تسویه ارزی؛ پاشنه آشیل عرضه نفت در بورس
به گزارش خبرگزاری تسنیم، همزمان با نزدیک شدن به موعد اعمال تحریم‌های نفتی، موسسه اینترنشنال در گزارشی اعلام کرد که صادرات نفت و میعانات گازی ایران از آوریل تا سپتامبر امسال، ۸۰۰ هزار بشکه در روز کاهش یافته است. این موضوع در حالی اتفاق می‌افتد که هنوز وزارت نفت گامی جدی برای فروش نفت در بورس، به‌عنوان یکی از راهکارهای متنوع‌سازی فروش نفت کشور برنداشته است.کارشناسان معتقدند عرضه نفت در بورس و استفاده از توانمندی بخش خصوصی در صادرات نفت جدی‌ترین گزینه موجود برای دور زدن تحریم‌های نفتی است که ضروری است وزارت نفت اقدامات لازم را برای اجرای این طرح انجام دهد.
سرانجام و پس از فراز و نشیب‌های فراوان و بعد از گذشت ۷سال از آخرین فروش بخشی از محموله‌های نفت ایران در بورس، مجددا شورای عالی هماهنگی اقتصادی با امضای رئیس‌جمهور عرضه نفت را در رینگ خارجی بورس تصویب کرد که برای اجرایی شدن آن باید از مراحل اداری عبور کند. در این راستا محسن خدابخش، مدیر نظارت بر بازارهای سازمان بورس گفت: «سازوکار اجرایی عرضه نفت در بورس باید در وزارت نفت تهیه و ابلاغ شود؛ مکانیزم‌هایی باید بعد از این مصوبه چیده شود و زمینه‌‌های آن فراهم شود.»
این در حالی است که پیش نیاز سازوکار عرضه نفت در بورس هنوز اما و اگرهای زیادی دارد و لازم است بستر لازم برای اجرای موفق این طرح فراهم شود. به‌طور کلی توانمندی بخش خصوصی و آمادگی زیرساخت بورس انرژی دو پیش‌نیاز تاثیرگذار در میزان موفقیت این طرح است.
در نتیجه ضرورت دارد که وزارت نفت با تسهیل شرایط برای بخش خصوصی و سازمان بورس در مسیر تحقق اهداف این راهکار برای مقابله با تحریم‌های نفتی قدم بردارد.
تسویه ارزی سنگی بزرگ در مقابل بخش خصوصی
یکی از چالش‌های موجود در سازوکار بورس نفت ناظر به چگونگی عرضه نفت و چگونگی تسویه آن (ریالی یا ارزی) است. در این راستا شورای عالی هماهنگی اقتصادی با هدف متنوع‌سازی روش‌های فروش نفت، طرح عرضه نفت خام در رینگ صادراتی بورس انرژی را در داخل کشور به‌صورت ارزی تصویب کرد.
پس از انتشار این خبر مدیر نظارت بر بازارهای سازمان بورس با بیان اینکه سپرده‌گذاری در بورس دارای تضمین محکم قانونی است، گفت: «در ابتدا سازوکار تسویه باید به‌صورت ریالی شروع شود و بعد از آمدن مصوبه، سازوکارهای تسویه ارزی مشخص شود و در مرحله اجرا قرار گیرد.» اما وزیر نفت در مراسم افتتاح نمایشگاه ایران پلاست صحبت دیگری را مطرح کرد و گفت: «قرار است ۲۰ درصد ریالی، ۸۰ درصد ارزی عرضه شود ولی در مقداری محدود تا وضعیت را بسنجیم و ارزیابی کنیم.»
در این راستا عبدالعظیم ملایی، کارشناس اقتصاد بین‌الملل معتقد است اجرای سازوکار تسویه ارزی در بورس تبعات منفی جدی در پی خواهد داشت.
وی افزود: «در بانکداری بین‌المللی ما از سوئیفت استفاده می‌کنیم در نتیجه تراکنش‌های ما قابل رصد است. در صورت اجرای تسویه ارزی و انتقال ارز به حساب‌های ارزی بانک مرکزی و شرکت ملی نفت علاوه بر اینکه درآمد ارزی حاصل از فروش نفت بلوکه می‌شود؛ شناسایی و تحریم‌پذیری بخش خصوصی نیز محتمل است.»
در هر صورت مشکل تسویه ارزی این است که کار عرضه نفت در بورس را به عملیات بانکی گره می‌زند. صادق مردانی کارشناس حوزه انرژی، با اشاره به اینکه باز کردن حساب و فعالیت ارزی اکنون ضمانت اجرایی ندارد، می‌گوید: «باتوجه به مصوبه اخیر شورای عالی هماهنگی اقتصادی، خریدار باید ارز به حساب معرفی شده بریزد.
وقتی که مراکز دولتی ما با این پشتوانه و توانایی‌های مالی و سیاسی، در باز کردن حساب و انجام فعالیت‌های بانکی با مشکل مواجه هستند بخش خصوصی ما هم قطعا نمی‌تواند در این حوزه فعال باشد.» در نتیجه به نظر می‌رسد تسویه ارزی مانعی جدی در مسیر تحقق اهداف این راهکار است.
بورس انرژی برای عرضه نفت آمادگی کامل دارد
یکی از ایرادات مطرح شده ناظر به زیرساخت‌های بورس انرژی است. در واقع منتقدان عرضه نفت در بورس معتقدند شرکت سپرده‌گذاری بورس که واسطه تسویه میان خریدار و فروشنده است پیش‌تر مورد تایید بانک مرکزی قرار نگرفته است. در این راستا سید‌علی حسینی، مدیرعامل بورس انرژی گفت: «بورس به لحاظ ظرفیت عملیاتی مشکلی برای انجام این کار ندارد.»
اما برخی نمایندگان مجلس نظر مساعدی درباره راه‌اندازی بورس نفت ندارند.
جلال میرزایی عضو کمیسیون انرژی با اشاره به اینکه در مورد طرح عرضه نفت در بورس با این کمیسیون مشورتی صورت نگرفته، گفت: «ما درخصوصی‌‌سازی در این سال‌ها موفق نبودیم. چه تضمینی وجود دارد که پول نفتی که با تخفیف زیاد به بخش خصوصی داده شده به خزانه دولت واریز شود؟»
مدیرعامل بورس انرژی البته این موضوع را رد کرده می‌گوید: «معاملات در بورس یک معاملات شفاف است. ما هر معامله را با ۲۲ ویژگی در لحظه در سایت‌‌های خودمان اطلاع‌رسانی می‌کنیم که قطعا هیچ سازوکار دیگری چنین شفافیتی ندارد. قضاوت یک شخص در بیرون چون از سازوکارهای بورس و رقابت و حراج اطلاع کافی ندارد، قضاوت سطحی و ناصحیحی است.»
ارسال نظر