در بخش دوم و پایانی این گزارش به بررسی موضوعاتی از قبیل نیاز سنگ‌آهن تا افق ۱۴۰۴ و ذخایر آن، سرمایه‌گذاری در خطوط ریلی و ارتقای بهره‌وری ناوگان، حمل‌و‌نقل دریایی، حجم آب مصرفی مورد‌نیاز صنعت فولاد،حجم گاز و برق مورد نیاز صنعت و... می‌پردازیم که در ادامه می‌خوانید.طبق نمودارهای ۱۳ و ۱۴ این گزارش با کاهش عیار متوسط معادن موجود سنگ‌آهن از ۵۱ درصد در سال ۹۳ به ۴۶ درصد در سال ۹۶ تنزل پیدا کرده است. به علاوه میزان ذخایر سنگ‌آهن از سال ۹۳ تاکنون ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تن افزایش یافته است.

درخصوص زیرساخت‌های مورد نیاز توسعه فولاد در بخش حمل و نقل ریلی طبق نمودار شماره ۱۵ظرفیت جابه جایی و حمل بار از طریق ریل آورده شده و برآورد می‌شود با توجه به سیاست‌های موجود حمل‌و‌نقل مواد معدنی و فولادی از طریق ریل باید در افق ۱۴۰۴این متغیرحدود ۴ برابر شود که رشدی بسیار قابل توجهی خواهد بود که لازم است توسعه خطوط شبکه ریلی و سرمایه‌گذاری در این بخش افزایش قابل توجهی پیدا کند. همچنین برای توسعه خطوط ریلی در بخش صنایع معدنی و فولادی به میزان ۳هزارو۱۴۵ کیلومتر احداث خط جدید و خط دوم برآورد می‌شود.لازم است در راستای سرمایه‌گذاری‌های مورد نیاز درخصوص توسعه خطوط ریلی و ارتقای بهره‌وری وضعیت موجود ناوگان نیز مدنظر قرار گیرد. توسعه خطوط ریلی و سرمایه‌گذاری دراین بخش با توجه به روند گذشته یکی از چالش‌های اصلی طرح جامع فولاد است. درخصوص حمل و نقل جاده‌ای در افق ۱۴۰۴ افزایش قابل ملاحظه‌ای مدنظر نخواهد بود.

مطابق نمودار شماره ۱۶ وضعیت حمل‌ونقل‌ دریایی و ظرفیت مورد نیاز برای حمل بار در افق ۱۴۰۴ به میزان ۵۰-۳۵ میلیون تن در سال برآورد شده است که بخشی مربوط به صادرات محصولات نهایی، واردات کنسانتره سنگ‌آهن و بخشی نیز صادرات محصولات معدنی خواهد بود. درصورت احداث دو پکیج تولید ۱۰ میلیون تن فولاد در جنوب کشور و عدم حصول نتایج مثبت اکتشافات سنگ‌آهن و نیاز به واردات این ماده اولیه، ظرفیت مورد نیاز برای توسعه بنادر افزایش بسیار قابل توجهی خواهد داشت. همچنین برای رقابتی بودن هزینه حمل و نقل دریایی نیاز به احداث اسکله با عمق آبخور ۲۴ متر است تا امکان پهلوگیری کشتی‌های ۳۰۰ هزار تن فراهم شود.

در نمودار شماره ۱۷ حجم آب مصرفی و مورد نیاز صنعت فولاد در ظرفیت کامل تولید در افق ۱۴۰۴ مشخص است. برای تامین کسری آب، شیرین‌سازی و انتقال آب از خلیج فارس به استان‌های جنوبی و مرکزی شامل هرمزگان، یزد و کرمان در مراحل اجرا است و همچنین شیرین‌سازی و انتقال آب از دریای عمان به استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی و خراسان رضوی نیز در دست مطالعه است. با توجه به بیلان منفی سالانه ذخایر آب‌های سطحی و زیرزمینی در داخل کشور توسعه آتی فولاد در کنار آب‌های آزاد مدنظر خواهد بود. همچنین یکی دیگر از راه‌های تامین آب واحدهای معدنی و صنعتی با توجه به پراکندگی واحدها استفاده از سیستم‌های پساب فاضلاب است. امکان تامین آب نیز یکی از چالش‌های اصلی توسعه فولاد کشور است که لازم است تدابیر لازم درخصوص جانمایی واحدها به‌عمل‌ آید.میزان حجم گاز مصرفی و مورد نیاز واحدهای معدنی و فولادی براساس ظرفیت کامل در افق ۱۴۰۴ در نمودار شماره ۱۸ ملاحظه می‌شود. نکته قابل ذکر دراین بخش نیاز به هماهنگی اقدامات و برنامه‌های توسعه شبکه خطوط گازی کشور با برنامه‌های توسعه فولاد کشور است.

میزان برق مصرفی و مورد نیاز واحدهای صنایع معدنی و فولادی در افق ۱۴۰۴ در نمودار شماره ۱۹ ملاحظه می‌شودو قابل توجه است که باتوجه به سیاست‌های وزارت نیرو تعهدی درخصوص احداث نیروگاه و تامین برق مورد نیاز واحدهای فولاد وجود ندارد و لازم است همراستا با توسعه فولاد کشور سرمایه‌گذاری در این بخش نیز انجام شود.نقشه‌ذیل درخصوص جانمایی احداث و توسعه واحدهای فولادی با محدودیت‌های زیست محیطی است و ملاحظه می‌شود توسعه فولاد در مناطق حاشیه آب‌های آزاد کشور مدنظر خواهد بود.در جمع‌بندی این گزارش و نتایج پایش طرح جامع فولاد کشور نکات اصلی مدنظر قرار گرفته که می‌توان به کنترل نسبی و هدفمند کردن مجوزهای صادره واحدها در راستای توازن زنجیره فولاد کشور در وزارت صنعت، معدن و تجارت اشاره کرد. همچنین پیگیری اکتشافات و توسعه ذخایر سنگ‌آهن و پیش‌بینی سرمایه‌گذاری برای تامین مواد اولیه در سایر کشورها از دیگر موضوعاتی است که برای حفظ تعادل در زنجیره فولاد باید مورد توجه قرار گیرد.همان‌طور که در این گزارش آمده در حال حاضر توازن نسبی زنجیره فولاد نسبت به سال ۱۳۹۲ تحقق یافته است. همچنین پایش طرح‌های زنجیره فولاد به‌صورت مستمر از سوی کارگروهی متشکل از نمایندگان معاونت طرح و برنامه معدن و صنایع معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، ایمیدرو، شرکت ملی فولاد ایران، انجمن تولید‌کنندگان آهن و فولاد ایران، انجمن سنگ‌آهن ایران و مشاور شرکت فولاد تکنیک در حال انجام است.از دیگر مواردی که در جمع‌بندی این گزارش آمده و باید در اولویت باشد پیگیری احداث دو پکیج ۱۰ میلیون تن در منطقه هرمزگان و چابهار با هدف واردات مواد اولیه و صادرات محصولات نهایی و تشکیل کار گروه‌های تخصصی برای توسعه زیرساخت (کارگروه حمل و نقل ریلی، بندر، آب و....) و پیگیری درخصوص تامین منابع مالی و جذب سرمایه‌گذاری خارجی است.به روز‌آوری و به‌کارگیری تکنولوژی‌های نو در طرح‌های جدید فولادی جهت افزایش بهره‌وری نیز از ضروریات بوده و انجام بررسی‌های لازم برای تهیه بسته‌های سرمایه‌گذاری برای تولید محصولات فولادی با ارزش افزوده بالا از دیگر موارد مطروحه در این گزارش بوده و بر توسعه صادرات در زنجیره فولاد مخصوصا در بخش محصولات نیز تاکید شده است.

14-01

14-02