایش یافت و احتمال رشد قیمت‌ها در بازار داخلی را تقویت کرد. نگاهی به وضعیت معاملاتی روز شنبه هم، همین ذهنیت را تقویت کرد یعنی پس از چند روز افت نرخ در هفته گذشته، بازار با آرامش و ثبات قیمت‌ها همراه بود که به معنی تغییر فاز بازار تعبیر می‌شد. این در حالی بود که در ساعات ابتدایی روز گذشته نیز جریان غالب در بازار افزایشی بود و قیمت‌های پیشنهادی هم با رشد نرخ همراه شد، اگرچه با اعلام قیمت‌های پایه جدید، به ناگاه بازار کاهشی شد. این داده را باید بسیار مهم ارزیابی کرد زیرا انتظار تاثیرگذاری سریع و شدید قیمت‌های پایه در بورس کالا بر بازار داخلی اندکی بعید به‌نظر می‌رسد. دلیل این واقعیت هم ضعف جدی تقاضاست و اگر فروشندگانی که میل به فروش حداکثری دارند به هر دلیل در جذب مشتری ناتوان عمل کنند به معنی زیان احتمالی خواهد بود بنابراین بازار ترجیح داد تا افت قیمت‌ها را در نظر بگیرد. نکته جالب توجه در نرخ‌های بازار آزاد در روز گذشته کاهش شدیدتر بهای برخی از پلیمرها، بیش از قیمت‌های پایه بود یعنی بازار بیشتر از احتمال افت نرخ در بورس کالا هم کاهش قیمت داشت. این وضعیت به وضوح نشان می‌دهد که بازار بیش از حد معمول نگران است و البته فعالان بازار بیش از همه از ضعف جدی تقاضا مطلع هستند. این سیگنال در نهایت یک افت قیمتی جدید را ایجاد کرده ولی معاملات دو روز پیش‌رو تعیین‌کننده چهره واقعی بازار است. با فرض کاهش قیمت‌های پایه؛ در صورت افزایش حجم عرضه‌ها شاهد کاهش شدیدتر قیمت‌ها در بازار داخلی خواهیم بود.

14 (1)