مدیر عامل بورس انرژی در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» خبر داد
تامین مالی ۱۳۰۰ میلیارد تومانی در ۳ فاز
عكس: دنیای‌اقتصاد
ارزش معاملات بورس انرژی در هفته‌های اخیر در مسیر رشدی گام به گام در حرکت است آن هم در شرایطی که این روند افزایشی با ویژگی‌های خاصی همراه بوده که تحلیل و بررسی‌های مجزایی را می‌طلبد. افزایش نسبی حجم معاملات در روزهای اخیر، فراز و فرود حجم و ارزش معاملات هفتگی، تنوع معاملات، توجه به بازار فیزیکی برق به‌عنوان یکی از بازارهای نوظهور در بورس انرژی به همراه جذابیت‌های قیمتی، مقاوم‌سازی بورس انرژی از تکانه‌های احتمالی و همچنین تداوم توجه این بازار به تامین مالی صنایع مرتبط از مواردی است که می‌تواند در ساز و کار معاملاتی بورس انرژی دیده شود. به جرأت می‌توان گفت که تقویت این بازار مالی به معنی افزایش شفافیت در حوزه انرژی در کشور است که منافع تمامی فعالان این صنف و همچنین بخش‌های مختلف اقتصادی را با رویکردی عدالت‌محور برآورده می‌سازد؛ بنابراین حمایت از ساز‌و‌کار معاملات حامل‌های انرژی را باید در دستور کار قرار داد. در این خصوص آخرین وضعیت بورس انرژی را در گفت‌وگو با دکتر سید علی حسینی مدیرعامل این بازار مورد ارزیابی قرار دادیم.
رشد حدودا ۱۰۰ درصدی ارزش معاملات در بازار فیزیکی
مدیرعامل بورس انرژی ایران درخصوص آمارهای معاملاتی در بازار فیزیکی عنوان کرد: در سال جاری ارزش معاملات بازار فیزیکی تا پایان هفته گذشته رقمی نزدیک به ۳ هزار و ۲۲۰ میلیارد تومان بوده که به نسبت مدت مشابه سال قبل با رقمی نزدیک به یک هزار و ۶۶۷ میلیارد تومان از رشدی ۹۳ درصدی حکایت دارد. به‌صورت دقیق‌تر و با احتساب سایر معاملات می‌توان گفت که ارزش داد و ستد در بورس انرژی ایران به نسبت سال قبل از آن نزدیک به ۲ برابر شده است که دستاورد بزرگی برای این بازار مالی محسوب می‌شود. وی در ادامه به بررسی دقیق‌تر وضعیت معاملاتی پرداخت و عنوان کرد: حجم معاملات سال جاری تاکنون رقمی نزدیک به ۲ میلیون و ۷۲ هزار تن بوده که به نسبت مدت مشابه سال قبل و رقم یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن از رشد این فاز از معاملات نیز حکایت دارد.
رشد قیمت جهانی نفت خام در کنار افزایش بهای دلار و همچنین توجه به معاملات و محموله‌هایی با ارزش بالاتر از دلایل برتری رشد ارزش معاملات بر تقویت حجم داد‌و‌ستدهاست. این ویژگی مهم از این پس نیز در بورس انرژی ایفای نقش خواهد کرد؛ یعنی داده‌های حمایتی پیش رو امیدواری‌های بیشتری را به دورنمای رشد ارزش معاملات معطوف ساخته است. حسینی انرژی در ادامه از مزیت‌های پیش روی این بازار سخن گفت و عنوان کرد: قیمت‌های بالای دلار در بازار داخلی در کنار افزایش قیمت نفت خام دو مزیت اصلی بورس انرژی برای تقویت حجم و ارزش معاملات محسوب می‌شود؛ اگرچه برطرف شدن برخی از اما و اگرهای برجامی در ابتدای هفته جاری هم به جذابیت‌های پیش روی بورس انرژی کمک زیادی کرده است. این موارد در نهایت جذابیت عرضه بیشتر فرآورده‌ها را در بورس انرژی تقویت کرده که البته از چشم فعالان این بازار و تجار و خریداران داخلی و بین‌المللی هم مخفی نمانده است.
مدیرعامل بورس انرژی در ادامه این گفت‌وگو از تقویت حجم معاملات برق در بازار فیزیکی سخن گفت و عنوان کرد: معاملات برق در بازار فیزیکی در دی ماه (تاکنون) با رونق مطلوبی رو به رو شده و موفقیت‌های بزرگی را تجربه کرده است. به‌عنوان مثال، در سال جاری به‌عنوان اولین سال آغاز به کار معاملات برق فیزیکی در بورس انرژی با افتتاح این بازار تاکنون یک میلیون و ۹۸۰ هزار کیلووات برق مورد داد‌و‌ستد قرار گرفته که از این میزان نزدیک به یک میلیون و ۹۰ هزار کیلووات ساعت تنها در دی ماه ( تاکنون) مورد معامله قرار گرفته است. این شرایط نشان می‌دهد که تکانه رونق جدیدی به بورس انرژی وارد شده که بسترهای رشد بیشتری را موجب خواهد شد. از این پس شاید بتوان بازار برق فیزیکی در بورس انرژی را به‌عنوان یکی از اهرم‌های توسعه این بازار محسوب کرد اگرچه از ویژگی‌های یک بازار نوظهور نیز برخوردار بوده و هست.
تداوم شیوه‌های تامین مالی از مسیر بورس
حسینی درخصوص تامین مالی در بورس انرژی عنوان کرد: امسال پس از اولین پذیره‌نویسی موفق صندوق پروژه و همچنین رقابت برای خرید اوراق سلف موازی استاندارد برق تصمیم‌گیری کلی بورس انرژی بر ادامه توجه به شیوه‌های مختلف تامین مالی قرار گرفته است. در این راستا برنامه‌ریزی‌ها برای سه مرحله عرضه اوراق سلف موازی استاندارد با ارزش تقریبی ۱۳۰۰ میلیارد تومان قرار دارد که در مراحل فنی و عملیاتی آن هستیم. از این رقم ۴۰۰ میلیارد تومان به تامین مالی بخش پتروشیمی، ۴۰۰ میلیارد تومان پالایشگاه (ستاره خیلج فارس - ادامه تامین مالی سال گذشته) و ۵۰۰ میلیارد تومان نیز به بخش نفت باز می‌گردد. از بین این سه مورد تامین مالی، شاید رقم ۵۰۰ میلیارد تومان از اهمیت بیشتری برخوردار باشد؛ زیرا بخش دولتی را در چارچوب اوراق سلف موازی استاندارد مورد تامین مالی قرار می‌دهد. این دومین تامین مالی بخش دولتی در چارچوب اوراق سلف موازی استاندارد است که قبلا درخصوص نفت کوره محقق شده بود و فاز دوم آن هم‌اکنون در دستور کار قرار دارد. البته عرضه اوراق سلف موازی استاندارد نفت به معنی عرضه نفت خام در بازار فیزیکی نیست. این در حالی است که در سررسید یکساله (احتمالا دی ماه سال آینده) به دلیل ساز و کارهای قانونی و فقهی عرضه این اوراق؛ می‌تواند به تحویل فیزیکی ختم شود که البته آن هم ساز‌و‌کارهای فنی و عملیاتی خاص خود را می‌طلبد.
آخرین وضعیت معاملات بورس انرژی
روند افزایش حجم و ارزش معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی هنوز هم ادامه دارد؛ اگرچه این روند را می‌توان در یک مسیر رفت و برگشتی و پلکانی تعریف کرد. نگاهی به نمودار ارزش معاملات هفتگی در بورس انرژی نشان‌دهنده روند افزایشی ارزش معاملات است، اگرچه این روند صعودی با فراز و فرودهایی رو‌به‌رو بوده و می‌توان از واژه رشد پلکانی برای این بازار سخن گفت. وضعیت کلی معاملات در بازار فیزیکی بورس انرژی را می‌توان به دو گروه اصلی تقسیم‌بندی کرد؛ معاملاتی با حجم بالا (اغلب بیش از ۱۰ هزار تن) و معاملاتی متداول که در گروه داد و‌ستدهای خرد، کوچک و متوسط طبقه‌بندی می‌شوند. همان‌گونه که در گزارش‌های پیشین نیز به آن اشاره کرده بودیم؛ معاملات خرد را می‌توانیم کمتر از ۱۰۰ تن، معاملات کوچک را بین ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ تن، معاملات متوسط را بین ۱۰۰۰ تا ۱۰ هزار تن و معاملات بزرگ را بیش از ۱۰هزار تن تقسیم‌بندی کنیم. این شرایط معاملاتی را می‌توان از این پس یک طبقه‌بندی برای معاملات به‌شمار آورد. این در حالی است که معاملات بزرگ در بورس انرژی نادر بوده ولی همین عرضه و معاملات محدود بخش مهمی از داد و ستدهای بورس انرژی را در گذشته به خود اختصاص می‌دادند. این در حالی است که در ماه‌های اخیر توجه اصلی بورس انرژی به معاملاتی با حجم‌های کمتر از ۱۰ هزار تن (بازار داخلی و عرضه‌های بین‌الملل توأمان) قرار گرفته که هم به تنوع معاملاتی و هم به مقاوم‌سازی بورس انرژی منتهی شده است.
وضعیت معاملاتی در دو روز ابتدایی هفته جاری نشان می‌دهد که تمامی معاملات با حجم‌هایی کمتر از ۵۰۰۰ تن مورد معامله قرار گرفتند که نشان می‌دهد گستردگی اصلی این معاملات بر محموله‌های خرد، کوچک و متوسط قرار دارد. ذات توجه به معامله محموله‌های کوچک خود بستری جذاب برای حضور تجار و معامله‌گران کوچک‌تری است که به نسبت شرکت‌های بزرگ، نیاز کمتری به این حامل‌های انرژی دارند که می‌تواند پالایشگاه‌ها و شرکت‌های مصرف‌کننده متعددی را شامل شود. این در حالی است که معاملات با حجم بالاتر و البته کمتر از ۵۰۰۰ تن نیز در این گروه معاملاتی به‌صورت متنوعی جای‌گیری می‌شوند که باز‌هم طیف وسیعی از خریداران را شامل خواهد شد. این وضعیت معاملاتی در کل نشان می‌دهد که بورس انرژی برای خدمت‌رسانی حداکثری به اغلب فعالان این بازار از آمادگی بالایی برخوردار بوده و می‌توان از این شرایط استفاده بیشتر و بهتری برد. به‌عنوان مثال مدتی است که صادرات فرآورده‌ها به‌صورت زمینی به کشورهای منطقه با وقفه صورت گرفته ولی هنوز بسترهای معاملاتی و بازارهای بالقوه در کشورهای همجوار و بازارهای منطقه‌ای وجود دارد. این شرایط یعنی توجه بیشتر به صادرات فرآورده‌های نفتی از بستر بورس انرژی که خود یکی از ابزارهای مهم اقتصاد مقاومتی در حوزه صادرات فرآورده‌های نفتی محسوب می‌شود و دقیقا به معنی متنوع شدن شیوه‌های فروش این گروه‌های کالایی محسوب خواهد شد.
عبور معاملات از عرضه‌کنندگان بزرگ
ذات تقسیم‌بندی حجم معاملات به ما نشان می‌دهد که بورس انرژی به مرور زمان از معاملات بزرگ مجزا شده و این به معنی نیاز کمتر بورس انرژی به عرضه‌کنندگان بزرگ است. با توجه به همین شرایط می‌توان وضعیت معاملات هفتگی در بورس انرژی را مورد بررسی و ارزیابی قرار داد. در هفته گذشته ارزش معاملات در بازار فیزیکی رقمی نزدیک به ۹۳ میلیارد تومان بوده که به نسبت متوسط ارزش معاملات هفتگی در سال‌جاری (۷۷ میلیارد تومان) رقم جذابی به‌شمار می‌رود. این در حالی است که عرضه‌های اخیر در این بازار از جذابیت پیشین برخوردار نبوده ولی با توجه به رشد قیمت‌ها در بازارهای جهانی و همچنین افزایش قیمت دلار در بازار آزاد، از هم‌اکنون پتانسیل بهبود ارزش معاملات وجود دارد. به‌عنوان مثال در دو روز ابتدایی هفته جاری ۳۷ میلیارد تومان در بازار فیزیکی مورد معامله قرار گرفت، اگرچه عرضه ۳۵ هزار تن نفت کوره نیز مورد معامله قرار نگرفت. در دو روز گذشته برش سنگین شرکت پتروشیمی شازند، حلال ۴۰۲ پالایش نفت تبریز و همچنین همین کالا از تولیدات پالایش نفت تهران، نفتای سنگین پالایش نفت تهران و آیزوریسایکل پالایش نفت شیراز و همین کالا از تولیدات پالایش نفت بندرعباس با رشد قیمت‌ها رو‌به‌رو شدند که در نهایت روزهایی جذاب را در کارنامه این بازار ثبت کردند.
ارسال نظر