رفع ناترازی انرژی نیازمند به‌کارگیری تمام پتانسیل‌ها است
مازوت مساله شرکت‌ها نیست
اخیرا اما انتشار برخی اخبار حکایت از محدودیت برق در بخش خانگی دارد؛ ماجرا از این قرار است که هفته گذشته فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در توییتی عنوان کرد: «شرط عدالت نیست برای تولید برق، بخشی از جامعه با جان خود هزینه آن را پرداخت کنند. از همین رو به دستور رئیس‌‌جمهور مازوت‌‌سوزی در سه نیروگاه اراک، کرج و اصفهان که شرایط ویژه‌‌ای دارند، متوقف می‌شود و می‌توان برای مدت محدودی، «خاموشی منظم» را جایگزین تولید «سم» برای عموم شهروندان کرد.»
هرچند مسوولان دولت چهاردهم تلاش دارند که خاموشی‌‌های فعلی را نتیجه عدم‌مصرف مازوت در نیروگاهها و حفظ سلامتی مردم معرفی کنند اما به نظر این ادعا چندان رنگ واقعیت ندارد؛ در واقع دولت چهاردهم می‌توانست با تداوم این روند نزولی، قدم به قدم مازوت را از سبد سوخت نیروگاهها حذف کند، به‌‌گونه‌‌ای که کشور درگیر خاموشی گسترده نیز نشود، ضمن اینکه سوخت مازوت حدود ۴ تا ۵درصد از کل برق تولیدی سال را تشکیل می‌دهد که می‌توان آن را مدیریت کرد تا به خاموشی بخش خانگی منجر نشود. در واقع از میان حدود ۱۴۰ نیروگاه بزرگ در کشور، تنها ۱۴ نیروگاه بخار توانایی استفاده از مازوت را دارند که عمدتا در خارج از مناطق پرجمعیت و دور از کلان‌شهرها قرار گرفته و به طور محدود از این سوخت استفاده می‌کنند؛ نکته دیگر اینکه سهم نیروگاهها از آلودگی هوا در کلان‌شهر تهران حدود ۷درصد است و عمدتا آلودگی هوا را باید ناشی از بخش حمل‌ونقل دانست.
با وجود اینکه برنامه اولیه دولت برای خاموشی بخش خانگی منتشر شد اما ظاهرا نهایی شدن این برنامه به زمان دیگری موکول شده است و از سوی دیگر چهارشنبه، ۲۳ آبان ماه جاری فاطمه مهاجرانی پس از پایان نشست هیات دولت در جمع خبرنگاران اظهار کرد: در شهرهای اراک، اصفهان و البرز مقدار آلایندگی بالا بود که در این مدت تلاش خواهد شد مازوت با گوگرد کمتری در اختیار نیروگاهها قرار گیرد تا اگر به دلیل سرمای زمستان لازم شد از این سوخت استفاده کنیم و حداقل از سوختی استفاده شود که آلایندگی کمتری دارد.
وی افزود: مشکلی از نظر تامین مازوت وجود ندارد و صرفا به جهت سلامتی مردم مصرف این سوخت را کاهش داده‌‌ایم، زیرا رابطه معناداری بین مازوتی که سوزانده می‌شود و بیماری‌‌هایی که در این مناطق وجود دارد ایجاد شده بود، از این رو به‌‌خاطر سلامت مردم، این تصمیم گرفته شد و موضوع دیگری در میان نیست.
سخنگوی دولت در عین حال تصریح کرد: بنده به نقل از وزیر نفت بیان می‌‌کنم که ذخایر سوخت مایع ما در روز نخست شهریور ۱۴۰۳ نسبت به‌روز نخست شهریور ۱۴۰۲، ۴۰ تا ۴۵درصد کاهش یافته و طبیعی است که مقداری دچار کمبود منابع سوختی باشیم. این دولت از شهریور مستقر شده است، در ایامی که باید ذخایر سوخت مایع پر شوند (۵ماه نخست سال) اما این اتفاق روی نداده است.
دقت در این اظهارات و استفاده از «مازوت با گوگرد کمتر» برای نیروگاه‌هایی که قرار بود از مازوت استفاده نکنند، نشان می‌دهد که دولت به درستی شرایط مردم در فصل زمستان را درک کرده و تا حدودی موضع اولیه خود را تغییر داده است. اما فارغ از اینکه مازوت به میزان لازم در کشور ذخیره شده یا با توجه به کمبودها خاموشی سه نیروگاه کلید می‌خورد، هیچ کس نمی‌تواند منکر ناترازی برق و گاز در کشور شود و هر گونه برنامه‌ریزی در بخش مصرف، قطعا قادر به حل مساله نخواهد بود؛ بنابراین در چنین شرایطی باید راهکار منطقی که همان افزایش تولید برق و گاز است، در دستور کار وزارت نیرو و وزارت نفت قرار بگیرد و از آنجا که این صنایع جزء صنایع زیربنایی و مادر هستند، پروژه‌های آنها زمان‌براست؛ به گونه‌ای که اگر امروز با جدیت تمام دولت دنبال رفع ناترازی برق با استفاده از تمام ظرفیت‌ها از جمله انجمن‌ها و بخش خصوصی باشد، حداقل به یک دوره ۵ ساله نیاز دارد و در غیر‌این صورت شرایط روز به روز وخیم‌تر می‌شود و کشور به نقطه‌ای می‌رسد که عملا برنامه‌ریزی برای قطع برق و گاز در ساعاتی از شبانه‌روز هم دردی دوا نمی‌کند؛ بنابراین اگر چه برای حل مساله برق و گاز کشور شاهد بی‌برنامگی بوده‌ایم اما شرایط مشابه کشورهای دیگر و راهکارهای رفع ناترازی می‌تواند به مثابه چراغ راه برای دولت چهاردهم عمل کند و در این مسیر باید ضمن تسهیل شرایط، تمامی امکانات از جمله صندوق توسعه ملی به کار گرفته شود.
